Phường Nghĩa Lộ bảo tồn nét văn hóa truyền thống của dân tộc
Phường Nghĩa Lộ có 62% là người dân tộc thiểu số, trong đó đồng bào Thái chiếm 45%. Nơi được mệnh danh là cội nguồn của người Thái đen, từ lâu đã trở thành điểm sáng trong công tác bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Trong hành trình đổi mới và hội nhập hôm nay, phường Nghĩa Lộ vẫn giữ được hồn cốt văn hóa đặc trưng qua từng điệu xòe, nếp nhà sàn, khung cửi, tiếng khèn, câu hát, cùng lối sống chan hòa, mến khách.
Đều đặn vào các ngày cuối tuần, bà Điêu Thị Xiêng - Nghệ nhân Ưu tú phường Nghĩa Lộ, dành thời gian hướng dẫn các học viên lớp dệt may thổ cẩm từng công đoạn nhằm bảo tồn nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Thái vùng Mường Lò.
Bà Xiêng chia sẻ: “Tôi không chỉ dạy cho các cháu cách dệt, may váy áo thổ cẩm, mà còn sưu tầm và truyền lại các điệu múa, điệu xòe, điệu khắp của dân tộc mình. Với tôi, người phụ nữ Thái phải biết gìn giữ và khoác lên mình bộ trang phục truyền thống - đó là nét đẹp, là niềm tự hào và cũng là cách để văn hóa dân tộc được lan tỏa, không bị mai một theo thời gian”.
Nghệ nhân ưu tú Điêu Thị Xiêng (ngoài cùng bên phải) hướng dẫn các học viên lớp dệt may thổ cẩm của phường các công đoạn nhằm bảo tồn nét văn hóa đặc sắc.
Không chỉ có lớp học của bà Xiêng, trên địa bàn phường hiện còn duy trì nhiều mô hình truyền dạy nghề truyền thống khác. Phường Nghĩa Lộ chú trọng phát triển làng nghề dệt thổ cẩm, may trang phục truyền thống, chế tác nhạc cụ dân tộc, nhằm tạo việc làm, giúp nghề truyền thống không bị mai một.
Hằng năm, các nghệ nhân được hỗ trợ mở lớp truyền nghề, tham gia hội thi và trưng bày sản phẩm tại các sự kiện văn hóa trong và ngoài tỉnh.
Chị Lò Thị Vân, thôn Đêu 2, chia sẻ: “Mỗi tấm vải dệt là một câu chuyện về văn hóa, bản sắc của đồng bào. Tôi thấy vui khi nghề truyền thống được khách du lịch quan tâm, các sản phẩm được mua làm quà tặng. Nhờ vậy, nghề cũ không bị mai một mà còn mang lại thu nhập cho người dân địa phương”.
Nhằm bảo tồn và lan tỏa nét văn hóa truyền thống của dân tộc, phường Nghĩa Lộ còn thành lập các câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ dân gian tại các thôn, bản, tổ dân phố. Mỗi câu lạc bộ duy trì hoạt động thường xuyên, vừa biểu diễn phục vụ du khách, vừa là nơi truyền dạy cho thế hệ trẻ.
Chúng tôi xác định bảo tồn văn hóa không chỉ là gìn giữ mà còn phải phát huy trong đời sống hiện đại để lan tỏa rộng hơn. Qua đó quảng bá mảnh đất, con người địa phương giàu bản sắc văn hóa đến với đông đảo người dân và du khách xa gần.
Ông Đinh Anh Tuấn - Phó Chủ tịch UBND phường Nghĩa Lộ
Cùng với việc bảo tồn nét văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái, phường Nghĩa Lộ đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích người dân giữ gìn kiến trúc nhà sàn truyền thống, tổ chức các lớp học chữ Thái cổ...
Lớp học chữ Thái cổ góp phần bảo tồn nét văn hóa truyền thống của đồng bào Thái phường Nghĩa Lộ.
Bên cạnh đó, các phong tục tập quán tốt đẹp như lễ hội Xên Đông, lễ hội Cầu Mùa, dệt thổ cẩm, nấu xôi ngũ sắc, làm bánh chưng đen... vẫn được duy trì thường xuyên.
Nhiều hoạt động được khôi phục trong khuôn khổ Lễ hội Văn hóa - Du lịch Mường Lò diễn ra hằng năm, thu hút hàng vạn du khách trong và ngoài tỉnh.
Ông Lường Thạch Chương, chủ cơ sở homestay Cương Chinh, thôn Đêu 2 chia sẻ: “Khách du lịch đến với đại phương không chỉ để ngắm cảnh, mà còn muốn trải nghiệm cuộc sống của người Thái. Vì thế, chúng tôi giữ nguyên nếp nhà, cách ăn mặc, nấu ăn, sinh hoạt như xưa. Đó chính là cách tốt nhất để gìn giữ bản sắc".
Du khách tham quan, trải nghiệm cuộc sống và nét văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái tại homestay Cương Chinh, thôn Đêu 2.
Một trong những điểm nổi bật trong công tác bảo tồn văn hóa ở phường Nghĩa Lộ là sự kết hợp hài hòa giữa giáo dục, văn hóa và du lịch. Nhiều trường học trên địa bàn đã đưa nghệ thuật xòe Thái vào các hoạt động ngoại khóa nhằm xây dựng trường học thân thiện, trường học hạnh phúc.
Các trường học trên địa bàn phường Nghĩa Lộ đã đưa nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc của đồng bào Thái vào các buổi học ngoại khóa.
Không chỉ trong trường học, các hoạt động bảo tồn văn hóa trong cộng đồng cũng được lồng ghép với phong trào xây dựng đời sống văn hóa cơ sở. Các thôn, bản, tổ dân phố đều có quy ước, hương ước gắn với bảo tồn bản sắc dân tộc; mỗi người dân được coi là một nhân tố tích cực trong việc giữ gìn nếp sống, trang phục, ngôn ngữ và phong tục truyền thống.
Nghệ nhân phường Nghĩa Lộ truyền dạy các điệu múa cho các đội văn nghệ thôn, tổ dân phố để bảo tồn nét văn hóa truyền thống của đồng bào Thái.
Bên cạnh đó, các nghệ sĩ, nghệ nhân, lớp trẻ đang thổi làn gió mới vào văn hóa dân tộc bằng cách kết hợp nghệ thuật truyền thống với hiện đại qua những clip, MV quảng bá xòe Thái - nét văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc và giới thiệu phong cảnh của địa phương trên các nền tảng mạng xã hội, thu hút hàng trăm nghìn lượt xem.
Du khách hòa mình trong vòng xòe đêm hội được phường Nghĩa Lộ tổ chức hàng năm.
Ông Đinh Anh Tuấn - Phó Chủ tịch UBND phường Nghĩa Lộ cho biết thêm: “Chúng tôi xác định, bảo tồn văn hóa là nguồn cội, hồn cốt của dân tộc và là nền tảng cho sự phát triển trong tương lai. Mỗi giá trị văn hóa truyền thống được gìn giữ và lan tỏa chính là cơ sở để địa phương phát triển bền vững, tạo điểm nhấn riêng trong việc khai thác tiềm năng, thế mạnh vùng miền”.
