Khám phá thiên văn đi trước thời đại nghìn năm của người Hy Lạp
Một số vĩ nhân của Hy Lạp cổ đại đã có những khám phá thiên văn gây chấn động lịch sử. Những phát hiện của họ có sức ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của nhân loại trong suốt hàng ngàn năm, thậm chí là đến tận ngày nay.
Một trong những nhân tài kiệt xuất nổi tiếng Hy Lạp cổ đại có khám phá thiên văn quan trọng, thậm chí được ca ngợi đi trước thời đại là Aristarchus xứ Samos (310 trước Công nguyên - 230 trước Công nguyên).
Vào thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên, nhà thiên văn, nhà toán học Aristarchus lập luận rằng Mặt Trời là ngọn lửa trọng tâm của vũ trụ. Ông sắp xếp các hành tinh được biết đến sau này theo đúng thứ tự khoảng cách xung quanh Mặt Trời.
Aristarchus quan sát và phát hiện Mặt Trời lớn hơn Trái Đất hoặc Mặt Trăng rất nhiều lần. Nhà thiên văn người Hy Lạp này còn đưa ra dự đoán Mặt Trời có khả năng ở vị trí trung tâm trong Thái Dương Hệ. Đây được coi là thuyết nhật tâm (Mặt Trời ở trung tâm) đầu tiên trong lịch sử.
Không những vậy, Aristarchus còn đưa ra các tính toán được biết đến sớm nhất về kích thước và khoảng cách tương đối của Trái Đất đến Mặt Trời và Mặt Trăng. Sau khi quan sát Mặt trăng nhiều lần ở hình dạng bán nguyệt, Aristarchus phát hiện Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng tạo thành một hình tam giác vuông.
Trước đó vài thế kỷ, nhà triết học người Hy Lạp Pytago xứ Samos (570 trước Công nguyên - 495 trước Công nguyên) đã xác định độ dài của các cạnh trong tam giác vuông qua Định lý Pytago có nội dung là bình phương cạnh huyền (cạnh đối diện với góc vuông) bằng tổng bình phương của hai cạnh còn lại.
Vận dụng công thức trên, Aristarchus đã tìm ra khoảng cách từ Trái Đất tới Mặt Trời gấp khoảng từ 18 - 20 lần so với khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trăng. Theo ước tính của Aristarchus, kích thước của Mặt Trăng gần bằng 1/3 so với Trái Đất, dựa trên thời gian diễn ra nguyệt thực.
Các nhà khoa học ngày nay kiểm chứng những phát hiện của Aristarchus. Theo đó, họ kết luận khoảng cách ước tính từ Trái Đất đến Mặt Trời của Aristarchus không chính xác do thiết bị thiên văn còn sơ xài. Thế nhưng, kích thước của Mặt Trăng so với Trái Đất do Aristarchus tính toán chính xác một cách đáng kinh ngạc.
Eratosthenes xứ Cyrene (276 trước Công nguyên - 195 trước Công nguyên) là nhà toán học, địa lý và thiên văn nổi tiếng Hy Lạp. Ông là người nghĩ ra hệ thống kinh độ và vĩ độ cũng như tính toán ra kích thước của Trái Đất.
Theo Eratosthenes, Mặt Trời ở đủ xa đến nỗi, bất cứ nơi nào cũng rọi tia sáng tới Trái Đất và chúng đều song song một cách hiệu quả. Sự khác biệt trong bóng tối đã chứng minh bề mặt Trái Đất cong. Eratosthenes biết và sử dụng điều này để ước tính chu vi của Trái đất là khoảng 40.000 km.
Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học, nhà thiên văn ngày nay xác định chu vi Trái Đất tại xích đạo là 40.075 km. Điều này cho thấy tính toán của Eratosthenes gần như chính xác tuyệt đối.
