Khi OCOP trở thành 'trái tim' của nông thôn mới Cà Mau

Đến cuối năm 2024, tỉnh Cà Mau đã có 63/82 xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), chiếm 76,8%, trong đó 3 xã đạt chuẩn NTM nâng cao (4,8%). Đặc biệt, thành phố Cà Mau (cũ) đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM, đánh dấu bước tiến quan trọng trong hành trình phát triển nông thôn toàn diện, bền vững.

OCOP thắp sáng làng nghề Cái Đôi Vàm

Song song với đó, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tiếp tục khẳng định vai trò là động lực trọng tâm thúc đẩy xây dựng NTM. Tính đến tháng 10/2025, toàn tỉnh có 343 sản phẩm OCOP, bao gồm 266 sản phẩm đạt 3 sao, 75 sản phẩm 4 sao và 2 sản phẩm 5 sao.

Đáng chú ý, 53 hợp tác xã (HTX) trên địa bàn tỉnh đã đóng góp 129 sản phẩm OCOP đạt 3 sao, 4 sao, thể hiện rõ vai trò tiên phong của khu vực kinh tế tập thể (KTTT) trong nâng tầm giá trị nông sản địa phương.

Hiện, các HTX của Cà Mau có hơn 50 sản phẩm được công nhận đạt các tiêu chuẩn chất lượng, đồng thời ứng dụng mã QR truy xuất nguồn gốc, bao bì và nhãn mác chuyên nghiệp, góp phần nâng cao uy tín, mở rộng thị trường tiêu thụ.

Xuất phát từ nghề thu mua và kinh doanh ruốc khô, năm 2018, gia đình anh Nguyễn Văn Thương (khóm 5, xã Cái Đôi Vàm) mạnh dạn thành lập HTX Hương Biển, hướng tới sản xuất ruốc sấy – sản phẩm được thị trường ưa chuộng.

Chương trình OCOP tiếp tục khẳng định vai trò là động lực trọng tâm thúc đẩy xây dựng NTM.

Với 8 thành viên, nhờ sự đồng hành của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam, HTX được hỗ trợ kinh phí khuyến công để đầu tư kho lạnh, máy sấy, máy đóng gói, giúp nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu sản phẩm. Nhờ đó, năm 2022, ruốc sấy Hương Biển được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao.

Hiện, mỗi tháng, HTX cung ứng 5 – 10 tấn ruốc sấy, với giá bán 42.000 – 50.000 đồng/kg. Sản phẩm được tiêu thụ tại khu vực ĐBSCL, TP. Hồ Chí Minh và nhiều cửa hàng tạp hóa địa phương.

Hoạt động sản xuất không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho thành viên mà còn tạo việc làm cho 8 lao động địa phương, với thu nhập 5 – 10 triệu đồng/người/tháng. Nhờ đó, nhiều hộ gia đình đã ổn định cuộc sống, vươn lên thoát nghèo.

Ông Kiều Văn Trọn, công nhân đóng gói của HTX chia sẻ: “Gia đình tôi từng khó khăn, nuôi tôm thất bát. Sau khi gắn bó với HTX một vài năm, thu nhập bình quân khoảng 10 triệu đồng/tháng, cuộc sống đã dần ổn định, có điều kiện lo cho con cái học hành.”

Tại vùng biển Cái Đôi Vàm, HTX sản xuất nước mắm Ngọc Trân (xã Cái Đôi Vàm) do ông Trần Phước Nhân làm Chủ tịch HĐQT cũng là một điển hình cho nỗ lực phát huy giá trị sản vật địa phương.

Nhận thấy tiềm năng của nghề làm nước mắm truyền thống, ông Nhân đã đầu tư cải tiến quy trình, chú trọng chất lượng và xây dựng thương hiệu. Năm 2021, nước mắm Ngọc Trân được công nhận OCOP 3 sao, và đến cuối năm 2023 tiếp tục nâng hạng lên OCOP 4 sao.

HTX đã có 13 thành viên, trung bình mỗi tháng sản xuất khoảng 3.000 lít nước mắm, trong đó 1.000 lít tiêu thụ tại cơ sở, 2.000 lít cung ứng cho các đại lý, với giá bán 100.000 đồng/lít.

Sản phẩm được sản xuất theo phương pháp truyền thống, không sử dụng phụ gia hay chất bảo quản, đảm bảo an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng. Hiện, nước mắm Ngọc Trân đã có mặt tại 6 đại lý ở các xã Cái Đôi Vàm, xã Nguyễn Việt Khái, xã Phú Tân và xã Phú Mỹ cùng với 3 đại lý tại TP. Cà Mau (cũ), và đang mở rộng ra các thị trường TP. Cần Thơ, TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội.

Với hướng đi bền vững, cả HTX Hương Biển và HTX Ngọc Trân đều thể hiện rõ vai trò chủ lực của KTTT trong việc nâng cao giá trị sản phẩm địa phương, tạo sinh kế cho người dân vùng ven biển, đồng thời góp phần hiện thực hóa các tiêu chí trong chương trình xây dựng NTM của tỉnh Cà Mau.

Từ dân văn phòng đến “nữ thủ lĩnh nông dân”

Mạnh dạn rời bỏ công việc văn phòng để “khoác áo nông dân”, chị Mai Thị Thùy Trang – Giám đốc HTX Tài Thịnh Phát Farm (xã Tam Giang) đã chứng minh rằng, khi người nông dân biết định hướng và đầu tư đúng hướng, sản phẩm quê hương hoàn toàn có thể vươn tầm thị trường trong và ngoài nước.

Trăn trở trước thực tế nhiều hộ dân sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, “thấy người ta làm được thì làm theo”, không có quy trình kiểm soát chất lượng rõ ràng, năm 2018, chị Trang quyết định thành lập HTX với 7 thành viên ban đầu.

Đến nay, HTX đã liên kết hơn 50 thành viên sản xuất, hình thành mô hình quy mô 150ha, với sự tham gia của 70 hộ dân và 40 lao động nữ tại địa phương.

Các HTX đang trở thành một điểm tựa vững chắc cho NTM tỉnh Cà Mau.

HTX chú trọng đổi mới công nghệ và thân thiện môi trường, sử dụng năng lượng mặt trời để giảm khí thải độc hại, vận hành tự động hóa thiết bị nhằm giảm sức lao động thủ công.

Cùng với đó, HTX đầu tư chế biến sâu các sản phẩm thủy sản, hướng đến mô hình nông nghiệp tuần hoàn và bền vững, nhằm góp phần thực hiện hiệu quả các mục tiêu phát triển kinh tế nông thôn và bảo vệ môi trường.

Mỗi tháng, HTX sơ chế từ 500 – 1.000 kg cua, mang lại lợi nhuận 30 – 40 triệu đồng. Ngoài sản phẩm thịt cua, HTX còn phát triển nhiều mặt hàng chế biến từ tôm, cua, được kiểm nghiệm, cấp giấy phép và chứng nhận an toàn thực phẩm, tiêu thụ ổn định tại siêu thị, chợ trong nước và bước đầu xuất khẩu.

Chị Trang cho biết, cua sống của HTX đang được tiêu thụ qua đường tiểu ngạch sang Singapore, còn các sản phẩm như tôm khô, chà bông đã có mặt trong hệ thống siêu thị Aeon, An Nam và nhiều chuỗi cửa hàng chế biến trong nước.

Không chỉ tạo dựng chuỗi liên kết giá trị, nhờ những nỗ lực đóng góp cho khu vực nông thôn qua nhiều năm, HTX đã đạt nhiều thành tựu nổi bật: thịt cua sinh thái và tôm khô sinh thái được công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia năm 2021 và 2022.

Gần đây nhất, năm 2023, HTX vinh dự có 4 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao. Bên cạnh đó, HTX đã được cấp chứng nhận HACCP và chứng nhận hữu cơ cho sản phẩm tôm sú trên diện tích 50ha.

Ở một vùng đất thuần nông, HTX Tài Thịnh Phát Farm đang trở thành điểm sáng khi kết hợp công nghệ, năng lượng sạch và sản xuất hữu cơ, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, bảo vệ môi trường sinh thái, và thúc đẩy hoàn thiện các tiêu chí về tổ chức sản xuất, phát triển kinh tế nông thôn trong chương trình xây dựng NTM của tỉnh Cà Mau.

OCOP nâng tầm NTM xanh và số

Với sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Cà Mau, nhiều mô hình HTX đã khẳng định vai trò hạt nhân trong phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống người dân và thúc đẩy chuyển đổi xanh, chuyển đổi số.

Không chỉ dừng ở hỗ trợ sản xuất, Liên minh HTX Việt Nam còn điều phối Viện Khoa học Công nghệ và Môi trường tổ chức nhiều hội nghị, hội thao triển khai hiệu quả chương trình chuyển đổi số trong xây dựng NTM giai đoạn 2021 – 2025, hướng tới NTM thông minh.

Trong những năm qua, hàng trăm HTX tại Cà Mau được tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ vốn, kết nối tiêu thụ và xúc tiến thương mại qua các chương trình của hệ thống Liên minh HTX. Hàng chục sản phẩm OCOP được hình thành từ chính những HTX này, không chỉ tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân mà còn góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa – ẩm thực địa phương.

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử, sau khi hợp nhất, Cà Mau có nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển sản phẩm OCOP. Nhiều sản phẩm chất lượng cao không chỉ tiêu thụ trong nước mà còn xuất khẩu sang Nhật Bản, Australia, Canada...

Phó Chủ tịch UBND nhấn mạnh tỉnh sẽ tăng cường quảng bá thương hiệu thông qua hình thức, chất lượng và câu chuyện sản phẩm hấp dẫn, gắn với nguồn gốc, xuất xứ. Đặc biệt, nỗ lực đáp ứng các tiêu chuẩn về sản xuất xanh, sử dụng năng lượng tái tạo và bao bì thân thiện môi trường, mở ra con đường phát triển bền vững, dung hòa giữa gìn giữ bản sắc và hội nhập toàn cầu.

Trong giai đoạn tới, ngành nông nghiệp Cà Mau đặt mục tiêu đưa OCOP trở thành động lực trọng tâm của kinh tế nông thôn, gắn với chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, phát triển du lịch và bảo tồn văn hóa truyền thống.

Sở NN&MT tỉnh Cà Mau tiếp tục triển khai các tiêu chí xây dựng NTM, chú trọng phát triển sản phẩm OCOP đạt 4 – 5 sao, đồng thời mời gọi doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, liên kết tiêu thụ và mở rộng sản xuất nhằm tạo thêm việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn.

Với sự đồng hành chặt chẽ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Cà Mau, khu vực kinh tế hợp tác đang trở thành trụ đỡ vững chắc cho chương trình OCOP, góp phần đưa Cà Mau tiến nhanh hơn trên con đường xây dựng NTMi xanh, hiện đại và bền vững.

Vũ Hương