Khi âm nhạc cách mạng 'khoác' áo mới

Truyền thống kết hợp hiện đại

Giữa dòng chảy sôi động của thị trường âm nhạc hôm nay, nơi nhiều giai điệu chiều chuộng thị hiếu, dễ nghe, dễ nhớ lên ngôi, thì dòng nhạc cách mạng vẫn được gìn giữ, nâng niu bởi những giọng ca tên tuổi trong làng nhạc Việt như Trọng Tấn, Anh Thơ, Đăng Dương, Việt Hoàn, Lan Anh, Tùng Dương, Thái Thùy Linh…

NSƯT Đăng Dương và nhóm Oplus mashup các ca khúc cách mạng.

Đánh dấu 30 năm ca hát của mình, NSƯT Đăng Dương đã tổ chức liveshow “Tổ quốc gọi tên mình”với mong muốn truyền lửa tình yêu nhạc cách mạng đến với những thế hệ nghệ sĩ, khán giả trẻ. Vẫn là những ca khúc cách mạng quen thuộc, như "Người chiến sĩ ấy", "Đường chúng ta đi", "Hành khúc ngày và đêm", "Tình ca"... nhưng Đăng Dương đã thổi vào đó một tinh thần mới qua những bản phối vừa hiện đại, phù hợp với gu thẩm mỹ và cảm xúc của công chúng hôm nay, góp phần đưa dòng nhạc cách mạng đến gần hơn với khán giả trẻ.

Bên cạnh những ca sĩ tên tuổi, nhiều nghệ sĩ đã và đang tiếp nối thế hệ đi trước truyền cảm hứng cho dòng nhạc này theo một cách rất riêng. Một số ca sĩ đã ra mắt album nhạc đỏ, trong đó có những bài hát được phối khí theo phong cách mới. Nhiều ca khúc còn được sáng tạo bằng phần lời rap viết thêm như một cách kể chuyện mới bằng âm nhạc.

Mới đây, cuối tháng 4/2025, nhóm nhạc OPlus chính thức ra mắt dự án âm nhạc mang tên #VN1945, với những bản phối và cách hát mang hơi thở hiện đại. Mở đầu dự án là 7 ca khúc, trong đó có 5 bài hát nổi tiếng và quen thuộc với rất nhiều thế hệ khán giả như: "Đoàn Vệ quốc quân"; "Tiếng chày trên Sóc Bom Bo"; "Tình ca"; "Nơi đảo xa"... Tiếp đó là hai ca khúc mới do chính nhóm OPlus sáng tác, gồm: “Những chiến binh Lạc Hồng”, “Người là ánh sáng”. OPlus mong muốn đây sẽ là sợi dây kết nối giữa thế hệ sinh ra trong thời chiến, thời hậu chiến và thế hệ gen Z ngày nay.

Các nghệ sĩ trẻ từ gameshow “Anh trai vượt ngàn chông gai” cũng rất “đắt sô” khi được mời tham gia nhiều chương trình nghệ thuật lớn. Như Huy R, Neko Lê, Thanh Duy, Đăng Khôi đã góp mặt cùng NSND Tự Long, danh thủ Hồng Sơn, nghệ sĩ Khánh Hưng trong chương trình “Đất nước trọn niềm vui” với ca khúc “Bài ca cây lúa” của nhạc sĩ Hoàng Vân, Rymastic viết phần lời rap.

Rồi Soobin, Jun Phạm, Hà Lê cùng tham gia chương trình “Mùa xuân thống nhất” với ca khúc “Niềm tin chiến thắng”. Ca sĩ Anh Tú góp giọng cùng NSND Tự Long trong mash-up “Mẹ yêu con - Tự nguyện” trong chương trình “Hẹn ước Bắc Nam”. Hòa Minzy hòa giọng cùng NSND Thanh Hoa cũng trong “Hẹn ước Bắc Nam”… đã để lại những ấn tượng vô cùng đặc biệt trong lòng khán giả.

Có thể thấy, việc làm mới và cách tân dòng nhạc cách mạng không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là cầu nối đưa âm nhạc truyền thống đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ. Thông qua sự kết hợp hài hòa giữa tinh thần hào sảng, tự hào dân tộc với những yếu tố âm nhạc hiện đại như nhạc cụ điện tử, kỹ thuật phối khí mới, các ca khúc cách mạng được khoác lên diện mạo trẻ trung, sống động hơn.

Những bản phối mới này không chỉ góp phần thổi luồng sinh khí mới vào dòng nhạc cách mạng mà còn khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc trong mỗi người Việt Nam hôm nay.

Làm mới, đừng làm quá

Theo TS Lê Hồng Phước, việc người trẻ áp dụng công nghệ và âm nhạc hiện đại để làm mới các giá trị truyền thống là tín hiệu tích cực. Tuy nhiên, nếu chỉ tính đến chuyện làm mới, tác phẩm có nguy cơ xa rời bản chất của loại hình đó, bị lai tạp và trở thành một thứ khác. Vì vậy, người thực hiện cần am hiểu, không vội vàng sáng tạo nếu chưa vững kiến thức. Bởi không phải bài nhạc nào khi làm mới cũng được công chúng đón nhận. Giới chuyên môn cho rằng việc làm mới nếu không cẩn trọng sẽ làm mất đi sự hào hùng, trang nghiêm của các ca khúc truyền thống cách mạng.

Còn nhớ, ca sĩ Han Sara từng bị chỉ trích vì màn trình diễn "Cô gái mở đường" trong chương trình "The Heroes". Tiết mục của cô bị cho là phản cảm, không phù hợp với tinh thần và ý nghĩa của bài hát gốc, đặc biệt là cách ăn mặc và phong cách biểu diễn.

Cụ thể, Han Sara đã trình diễn ca khúc "Cô gái mở đường" của nhạc sĩ Xuân Giao với một bản phối mới, mang phong cách điện tử và trang phục biểu diễn ngắn, gợi cảm. Điều này đã gây ra làn sóng phản đối mạnh mẽ từ khán giả và cộng đồng mạng, các ý kiến cho rằng cô đã làm mất đi ý nghĩa của bài hát - ca ngợi sự hy sinh cao đẹp của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn trong kháng chiến chống Mỹ.

Cũng theo TS Lê Hồng Phước, làm mới âm nhạc cách mạng hay nghệ thuật là cần thiết, nhưng người làm mới cần có sự am hiểu về văn hóa, lịch sử, hoàn cảnh ra đời của bài hát. Trên nền đó chúng ta mới lựa chọn cách làm phù hợp, đảm bảo sức cuốn hút nhưng không làm sai lệch tinh thần bài hát.

“Tôi nói như vậy là vì ngày nay tôi thấy có nhiều người khi cố gắng làm mới một tác phẩm nào đó họ chỉ chú trọng làm thế nào cho mới, cho khác lạ, trong khi việc phải quan tâm là “làm hay”. Tức là, chúng ta hãy làm cho hay, và khi đã làm cho hay rồi thì mới tính đến chuyện thêm những cái mới vào để tác phẩm vừa hay đúng bản chất nghệ thuật vừa mang hơi thở thời đại” - TS Lê Hồng Phước nêu ý kiến.

Còn theo nhạc sĩ Ngọc Thịnh, chúng ta không thể làm mới những ca khúc cách mạng chỉ bằng cách thay đổi vài nhịp điệu, phối khí hay thêm một chút nhạc hiện đại. Điều quan trọng là phải nắm bắt được linh hồn của ca khúc đó, hiểu rõ từng câu chữ, từng giai điệu đã được sáng tác trong hoàn cảnh nào, để từ đó tạo ra một cách thể hiện mới nhưng không làm mất đi giá trị lịch sử của bài hát.

Đối với ca sĩ trẻ, thách thức không chỉ là hát lại những ca khúc cách mạng mà là làm sao để truyền tải được tinh thần và cảm xúc của những bài hát này đến với khán giả hôm nay, đặc biệt là giới trẻ, những người chưa trải qua những năm tháng chiến tranh. “Ca sĩ không chỉ là người thể hiện mà còn là người truyền cảm hứng, giúp người nghe cảm nhận sâu sắc những giá trị nhân văn và tinh thần hào hùng của ca khúc cách mạng” - nhạc sĩ Ngọc Thịnh chia sẻ.

Với NSƯT Đăng Dương, một số ca sĩ trẻ hiện nay, ngoài giọng hát hay cần có một quãng thời gian nhất định để tìm hiểu văn hóa, lịch sử, sự ra đời của tác phẩm, khi hiểu rõ tác phẩm, các ca sĩ trẻ mới truyền tải được hết những giá trị tinh thần mà tác giả đã gửi gắm trong tác phẩm.

NSƯT Đăng Dương cũng cho rằng, mỗi một thời điểm lịch sử, tính chất âm nhạc đều mang ý nghĩa khác nhau, vì vậy, khi làm mới ca khúc cách mạng cần phải tìm hiểu thật kỹ lịch sử, hoàn cảnh ra đời của bài hát. Ca sĩ trẻ cũng cần học cách tôn trọng những giá trị truyền thống của ca khúc cách mạng khi làm mới, nhất là về yếu tố kỹ thuật, cách truyền tải cảm xúc qua từng câu hát và trang phục, phong cách trình diễn.

Hoàng Vân