'Khát' nước sạch bên lòng hồ thủy điện Chi Khê

Nước giếng ô nhiễm, hơn 7 năm chờ lời giải

Bản Bãi Gạo, một điểm du lịch sinh thái nằm sát lòng hồ thủy điện Chi Khê. Hơn 7 năm qua, bản Bãi Gạo là khu vực “khát” nước sạch sinh hoạt. Theo thống kê, toàn bản có 100 hộ dân thì 100% hộ đào giếng lấy nước sinh hoạt, nhưng ở thời điểm hiện tại, chỉ một số ít hộ ở những vị trí cao, cách xa lòng hồ thủy điện Chi Khê là có thể “tạm” sử dụng nước giếng trong sinh hoạt, ăn uống.

Toàn cảnh các hộ dân sống bên lòng hồ thủy điện Chi Khê. Ảnh: Vĩnh Hoàng.

Gia đình bà Lô Thị Phòng, sống sát lòng hồ thủy điện Chi Khê. Từ cuối năm 2017, khi thủy điện bắt đầu tích nước, giếng nước của gia đình bà trở nên ô nhiễm, có màu vàng và nhiều vẩn đục. Khi mưa lớn hoặc thủy điện xả lũ, nước giếng đục như nước sông và chỉ có thể dùng cho gia súc. Để có nước sinh hoạt, gia đình bà phải hứng nước mưa hoặc đi xin từ những nhà ở vị trí cao hơn.

Bà Phòng cho biết, bà đã cùng một số hộ dân trong bản nhiều lần viết đơn kiến nghị gửi đến các cơ quan chức năng của tỉnh Nghệ An để kêu cứu. Đến khoảng năm 2023, có một số đoàn về kiểm tra lấy mẫu xét nghiệm, rồi có thông báo là việc phản ánh có cơ sở. Nhưng dù vậy, vẫn không thấy giải quyết dứt điểm.

Bà Lô Thị Phòng, bản Bãi Gạo, xã Châu Khê, Nghệ An. Ảnh: Vĩnh Hoàng.

“Khi chưa có thủy điện, người dân bản Bãi Gạo không phải chịu cảnh khổ như thế này, nên rất bức xúc. Mong các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu giải quyết dứt điểm tình trạng ô nhiễm để người dân có cuộc sống ổn định…”, bà phòng đề xuất.

Ông Lộc Văn Tuấn, Trưởng ban công tác Mặt trận bản Bãi Gạo xác nhận, ô nhiễm giếng đào là do việc tích nước lòng hồ thủy điện. Ông cho biết, trước đây giếng phải sâu 14-15m mới có nước, nhưng sau khi thủy điện tích nước, nước giếng theo mực nước sông mà dâng lên, khoảng 4 - 5m đã có nước.

Trước tình trạng này, ban cán sự bản đã nhiều lần thống nhất đề xuất, kiến nghị các cấp, các sở, ngành liên quan và cả công ty thủy điện để tổ chức khảo sát và xử lý. Tuy nhiên, đến nay, việc giải quyết vẫn chỉ dừng lại ở việc kiểm tra, khảo sát, và chưa có giải pháp nào được đưa ra để xử lý dứt điểm. Ông Tuấn cũng cho biết, bản đã có ý kiến với đại diện thủy điện Chi Khê nhưng không nhận được bất kỳ phản hồi nào.

Ông Lộc Văn Tuấn, Trưởng ban công tác Mặt trận bản Bãi Gạo, xã Châu Khê, Nghệ An. Ảnh: Vĩnh Hoàng.

Một số hộ dân khác, như gia đình ông Lô Đức Hạnh, có giếng ở vị trí cao và đang "cung ứng" nước cho 4-5 gia đình xung quanh. Tuy nhiên, theo ông Tuấn, nước giếng này cũng chỉ là giải pháp tạm thời vì kết quả xét nghiệm cho thấy nhiều chỉ số không đảm bảo, đặc biệt là độ pH cao.

Lời giải còn "bỏ ngỏ"

Chính quyền xã Châu Khê đang lưu giữ một số tài liệu liên quan đến việc xử lý ô nhiễm nguồn nước. Văn bản số 6723/STNMT-BVMT ngày 28/9/2023 của Sở Tài nguyên và Môi trường (cũ) đã báo cáo UBND tỉnh về kết quả xác minh hiện trạng và xét nghiệm 5 mẫu nước lòng hồ và 16 mẫu nước giếng. Kết luận cho thấy, việc phản ánh nước sinh hoạt bị ô nhiễm là có cơ sở. Nguyên nhân ô nhiễm là do các giếng gần nguồn thải và gần các khu vực nước bị quẩn dòng khi thủy điện tích nước.

Nước giếng đào của hộ gia đình bà Lô Thị Phòng có màu vàng đục. Ảnh: Vĩnh Hoàng

Dựa trên kết quả này, Sở Tài nguyên và Môi trường (cũ) đã kiến nghị UBND tỉnh Nghệ An giao Công ty CP Thủy điện Chi Khê, UBND huyện Con Cuông (cũ) và UBND xã Châu Khê (cũ) thực hiện các biện pháp xử lý các điểm tù đọng sát khu vực sinh sống của người dân và trong hành lang bảo vệ lòng hồ (từ cos +38m đến cos +40,87m); có biện pháp cấp nước sạch và đảm bảo vệ sinh môi trường. Sở Tài nguyên và Môi trường Nghệ An (cũ) cũng đề nghị UBND tỉnh này giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (cũ) chủ trì, phối hợp UBND huyện Con Cuông (cũ) xây dựng hệ thống cấp nước sạch cho người dân đảm bảo quy định về cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn.

Ông Kha Văn Thương, Phó Chủ tịch UBND xã Châu Khê, cho biết UBND tỉnh đã có văn bản chỉ đạo thực hiện các nội dung trên. Chính quyền địa phương cũng đã tổ chức kiểm tra và tìm hướng xử lý, nhưng đến nay vẫn chưa hỗ trợ được nguồn nước sinh hoạt cho người dân. Ông Thương cũng cho biết, từ năm 2018 đến cuối năm 2019, UBND xã Châu Khê cũ đã tiếp nhận 120 đơn kiến nghị từ 6 thôn, bản, nhưng các cuộc làm việc với Công ty CP Thủy điện Chi Khê vẫn chưa tìm được tiếng nói chung.

Nước giếng của hộ gia đình ông Lô Đức Hạnh không đảm bảo chất lượng vẫn đang là "cứu cánh" cho một số hộ dân bản Bãi Gạo. Ảnh: Vĩnh Hoàng

Ngày 26/8/2025, UBND tỉnh Nghệ An tiếp tục có Văn bản số 8864/UBND-TH giao các sở, ngành liên quan xử lý, trả lời kiến nghị của cử tri.

Ông Lô Văn Thao, Bí thư Đảng ủy xã Châu Khê cho biết, xã sẽ làm việc với doanh nghiệp thủy điện trong tháng 9 để bàn bạc giải pháp.

“Đây là nội dung huyện Con Cuông (cũ) quan tâm nhưng chưa thể giải quyết dứt điểm. Tới đây, xã Châu Khê sẽ làm việc với doanh nghiệp thủy điện, để sau đó có báo cáo, kiến nghị lên UBND tỉnh và các sở, ngành liên quan…”, ông Lô Văn Thao, Bí thư Đảng ủy xã Châu Khê cho biết.

Bá Thăng/VOV.VN