Khi giáo dục con người không chỉ là việc riêng của ngành giáo dục

Vừa qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo ra hướng dẫn về việc mời chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên, tham gia các hoạt động trong trường phổ thông.

Trong đó, trường học cần ưu tiên mời bốn nhóm sau:

- Chuyên gia, nhà khoa học có trình độ chuyên môn cao và bằng cấp, chứng chỉ phù hợp; có kinh nghiệm thực tiễn và uy tín nghề nghiệp; có thành tích, công trình nghiên cứu được công nhận.

- Nghệ nhân, nghệ sĩ đạt danh hiệu do Nhà nước phong tặng hoặc giải thưởng cấp Bộ, tỉnh, Hiệp hội nghề nghiệp; có đóng góp được giới chuyên môn và công chúng ghi nhận.

- Huấn luyện viên có văn bằng, chứng chỉ do cơ quan có thẩm quyền cấp, hoặc có vận động viên đạt giải cao, có kinh nghiệm thực tế.

- Vận động viên cấp 1 trở lên, hoặc đạt huy chương, giải thưởng trong các giải thể thao thành tích cao.

Bốn nhóm đối tượng: Chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên được ưu tiên mời tham gia các hoạt động trong trường phổ thông. Ảnh minh họa

Giáo viên sẽ giữ vai trò chủ trì, quản lý lớp học; còn chuyên gia, nghệ sĩ cung cấp kiến thức chuyên sâu, năng lực đặc thù và kinh nghiệm thực tiễn. Hình thức học có thể đa dạng, như tổ chức chuyên đề, hội thảo, tập huấn, biểu diễn, thi đấu, giao lưu nghề truyền thống... Dù chọn cách nào, các trường cũng cần đảm bảo mục tiêu giáo dục toàn diện và phát triển phẩm chất, năng lực học sinh thông qua bồi dưỡng và huấn luyện kỹ năng thực tế.

Các chuyên gia, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên sẽ cung cấp kiến thức chuyên sâu, năng lực đặc thù và kinh nghiệm thực tiễn cho các em học sinh trong quá trình giảng dạy. Ảnh 1: FBNV, Ảnh 2: Tiền Phong

Vừa qua, Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị ban hành cuối tháng 8 về phát triển giáo dục và đào tạo yêu cầu "đảm bảo hài hòa giữa tính toàn dân và tinh hoa, toàn diện và chuyên sâu, dân tộc và toàn cầu; phát triển giáo dục trên nền tảng văn hóa, các giá trị truyền thống của dân tộc".

Việc huy động nghệ nhân, nghệ sĩ, vận động viên... tham gia hoạt động giáo dục cũng được đề cập trong Chỉ thị của Thủ tướng Phạm Minh Chính vào đầu tháng 6. Thủ tướng lưu ý tăng cường giáo dục về văn hóa, nghệ thuật, thể chất, kỹ năng sống, giáo dục STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học), hướng nghiệp; phát triển năng lực tiếng Anh, số, trí tuệ nhân tạo (AI), văn hóa, nghệ thuật.

Có thể thấy, một nền giáo dục tiên tiến không thể chỉ dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức mà phải hình thành ở người học bản lĩnh văn hóa, năng lực thực hành và khát vọng cống hiến. Trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng, chủ trương huy động chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên tham gia hoạt động giáo dục phổ thông là quyết sách mang tầm chiến lược, thể hiện rõ tinh thần đổi mới và khát vọng nâng tầm trí tuệ dân tộc.

Trước hết, đây là bước đi khẳng định quan điểm giáo dục mở, gắn kết chặt chẽ giữa nhà trường và đời sống xã hội. Khi những người nắm giữ tri thức, kỹ năng và kinh nghiệm đỉnh cao trực tiếp đồng hành cùng học sinh sẽ được tiếp cận tri thức sinh động, bồi đắp phẩm chất và năng lực mà sách vở khó có thể truyền tải. Từ câu chuyện của nhà khoa học miệt mài nghiên cứu, đến những buổi tập luyện với vận động viên từng chinh phục đấu trường quốc tế, mỗi trải nghiệm đều là thông điệp về ý chí, kỷ luật, đam mê – những giá trị cốt lõi của công dân thời đại mới.

Sự tham gia của chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên nhằm làm phong phú thêm hoạt động dạy học, góp phần nâng cao phẩm chất, năng lực học sinh và thúc đẩy giáo dục toàn diện. Ảnh: Tiền Phong

Đồng thời, đây là giải pháp hữu hiệu gìn giữ và lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc. Khi nghệ nhân, nghệ sĩ dân gian hiện diện trong lớp học, các em học sinh không chỉ được nhìn thấy tinh hoa truyền thống bằng mắt, nghe bằng tai, mà còn được chạm tới bằng trái tim. Những làn điệu dân ca, kỹ nghệ gốm, võ cổ truyền… được truyền dạy trực tiếp chính là sợi dây bền chặt nối quá khứ với hiện tại, nuôi dưỡng lòng tự hào dân tộc trong mỗi thế hệ trẻ.

Không chỉ dừng ở giá trị văn hóa, chủ trương này còn là lời khẳng định mạnh mẽ về tính xã hội hóa giáo dục. Giáo dục không chỉ là nhiệm vụ của ngành giáo dục mà là sự nghiệp chung của toàn dân, toàn xã hội. Việc mời gọi các lực lượng ưu tú trong cộng đồng cùng chung tay bồi dưỡng thế hệ trẻ chính là hiện thực hóa phương châm giáo dục là quốc sách hàng đầu, huy động trí tuệ và trách nhiệm công dân cho mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.

Đáng chú ý, việc huy động chuyên gia xã hội không làm lu mờ vai trò của giáo viên mà nâng cao hơn nữa năng lực tổ chức, điều phối của đội ngũ này. Giáo viên vẫn giữ vai trò chủ trì, thiết kế chương trình, gắn kết kiến thức hàn lâm với kinh nghiệm thực tiễn, đảm bảo mục tiêu giáo dục toàn diện. Qua đó, chính đội ngũ giáo viên cũng được tiếp thêm động lực đổi mới, tự bồi dưỡng, không ngừng hoàn thiện bản thân để thích ứng với yêu cầu thời đại.

Việc mời bốn nhóm đối tượng ưu tiên: chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên là cơ sở để huy động người giỏi ngoài lực lượng nhà giáo tham gia giảng dạy. Ảnh: THĐS

Từ góc độ chiến lược phát triển nguồn nhân lực, đây là bước đi phù hợp với yêu cầu xây dựng công dân toàn cầu trong kỷ nguyên kinh tế tri thức. Thế hệ trẻ không chỉ cần kiến thức cơ bản mà còn phải được trang bị năng lực tư duy phản biện, kỹ năng mềm, khả năng hợp tác quốc tế và thể chất bền bỉ. Những yếu tố ấy chỉ có thể được bồi đắp thông qua quá trình học tập gắn với thực tiễn, với tấm gương và trải nghiệm sống động từ những người đi trước.

Để chủ trương sớm đi vào thực chất, cần sớm hoàn thiện cơ chế chính sách, tiêu chí lựa chọn và chế độ đãi ngộ, bảo đảm tính minh bạch, hiệu quả.

Có thể khẳng định, đưa tinh hoa xã hội vào trường học không chỉ là giải pháp tình thế mà là bước chuyển tất yếu. Đó chính là con đường bền vững để kiến tạo một thế hệ công dân vừa giàu tri thức, vừa vững vàng bản lĩnh, sẵn sàng gánh vác sứ mệnh xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.

Thanh Mai