Khẳng định và phát huy giá trị của Đề cương về văn hóa Việt Nam

Song song với nhiệm vụ phát triển kinh tế, Bình Dương chú trọng phát triển văn hóa với mục tiêu không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Trong ảnh: Một tiết mục biểu diễn của Đoàn Ca múa nhạc dân tộc tại một liên hoan văn nghệ - thể thao do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp tổ chức

Khẳng định giá trị cốt lõi

Phát biểu tại hội thảo, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, khẳng định hội thảo là hoạt động rất có ý nghĩa để chúng ta tôn vinh, nhận thức rõ hơn về giá trị lịch sử, chính trị, khoa học và tầm vóc thời đại về sự ra đời của Đề cương về văn hóa Việt Nam trong tiến trình phát triển của nền văn hóa và sự nghiệp cách mạng của dân tộc.

Năm 1943, Đề cương về văn hóa Việt Nam do đồng chí Tổng Bí thư Trường Chinh khởi thảo đã đi vào lịch sử như một bản Cương lĩnh đầu tiên của Đảng về văn hóa. Với Đề cương về văn hóa Việt Nam, lần đầu tiên Đảng ta đã trình bày rõ ràng những quan điểm cơ bản của mình về văn hóa. Đó là vị trí của văn hóa trong tiến trình cách mạng giải phóng dân tộc; sự tất yếu phải thực hiện cách mạng tư tưởng văn hóa sau khi cách mạng chính trị thành công và định hướng xây dựng một nền văn hóa mới Việt Nam.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng khẳng định lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta đã hun đúc, hình thành nên một nền văn hóa Việt Nam giàu bản sắc, mang đậm truyền thống quý báu của dân tộc, thể hiện nổi bật phẩm chất, lương tri, trí tuệ, bản lĩnh và khí phách của con người Việt Nam. Từ trong cội nguồn sâu thẳm, văn hóa đã trở thành hồn cốt, là điểm tựa, dệt kết nên sức mạnh vĩ đại và trường tồn của sức mạnh nhân dân, của khối đại đoàn kết toàn dân tộc Việt Nam trong các cuộc đấu tranh giành, giữ và bảo vệ nền độc lập dân tộc, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Báo cáo tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch, nhấn mạnh vào thời điểm này 80 năm về trước, Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Đảng (diễn ra từ ngày 25 đến 28-2-1943 tại Võng La, Đông Anh, Phúc Yên, nay thuộc Hà Nội) đã thông qua bản Đề cương về văn hóa Việt Nam, văn kiện đầu tiên của Đảng ta về văn hóa. Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, ra đời trong bối cảnh của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, đề cương là cương lĩnh đầu tiên của Đảng ta về văn hóa, xác lập văn hóa là một trong ba mặt trận (chính trị, kinh tế, văn hóa), thể hiện tư duy, tầm nhìn và sự quan tâm sâu sắc của Đảng ta trong phát triển văn hóa.

Trải qua 80 năm, các luận điểm của đề cương xác định về vai trò, sứ mệnh của văn hóa như nguồn lực nội sinh cho phát triển; sự gắn kết của văn hóa với kinh tế, chính trị, xã hội, ý nghĩa trung tâm của con người trong phát triển văn hóa và các nguyên tắc vận động của văn hóa đã được chứng minh là những giá trị nền tảng cốt lõi, định hình đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Trước những biến động không ngừng của lịch sử và các yêu cầu phát triển mới liên tục xuất hiện, đề cương vẫn còn nguyên giá trị, sức ảnh hưởng của mình và tiếp tục được vận dụng, kế thừa, bổ sung và hoàn thiện trong hệ thống các văn kiện của Đảng về văn hóa.

Khát vọng phát triển văn hóa

Trên cơ sở nghiên cứu, làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn vận dụng các quan điểm, đường lối của Đề cương về văn hóa Việt Nam qua các thời kỳ, các tác giả tham luận đã đề xuất, kiến nghị một số cơ chế, chính sách về phát triển văn hóa hiện nay. Điều này có ý nghĩa quan trọng đối với việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước trong tình hình mới.

Theo các đại biểu, ngoài giá trị về mặt lý luận, Đề cương về văn hóa Việt Nam còn có ý nghĩa lớn trong việc chỉ đạo hoạt động văn hóa - xã hội của nước ta. Vận dụng và phát huy tinh thần, luận điểm, nguyên tắc về phát triển văn hóa được đặt ra trong đề cương với ý nghĩa như một cương lĩnh về văn hóa của Đảng đã thực sự mang lại nhiều chuyển dịch và kết quả quan trọng trong sự nghiệp phát triển văn hóa và con người Việt Nam trong suốt 80 năm qua.

Giáo sư - Tiến sĩ Hoàng Chí Bảo, Chuyên gia cao cấp, nguyên Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương, cũng cho rằng Đề cương về văn hóa Việt Nam như một thiết kế từ tư tưởng lý luận văn hóa, vừa truyền thống, vừa hiện đại. Nó giải thích vì sao qua 80 năm, độ lùi của thời gian càng xa, giá trị, ý nghĩa và sức sống của nó càng tỏa sáng. Nó vẫn còn mãi trong hành trình xây dựng và kiến tạo văn hóa mới, con người mới trong thời đại mới ở Việt Nam - thời đại Hồ Chí Minh - thời đại của độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, của giải phóng dân tộc vì độc lập, tự do để phát triển dân tộc với hệ giá trị độc lập - tự do - hạnh phúc mà suốt đời Chủ tịch Hồ Chí Minh theo đuổi.

Về phía tỉnh Bình Dương, Tiến sĩ Cao Văn Chóng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cũng có bài tham luận tham gia hội thảo lần này và được Ban tổ chức đánh giá cao. Theo Tiến sĩ Cao Văn Chóng, lướt qua những giai đoạn phát triển, đổi thay của 80 năm qua, nhìn lại những quan điểm lớn nhất của Đảng về văn hóa mới thấy hết những minh triết của cách tiếp cận vấn đề, tính thực tiễn và khoa học của những luận điểm được nêu ra trong Đề cương về văn hóa Việt Nam, cho thấy nó đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử. Xuyên suốt 80 năm qua, dù hiện thực có nhiều đổi thay nhưng những tư tưởng, quan điểm mang tính định hướng được đề cập trong Đề cương về văn hóa Việt Nam vẫn là những tư tưởng nền tảng, soi đường cho sự vận động, phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong bối cảnh hiện nay.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương: Đề cương thể hiện được nhận thức đúng đắn: Sự lãnh đạo của Đảng trên lĩnh vực văn hóa vừa là một tất yếu chính trị, vừa là một tất yếu khách quan. Cách mạng muốn xây dựng thành công nền văn hóa mới dứt khoát phải do Đảng tiền phong lãnh đạo. Hội thảo đã đưa ra nhiều ý kiến, giải pháp vận dụng các quan điểm, đường lối của đề cương đưa ra chính sách về phát triển văn hóa hiện nay. Điều này có ý nghĩa quan trọng đối với việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước trong tình hình mới…

Phó Giáo sư - Tiến sĩ Trần Thị An, Đại học Quốc gia Hà Nội: Tiếp nối các khái niệm nền tảng được đề xuất trong Đề cương về văn hóa Việt Nam, sự triển khai các chiến lược văn hóa và thực thi các chính sách văn hóa trong 80 năm qua đã làm sâu hơn nội hàm của tính dân tộc, tính khoa học và tính đại chúng của nền văn hóa Việt Nam. Quan điểm về vai trò của văn hóa “là nền tảng tinh thần xã hội, là mục tiêu, là động lực của sự phát triển bền vững đất nước” và quan điểm về việc “coi văn hóa là một nguồn lực nội sinh phát triển đất nước” ở các văn kiện và các văn bản chính sách là sự tiếp nối từ ngọn nguồn được khởi soạn trong Đề cương về văn hóa Việt Nam cách đây 80 năm.

Phó Giáo sư - Tiến sĩ Đặng Quang Định, Viện trưởng Viện Triết học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh: Đề cương về văn hóa Việt Nam ra đời là một sự kiện chính trị quan trọng, tạo nền tảng ban đầu cho sự nghiệp xây dựng một nền văn hóa mới, được coi là Cương lĩnh đầu tiên của Đảng về văn hóa. Đề cương về văn hóa Việt Nam đã góp phần thức tỉnh, tập hợp đông đảo quần chúng nhân dân tham gia vào cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, xóa bỏ sự nô dịch về văn hóa của chủ nghĩa thực dân, góp phần xây dựng nền văn hóa mới, con người mới.

CẨM LÝ