Khám phá 'rừng trầm, biển yến' tại Triển lãm Thành tựu đất nước 80 năm

Ông Lê Văn Hoa, Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Khánh Hòa chia sẻ: Khánh Hòa có nhiều Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, tuy nhiên có 2 Di sản văn hóa phi vật thể nổi bật trên toàn quốc, mang lại giá trị kinh tế cao đó là Tri thức khai thác và chế biến trầm hương Khánh Hòa và Tri thức khai thác và chế biến Yến sào Khánh Hòa hiện đang được giới thiệu, trưng bày tại Triển lãm Thành tựu đất nước 80 năm.

Không gian trưng bày của tỉnh Khánh Hòa tại Triển lãm Thành tự đất nước 80 năm

Rừng trầm

Chủ tịch Hội trầm hương Khánh Hòa, ông Biện Quốc Dũng khẳng định: Trầm hương Khánh Hòa Trầm từ lâu đã được mệnh danh là "Đệ nhất trầm hương Việt Nam" vớihàm lượng tinh dầu nhiều nhất, đa dạng về các hợp chất thơm nhất trong tất cả các mẫu vật ở Việt Nam.

Khánh Hòa hội tụ những yếu tố được coi là quà tặng của thiên nhiên phù hợp cho cây dó bầu sinhtrưởng, tạo trầm. Vì vậy, nhiều làng nghề truyền thống về chế tác trầm cũng ra đời, trong đó nổi tiếng nhất là làng nghề xoi trầm Vạn Thắng. Đến đây ta dễ bắt gặp hình ảnh những nghệ nhân cần mẫn cặm cụi xoi trầm, đẽo, cạo từng thớ gỗ để cho ra đời nhiều sản phẩm từ trầm như: nhang trầm, tinh dầu, vòng tay, tượng trầm, mỹ nghệ cao cấp... đạt các tiêu chí của khu vực và cả nước về chất lượng.

Từ lâu, người dân Khánh Hòa đã tôn vinh trầm hương như một biểu tượng tri ân sâu sắc đến Nữ thần Thiên Y A Na - vị Mẫu thần được tôn vinh là Bà mẹ Xứ Sở. Mỗi sợi khói trầm nghi ngút là lời nguyện cầu, lời cảm tạ gửi đến đấng thiêng liêng đã ban phước lành cho xứ sở này. Chính từ tấm lòng thành kính ấy, lễ hội trầm hương Khánh Hòa ra đời. Trở thành dịp để người dân hòa mình vào không gian văn hóa, tâm linh đầy ý nghĩa.

Ông Lê Văn Hoa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa chia sẻ về "rừng trầm - biển yến"

Trầm hương gắn với vùng đất Khánh Hòa, chứa đựng những giá trị lớn lao về văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng, của bao thế hệ cư dân, đồng thời còn là một loại dược liệu rất tốt đối với sức khỏe của con người. Bên cạnh đó, trầm hương Khánh Hòa là mặt hàng chủ lực thủ công mỹ nghệ có mặt hầu hết ở các cơ sở kinh doanh trên toàn tỉnh, khu vực và cả nước, mặt hàng đang thu hút lượng người yêu thích nhất, bán ra nhiều nhất, đóng góp vào việc tăng trưởng kích cầu kinh tế của tỉnh, góp phần quảng bá thương hiệu, vị thế vùng đất Khánh Hòa đến với khách du lịch trong nước và quốc tế.

Mô hình các hang yến tại Đảo Hòn Ngoại ở Khánh Hòa

Biển yến

Theo sử sách, năm 1328, đề đốc Thủy quân Lê Văn Đạt (thời nhà Trần) đã phát hiện ra các hòn đảo có yến làm tổ ở vùng biển Bình Khang (tỉnh Khánh Hòa ngày nay) trong chuyến công cán vào phương Nam và quyết tâm ở lại cai quản vùng đất này. Với tầm nhìn chiến lược của một vị tướng, ông thành lập các đội thủy quân để bảo vệ, khai thác và phát triển nguồn tài nguyên quý này. Nghề yến sào ra đời từ đó và ông được người đời sau suy tôn là Thủy tổ ngành nghề yến sào Việt Nam.

Để thu hoạch được tổ yến trên những vách đá dựng đứng, cheo leo, người thợ phải thật sự dẻo dai, đầy kinh nghiệm và cả lòng dũng cảm. Tùy địa hình từng hang mà thiết kế giàn cho phù hợp để vừa an toàn và khai thác hiệu quả. Giàn khai thác được làm bằng tre và sợi mây. Người thợ hái tổ yến bằng dụng cụ chuyên dụng, hoàn toàn thủ công. Tổ yến sau khai thác phải đảm bảo nguyên vẹn, không bị bể, nứt.

Yến sào được khai thác 2 kỳ/năm (tháng 3-4 và 7-8 âm lịch) và dưỡng chim sau khi khai thác nhằm đảm bảo phát triển đàn chim yến, nâng cao sản lượng và chất lượng yến sào đảo yến thiên nhiên Khánh Hòa. Dựa vào kích thước và màu sắc, tổ yến được phân thành các hạng sau: yến huyết, yến hồng, yến quang, yến thiên, yến bài, yến địa, yến mãnh, yến vụn.

Nhờ vào nguồn gốc địa hóa, thành phần hóa học và khoáng vật phong phú tại những vách đá cheo leo hiểm trở, hang động dưới chân sóng vỗ quanh năm là nền tảng làm phong phú nguyên tố đa vi lượng trong tổ yến tạo nên giá trị dinh dưỡng đặc biệt cao và mùi vị đặc trưng của tổ yến đảo thiên nhiên Khánh Hòa. Đặc biệt, chỉ có một số hang đảo thiên nhiên tại các đảo yến Khánh Hòa có tổ yến huyết, tổ yến hồng với hàm lượng dinh dưỡng rất cao. Chính từ sự kết tinh của biển trời và non nước đã tạo nên hương vị quý hiếm của yến sào đảo thiên nhiên Khánh Hòa.

ANH TÚ