Khát vọng đưa đất nước bứt phá trong kỷ nguyên mới

TS. Phạm Thanh Tuấn Anh - Phó trưởng phòng Phòng thí nghiệm Vật liệu Kỹ thuật cao, Trường ĐH Khoa học tự nhiên (ĐHQG HCM), Giải thưởng Quả Cầu Vàng 2024: Xây dựng cơ chế “đặt hàng” nghiên cứu từ Chính phủ

Từ góc nhìn của một nhà khoa học trẻ đang làm việc trong môi trường giáo dục đại học công lập, tôi mong Chính phủ tăng cường đầu tư vào nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo, thông qua nhiều giải pháp đồng bộ. Đó là tạo quỹ tài trợ riêng cho nhà khoa học trẻ, giảm bớt thủ tục hành chính, giấy tờ, báo cáo, thời gian xét duyệt. Hỗ trợ kinh phí để cập nhật, nâng cấp trang thiết bị nghiên cứu mà không quá đặt ra vấn đề về thủ tục hành chính, thuyết minh đơn giản, gọn gàng, nhanh chóng. Đồng thời, có chính sách khuyến khích doanh nghiệp tài trợ, đặt hàng nghiên cứu từ các nhóm nghiên cứu trẻ.

Chế độ đãi ngộ và chính sách phát triển nhân tài xứng đáng cũng là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo phát triển mạnh mẽ. Chính phủ cần có những chính sách hấp dẫn như tăng lương và phụ cấp cho nhà khoa học trẻ, đặc biệt là các nhà nghiên cứu có thành tích xuất sắc. Cùng đó, xem xét hình thức giảm thuế thu nhập cá nhân, miễn trừ gia cảnh đối với nhà khoa học trẻ. Đồng thời, xây dựng cơ chế “đặt hàng” nghiên cứu từ Chính phủ với những đề tài có tính chiến lược.

Bên cạnh đó, Chính phủ quan tâm cải thiện môi trường nghiên cứu, kết nối quốc tế bằng việc xây dựng cơ sở dữ liệu mở hoặc mua những gói thông tin về khoa học công nghệ, giúp sinh viên, nhà nghiên cứu tiếp cận với các công trình khoa học nước ngoài một cách nhanh chóng, dễ dàng hơn.

Để công trình khoa học không phải “đút gầm bàn”, sớm hiện thực hóa vào cuộc sống, cần đẩy mạnh liên kết nghiên cứu - ứng dụng thông qua cơ chế hợp tác giữa viện, trường và doanh nghiệp; đơn giản hóa thủ tục hành chính trong đăng ký đề tài, chuyển giao công nghệ. Đặc biệt, cần có cơ chế cho phép viên chức, người lao động được thành lập và làm chủ doanh nghiệp riêng để tạo động lực start-up, đưa nghiên cứu vào đời sống thực tiễn.

Đào Mạnh Trí - Nghiên cứu sinh Tiến sĩ chuyên ngành Năng lượng Đại học California, San Diego (Mỹ): Thu hẹp khoảng cách số

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, thanh niên Việt Nam giữ vai trò quan trọng, tiên phong trong phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Tôi mong muốn Chính phủ tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện cho thanh niên chủ động tham gia vào các chương trình trọng điểm quốc gia, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học - công nghệ và chuyển đổi số. Những sáng kiến như không gian sáng tạo, vườn ươm khởi nghiệp hay các cuộc thi ý tưởng sẽ giúp người trẻ thử nghiệm dự án, dám vấp ngã sớm để học hỏi và trưởng thành. Đoàn, Hội và các tổ chức thanh niên nên là cầu nối giữa các “hạt giống” khởi nghiệp với doanh nghiệp, quỹ đầu tư, tổ chức quốc tế và chuyên gia. Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số cho thanh niên, đặc biệt chú trọng khu vực vùng sâu, vùng xa, giúp thu hẹp khoảng cách số và bảo đảm mọi bạn trẻ đều có cơ hội tiếp cận công nghệ.

Bên cạnh đó, việc giáo dục, đào tạo chuyên sâu về môi trường, năng lượng sạch, công nghệ xanh rất cần được đẩy mạnh. Phát triển kinh tế bền vững không thể tách rời khỏi nhiệm vụ bảo vệ hệ sinh thái và ứng phó với biến đổi khí hậu. Chính phủ, các bộ, ngành có thể phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu để xây dựng những chương trình học thuật, thực hành bài bản, giúp thanh niên có đủ kỹ năng, tư duy hệ thống nhằm giải quyết vấn đề cấp bách về môi trường - năng lượng.

Thanh niên giữ vai trò tiên phong trong phát triển khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Ảnh: Dương Triều

Tôi mong muốn Chính phủ tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông, tạo thêm nhiều diễn đàn mở để thanh niên đối thoại, học hỏi và chia sẻ các mô hình sáng tạo. Việc thường xuyên tổ chức những cuộc thi, hội thảo, hội chợ công nghệ tầm quốc gia hoặc khu vực sẽ khuyến khích thanh niên cọ xát, giao lưu, lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo. Đồng thời nên đẩy mạnh cơ chế lấy ý kiến thanh niên trong quá trình hoạch định chính sách.

Nguyễn Thùy Linh - Founder Startup EdTech, Ban Cán sự Trung tâm Tài năng trẻ FPT: Kiến tạo hệ sinh thái chuyển đổi số toàn diện

Chuyển đổi số không còn là câu chuyện riêng lẻ, mà là chiến lược quốc gia cần sự góp sức của thế hệ trẻ. Là một người trẻ, tôi luôn ý thức được trách nhiệm của mình trong việc thúc đẩy chuyển đổi số một cách bền vững. Tôi đã tham gia nhiều hoạt động cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức về công nghệ, đồng thời, hỗ trợ những người kém may mắn hơn trong việc tiếp cận các công cụ số. Chỉ khi chuyển đổi số được thực hiện một cách công bằng và toàn diện, chúng ta mới có thể tạo ra một xã hội phát triển bền vững. Những trải nghiệm từ vai trò Đại sứ truyền thông “Win U Game 4” hay Ban tổ chức Clean Up Việt Nam lần 6 đã giúp tôi thấy rõ rằng, chuyển đổi số có thể lan tỏa qua mọi lĩnh vực, từ giáo dục đến môi trường, nếu thanh niên sẵn sàng dẫn dắt.

Thực tế, thanh niên đang đối mặt với những rào cản trong quá trình tham gia chuyển đổi số như thiếu nguồn lực, hạn chế về hạ tầng và khoảng cách kỹ năng số giữa các vùng miền. Nhân dịp đối thoại với Thủ tướng, tôi xin gửi một nguyện vọng từ trái tim là mong Chính phủ kiến tạo một hệ sinh thái chuyển đổi số toàn diện, nơi thanh niên không chỉ người thụ hưởng mà còn là lực lượng tiên phong. Đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng công nghệ, mở rộng các quỹ hỗ trợ start-up sáng tạo. Xây dựng những chương trình đào tạo kỹ năng số sâu rộng, đặc biệt cho thanh niên ở vùng sâu, vùng xa. Với sự đồng hành của Chính phủ, tôi tin rằng thế hệ trẻ sẽ không chỉ bắt kịp, mà còn dẫn đầu làn sóng chuyển đổi số toàn cầu, viết nên câu chuyện tự hào của dân tộc.

TS. Nguyễn Văn Sơn, giảng viên khoa Công nghệ thông tin, Trường ĐH Công nghệ - ĐHQG Hà Nội, Giải thưởng Quả Cầu Vàng 2024: Chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu

Là một nhà khoa học trẻ vừa làm công tác nghiên cứu, đồng thời, giảng dạy tại trường đại học, tôi mong Thủ tướng và cơ quan hữu quan xây dựng, ban hành các quy định hướng dẫn cụ thể nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính cho dự án nghiên cứu, đầu tư khoa học công nghệ. Đồng thời, rất mong Thủ tướng xem xét cơ chế đặc thù, thông thoáng, linh hoạt việc cấp kinh phí, cho phép chấp nhận một mức độ rủi ro nhất định trong nghiên cứu. Việc này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà khoa học trẻ dấn thân mà còn thể hiện sự trân trọng của Nhà nước đối với tinh thần cống hiến, đổi mới sáng tạo.

Để thu hút, giữ chân nhân tài, cần ban hành các chính sách đãi ngộ toàn diện, bao gồm lương, thưởng hấp dẫn, hỗ trợ nhà ở, cùng các chế độ phúc lợi xã hội phù hợp. Việc xây dựng những chính sách này dựa trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn, nhằm tạo ra môi trường làm việc năng động, khuyến khích sự sáng tạo và cống hiến của các nhà khoa học, kể cả những người đang làm việc ở nước ngoài.

Đầu tư bài bản vào cơ sở hạ tầng là vô cùng cần thiết trong việc nghiên cứu và ứng dụng công nghệ tiên tiến, đặc biệt lĩnh vực công nghệ trí tuệ nhân tạo AI. Mong Chính phủ xem xét việc tăng cường đầu tư vào các phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu và hạ tầng tính toán hiện đại (như GPUs, hệ thống lưu trữ, điện toán đám mây) với cơ chế mua sắm linh hoạt, phù hợp quy định hiện hành. Sự đầu tư này sẽ giúp nâng cao năng lực nghiên cứu, chuyển giao công nghệ vào ứng dụng thực tiễn.

LƯU TRINH (ghi)