Khi di sản cất lời bằng 'ánh sáng' và 'công nghệ'
Lần đầu tiên trong lịch sử, Nhà hát Lớn Hà Nội 'đóng vai chính' trong câu chuyện của chính mình – nơi ánh sáng, âm thanh và công nghệ kể lại hành trình hơn một thế kỷ của một biểu tượng văn hóa Thủ đô.
Đại diện Nhà hát Lớn Hà Nội đã thông tin về dự án nghệ thuật đặc biệt mang tên “115 năm Nhà hát kể chuyện - Di sản cất lời bằng ánh sáng và công nghệ”, nhân kỷ niệm 115 năm ngày khánh thành (1911 - 2026). Đây không chỉ là một sự kiện nghệ thuật, mà còn là một hành trình kết nối giữa lịch sử - nghệ thuật - công nghệ, mở ra hướng đi mới trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản.
Trong suốt hơn một thế kỷ, Nhà hát Lớn Hà Nội luôn là trung tâm của các sự kiện chính trị, nghệ thuật và văn hóa quan trọng của đất nước. Lần đầu tiên, công trình kiến trúc này tạm khép lại những buổi biểu diễn thường nhật để “hóa thân” thành nhân vật chính trong một câu chuyện nghệ thuật kể về chính mình.
Một góc bên trong Nhà hát lớn.
Toàn bộ không gian từ sảnh đón, cầu thang, khán phòng đến mái vòm được “đánh thức” bằng ánh sáng, hình ảnh và âm thanh. Công chúng sẽ không chỉ quan sát, mà còn được hòa mình vào dòng chảy lịch sử - nơi mỗi bậc thang, mỗi khung cửa, mỗi nốt nhạc đều cất lên tiếng nói của thời gian.
Dự án được tổ chức vào thời điểm đặc biệt - ngay trước khi Nhà hát bước vào giai đoạn trùng tu, như một lời tri ân xúc động dành cho di sản đã gắn bó cùng Thủ đô suốt 115 năm. Giám đốc Nhà hát Lớn chia sẻ, chương trình là “một cuộc trở về đầy cảm xúc của ánh sáng và ký ức”, nơi di sản không còn là vật thể để chiêm ngưỡng, mà là không gian sống động để trải nghiệm.
Cấu trúc chương trình được thiết kế như một bản giao hưởng thời gian, gồm 4 chương tương ứng với hành trình phát triển của Nhà hát Lớn Hà Nội: Chương 1 - “Đêm khai màn 1911” tái hiện không khí ngày Nhà hát ra đời - biểu tượng của phong cách kiến trúc Pháp giao hòa với hồn cốt Việt. Chương 2 - “Hà Nội trong lòng Nhà hát” kể về những dấu mốc lịch sử gắn liền với các sự kiện chính trị, văn hóa lớn của đất nước.
Chương 3 - “115 năm sân khấu Hà Nội” tri ân các thế hệ nghệ sĩ, đạo diễn, nhạc công, những người đã làm nên tên tuổi của nghệ thuật biểu diễn Việt Nam. Chương 4 - “Trái tim nghệ thuật” hướng tới tương lai, nơi di sản tiếp tục sống cùng thành phố sáng tạo và công nghệ.
Ông Nguyễn Xuân Bắc, Cục trưởng Biểu diễn nghệ thuật, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chia sẻ về dự án.
Điểm nhấn của dự án là việc ứng dụng các công nghệ trình diễn tiên tiến như 3D mapping, hologram, thực tế tăng cường (AR) và nghệ thuật storytelling đa lớp. Bằng những hiệu ứng thị giác và âm thanh nhập vai (immersive), ranh giới giữa khán giả và không gian biểu diễn được xóa nhòa. Người xem không chỉ “thấy” mà còn “chạm” vào lịch sử bằng ngôn ngữ của thời đại số.
Mỗi chi tiết - từ ánh sáng rọi lên mái vòm đến nhịp trống trong khán phòng - đều được dàn dựng như một “bản ký ức sống”, khắc họa quá khứ hào hùng của một công trình từng chứng kiến bao thăng trầm của dân tộc.
“115 năm Nhà hát kể chuyện - Di sản cất lời bằng ánh sáng và công nghệ” không dừng lại ở việc trình diễn nghệ thuật. Dự án còn mang ý nghĩa tiên phong trong xu hướng “kể chuyện di sản bằng công nghệ”, chứng minh rằng bảo tồn không chỉ là lưu giữ, mà còn là làm sống lại và lan tỏa giá trị bằng sáng tạo số.
Việc ứng dụng công nghệ tương tác và trình chiếu đa phương tiện vào không gian di sản mở ra hướng đi mới cho ngành văn hóa Việt Nam. Mô hình này được kỳ vọng trở thành tiền đề cho nhiều công trình di sản khác, từ Văn Miếu - Quốc Tử Giám đến Thành cổ Quảng Trị, có thể “cất lời” bằng ngôn ngữ hiện đại.
Hà Nội được UNESCO công nhận là “Thành phố sáng tạo” đang chứng minh khả năng kết hợp hài hòa giữa giá trị cổ điển và nghệ thuật đương đại. Dự án này vì thế không chỉ là dấu mốc kỷ niệm 115 năm Nhà hát Lớn, mà còn là biểu tượng cho khát vọng đổi mới trong bảo tồn văn hóa đô thị.
Một nhà phê bình nghệ thuật nhận định: “Khi ánh sáng chiếu lên trần vòm Nhà hát Lớn, ta không chỉ thấy vẻ đẹp kiến trúc, mà còn thấy cả tinh thần thời đại, nơi truyền thống và công nghệ hòa quyện trong một nhịp đập chung”. Sự kiện lần này khẳng định vị thế của Nhà hát Lớn Hà Nội như một trung tâm văn hóa sáng tạo của khu vực và thế giới, nơi lịch sử được tái sinh bằng công nghệ, nơi ký ức trở thành trải nghiệm.
Từ ngày 22/11 đến 31/12/2025, công chúng Thủ đô và du khách sẽ được chiêm ngưỡng một phiên bản mới của Nhà hát Lớn, không chỉ qua góc nhìn kiến trúc mà còn qua ngôn ngữ của ánh sáng, âm thanh và cảm xúc. Trong mỗi khung hình ánh sáng, mỗi giai điệu âm thanh, người dân có thể tìm thấy một phần ký ức Hà Nội - nơi những buổi hòa nhạc cổ điển hòa cùng tiếng chuông nhà thờ, nơi sân khấu từng vang lên những lời tuyên ngôn độc lập và tiếng hát tự do.
Hơn một thế kỷ trôi qua, Nhà hát Lớn Hà Nội vẫn là trái tim nghệ thuật của Thủ đô, và với dự án “115 năm Nhà hát kể chuyện”, di sản ấy đã thật sự cất lời bằng ánh sáng, bằng công nghệ, bằng cảm xúc và niềm tự hào của người Việt.
