Khi 'hạt giống đỏ' được ươm mầm từ trường học - Bài 3: Những vướng mắc cần sớm tháo gỡ

Rào cản lớn nhất là độ tuổi

Thống kê đến tháng 3/2025, tại tỉnh Quảng Trị (chưa sáp nhập) có 43 trường THPT và tương đương đã kết nạp được 275 đảng viên là học sinh, sinh viên (HSSV). Theo đánh giá của Phó Giám đốc Sở GDĐT tỉnh Quảng Trị Phan Hữu Huyện, so với nguồn quần chúng ưu tú được xem xét kết nạp vào Đảng trong các trường THPT thời gian qua, con số này vẫn còn thấp do liên quan đến quy định về độ tuổi.

Cụ thể, theo quy định của Điều lệ Đảng, tại thời điểm chi bộ kết nạp, người vào Đảng phải đủ 18 tuổi (tính theo tháng) trở lên. Trên thực tế, học sinh lớp 12 tốt nghiệp ra trường từ cuối tháng 6 nên những em sinh từ tháng 6 trở đi sẽ bị thiệt thòi hơn trong việc xét kết nạp vào Đảng so với các em sinh từ tháng 1 đến cuối tháng 5. Vướng mắc này cũng là thực trạng chung của nhiều trường THPT trên địa bàn.

Năm 2025, Trường PT DTNT THPT Số 2 Nghệ An kết nạp 53 đảng viên là học sinh. Ảnh: NTCC

Tại Trường THPT Chuyên Bắc Giang (Bắc Ninh) năm học 2024 - 2025, trong số hơn 20 học sinh được giới thiệu tham gia học lớp cảm tình Đảng, có 10 em đã được kết nạp Đảng vào tháng 5 vừa qua. Những em còn lại chủ yếu là chưa đáp ứng về độ tuổi quy định. Theo ông Trần Duy Phương, Bí thư Đảng ủy - Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Bắc Giang, nhà trường tiếp tục rà soát hồ sơ, những em đủ điều kiện sẽ được đề xuất kết nạp tại trường hoặc giới thiệu về địa phương hoặc trường đại học để xem xét, kết nạp.

Nhiều năm qua, Đảng bộ Trường THPT Buôn Đôn (xã Ea Wer, tỉnh Đắk Lắk) luôn quan tâm phát triển nguồn đảng viên trẻ. Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, có 108 học sinh tham gia lớp nhận thức về Đảng nhưng chỉ có 11 em được kết nạp; tháng 6 vừa qua, thêm 3 học sinh tiếp tục được đứng vào hàng ngũ của Đảng. Theo bà Hoàng Mỹ Lê - Bí thư Đoàn thanh niên, Phó Bí thư Chi bộ 1, nguyên nhân khiến tỷ lệ kết nạp thấp là do một số phụ huynh còn e dè khi con em vào Đảng sớm, hoặc do yếu tố lý lịch, kết quả học tập không ổn định theo từng năm. Đặc biệt, quy định kết nạp học sinh từ đủ 18 tuổi trở lên cũng khiến nhiều học sinh dù xứng đáng vẫn chưa thể trở thành đảng viên.

Vướng mắc về độ tuổi cũng là trăn trở, tâm tư của nhiều chi bộ, đảng bộ các nhà trường. Trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam, một trong những đơn vị tiên phong của Đảng bộ TP Hà Nội trong phát triển đảng viên là học sinh. Thầy Nguyễn Đức Nghĩa - Phó Bí thư Chi đoàn giáo viên, Chủ nhiệm CLB Tìm hiểu lịch sử cho biết, từ năm 2021 đến 2025, trường có 73 học sinh học lớp cảm tình Đảng, trong đó 32 em được kết nạp. Tuy nhiên, nhiều học sinh dù xuất sắc, có bản lĩnh chính trị rõ ràng nhưng sinh sau tháng 7 nên chưa đủ điều kiện về độ tuổi. Khi chuyển lên bậc đại học, hồ sơ kết nạp của các em nhiều khi bị trì hoãn, thậm chí kéo dài suốt hai năm mà chưa được giải quyết.

Tiêu chí quá toàn diện?

Ngoài ra ghi nhận thực tế cũng cho thấy, phần lớn cấp ủy đều đặt yêu cầu tương đối cao về tính tiêu biểu, toàn diện đối với nhân tố học sinh được chọn lựa phát triển Đảng, cho nên số lượng nguồn được giới thiệu kết nạp chưa cao so với các nhóm đối tượng khác.

Thông qua nắm tình hình, đại diện Ban Tổ chức Thành ủy Hà Nội cho rằng, một số tổ chức đảng trong nhà trường còn tuyệt đối hóa về tiêu chuẩn, điều kiện, có biểu hiện khắt khe hoặc áp dụng tiêu chuẩn, điều kiện ở một số trường chuyên vào trường không chuyên không phù hợp với đặc thù của nhà trường đã làm hạn chế cơ hội của các em học sinh THPT đứng trong hàng ngũ của Đảng. Một số tổ chức cơ sở Đoàn chưa chủ động trong việc tham mưu với cấp ủy nhà trường giới thiệu những học sinh là đoàn viên ưu tú bồi dưỡng, xem xét kết nạp vào Đảng.

ThS Hồ Hồng Nguyên - nguyên Trưởng Ban thanh niên trường học (cũ) - Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cho hay, kết quả khảo sát công tác phát triển Đảng trong học sinh, sinh viên mới đây nhất đã chỉ ra rằng, thời gian các quy trình kết nạp Đảng của các trường THPT hiện có sự khác nhau rất nhiều. Đối với tiêu chuẩn kết nạp Đảng, nhìn chung học sinh là đoàn viên trong các trường THPT phải đạt thành tích tốt, giỏi toàn diện về học tập (điểm trung bình xếp loại giỏi, ngoại ngữ đạt yêu cầu...). Cùng đó là các tiêu chí về rèn luyện và yêu cầu lý lịch gia đình tốt mới được xét duyệt trở thành Đảng viên. Trong khi đó, lượng học sinh giỏi, xuất sắc không nhiều. Chưa kể trên thực tế không ít học sinh giỏi, xuất sắc thường hạn chế tham gia hoạt động Đoàn vì sợ mất nhiều thời gian, ảnh hưởng đến thành tích học tập.

Theo bà Hồ Hồng Nguyên, tại các diễn đàn liên quan đến chủ đề phát triển Đảng trong HSSV, đã có những băn khoăn đặt ra: Các tiêu chuẩn kết nạp đảng viên ở các trường THPT dường như đang hướng đến những con người quá toàn diện nhất là các tiêu chí về thành tích học tập, và điều này có thật sự là cần thiết hay không? Trên thực tế, những đảng viên thanh niên được kết nạp ở địa phương không có nhiều tiêu chí và các tiêu chí rất khắt khe như các bạn HSSV. Như vậy, dường như không công bằng cho các bạn HSSV có học lực khá, các hoạt động rèn luyện tốt, đặc biệt là có sự trưởng thành trong nhận thức về Đảng và mong muốn, khát khao vào Đảng.

Nỗi lo quá trình phấn đấu bị... đứt quãng

Như đã nêu ở trên, không ít học sinh đã được tham gia lớp học cảm tình Đảng, nhưng cho tới trước khi kết thúc năm học, các em vẫn chưa đủ 18 tuổi (tính theo tháng sinh), nên chưa được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Theo quy định, các chi bộ trường học phải giới thiệu, chuyển tiếp các em về theo dõi ở địa phương, để sau này tiếp tục học lên đại học, học nghề hay đi làm, các em được ghi nhận quá trình phấn đấu liền mạch, không bị ngắt quãng. Song không phải chi bộ nhà trường nào hay ở địa phương nào, việc tiếp tục theo dõi, giúp đỡ bồi dưỡng các em cũng thuận lợi.

Từ thực tế ở địa phương, bà Hồ Thanh An - Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn (TP Lai Châu) cho rằng, các chi bộ trường THPT cần phải gỡ khó trong việc quy định độ tuổi phát triển Đảng, có thể kết nạp học sinh THPT khi vừa đủ 18 tuổi chứ không nhất thiết phải tròn tháng như theo quy định hiện hành. Mặt khác, để tránh lãng phí nguồn, các tổ chức cơ sở đảng (trường THPT, trường chuyên nghiệp, địa phương nơi cư trú...) cần có sự phối hợp chặt chẽ trong việc đánh giá, theo dõi, bồi dưỡng chất lượng nguồn kết nạp vào Đảng, nhất là với những học sinh chưa đủ tuổi kết nạp tại trường THPT. Có như vậy, mới không bị bỏ sót những học sinh ưu tú, có lý tưởng vào Đảng.

Theo thầy Nguyễn Đức Nghĩa, truyền được nhiệt huyết và ý chí phấn đấu vào Đảng cho học sinh không hề đơn giản, nhất là khi các em đang đứng trước nhiều ngã rẽ quan trọng. Có em từng rất tích cực, nhưng khi bị trì hoãn kết nạp do lý do khách quan thì ý chí phấn đấu cũng dần nguội đi. Đó là điều rất đáng tiếc.

Có một tín hiệu vui là trong quá trình thực hiện loạt bài viết này, nhiều học sinh cho biết, các em được tạo điều kiện đề tiếp tục bồi dưỡng, kết nạp Đảng và chuyển tiếp lên bậc học cao hơn. Sinh viên Đỗ Khánh Linh - Trường ĐH Luật Hà Nội cho biết: Em là học sinh Trường THPT Chuyên Lam Sơn, khóa học 2020 - 2023. Tại trường phổ thông, ngoài việc nỗ lực trong học tập, Linh cùng nhiều bạn đồng khóa đã nhiệt tình trong công tác đoàn thể, xứng đáng được giới thiệu tham gia lớp cảm tình Đảng. Linh chia sẻ: Em sinh ngày 27/6/2005, đến thời điểm tổ chức lễ kết nạp Đảng, các điều kiện, tiêu chí nhà trường đặt ra em đều đạt nhưng khi đó em chưa đủ 18 tuổi nên sau khi kết thúc năm học, Đảng ủy Trường THPT Chuyên Lam Sơn chuyển hồ sơ của em về Chi bộ khu dân cư để tiếp tục theo dõi. Tại khu phố, em tham gia nhiệt tình vào các hoạt động hè suốt nhiều năm trước đó nên được chi bộ ghi nhận, kết nạp Đảng cho em trước khi bước chân vào giảng đường đại học. Tại trường đại học, với tư cách là đảng viên dự bị, em luôn nỗ lực trong học tập, gương mẫu, tham gia nhiệt tình vào các phong trào đoàn, hội. Và tại đây, em đã được xét chuyển Đảng chính thức vào dịp tháng 6/2025. “Em cảm thấy vui và tự hào. Quyết định chuyển Đảng chính thức là món quà hết sức ý nghĩa mà em muốn gửi tặng tới bậc sinh thành đã luôn động viên, định hướng, dìu dắt em. Được đứng trong hàng ngũ của Đảng, bản thân em nhận thức trọng trách, vai trò tiên phong, gương mẫu càng rõ ràng hơn”- Linh nói.

Theo chia sẻ của thầy Trần Trọng Đại - Bí thư Đoàn Trường Đại học Luật Hà Nội: Đối với những đảng viên đã kết nạp ở trường THPT, Văn phòng Đảng ủy Trường Đại học Luật sẽ hỗ trợ các em chuyển Đảng chính thức và sinh hoạt ở một trong hai chi bộ sinh viên, mỗi chi bộ có khoảng 200 - 300 đảng viên. Những bạn sinh viên đã học lớp nhận thức về Đảng nhưng chưa kết nạp sẽ được xem xét kết nạp theo điều kiện và tiêu chuẩn, yêu cầu của Đảng ủy nhà trường, dựa trên hai điều kiện về học lực và tham gia các hoạt động như, nghiên cứu khoa học trong sinh viên, tham gia các cuộc thi học thuật có giải thưởng của trường, bộ, ngành; các chương trình tình nguyện viên do Đoàn trường tổ chức.

Cách làm của Trường ĐH Luật Hà Nội đã góp phần tháo gỡ vướng mắc trong quá trình phát triển Đảng đối với HSSV; ghi nhận quá trình phấn đấu liên tục của những “hạt giống đỏ” đã được ươm mầm từ trường phổ thông.

(còn nữa)

Thu Hương - Nguyễn Hoài - Anh Tuấn