Khi tai nạn hóa tội ác

Việc tài xế cố tình cán chết nạn nhân sau tai nạn là tội ác giết người, thể hiện sự xuống cấp đạo đức và lệch lạc nhận thức pháp luật, cần bị trừng trịnghiêm khắc.

Dư luận phẫn nộ trước vụ tài xế xe bồn ở TP Hà Nội cố tình cán chết nữ sinh sau va chạm. Vụ việc này, cùng nhiều trường hợp tương tự, đã biến tai nạn giao thông thành án mạng tàn độc, đặt ra câu hỏi nhức nhối về sự nhẫn tâm của tài xế và vai trò ngăn chặn của pháp luật.

Cái ác từ sự toan tính

Hành vi cố tình cán chết nạn nhân sau khi đã gây ra tai nạn là biểu hiện tột cùng của sự vô nhân đạo. Nó không chỉ đơn thuần là hành động của một người mất bình tĩnh, mà sâu xa hơn, nó phơi bày một lối suy nghĩ méo mó, tàn độc đã tồn tại âm ỉ trong một bộ phận tài xế: thà đền một mạng người còn hơn phải cưu mang, bồi thường cho một người bị thương tật suốt đời. Đây là một sự tính toán kinh tế trên sinh mạng con người, một sự suy đồi đạo đức không thể chấp nhận.

Ở thời điểm quyết định lùi xe hay tiến tới để tước đoạt sinh mạng nạn nhân, tài xế đã không còn là người gây tai nạn nữa, họ đã trở thành một kẻ sát nhân máu lạnh. Khoảnh khắc đó, trong đầu họ, nạn nhân không còn là một người đang đau đớn và cần được cứu giúp, mà đã biến thành một gánh nặng tài chính, một rắc rối cần phải được giải quyết triệt để. Sự hoảng loạn ban đầu có thể là một yếu tố nhưng nó không thể bào chữa cho hành động cố ý tước đoạt mạng sống nạn nhân. Hành vi đó được thực hiện bằng ý chí chủ quan, có sự điều khiển, có mục đích rõ ràng là giết người để trốn tránh trách nhiệm bồi thường sau này.

Những vụ việc này đã giáng một đòn mạnh vào niềm tin và lòng trắc ẩn của xã hội. Người đi đường luôn tiềm ẩn nỗi lo sợ rằng nếu không may gặp tai nạn, họ có thể không nhận được sự cứu giúp mà ngược lại, sẽ trở thành nạn nhân của một tội ác còn kinh khủng hơn. Nó phá vỡ quy tắc ứng xử tối thiểu của con người là cứu người gặp nạn, thay vào đó là sự ích kỷ, tàn bạo và toan tính.

Hơn nữa, hành vi này còn cho thấy sự coi thường pháp luật một cách trắng trợn. Những kẻ thủ ác tin rằng họ có thể che giấu được hành vi của mình, ngụy tạo hiện trường giả để biến vụ giết người thành một vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng đơn thuần. Họ không lường được rằng với sự phát triển của công nghệ giám sát (camera hành trình, camera an ninh), cùng với sự phẫn nộ và quyết tâm của cộng đồng, tội ác của họ sớm hay muộn cũng sẽ bị đưa ra ánh sáng. Cái giá họ phải trả không chỉ là tiền bạc, mà là cả cuộc đời sau song sắt, thậm chí là cả tính mạng. Sự tính toán rằng chết rẻ hơn bị thương không chỉ sai về mặt đạo đức mà còn là một sự ngu dốt chết người về mặt pháp luật.

Hiện trường vụ tai nạn ở TP Hà NôịẢnh: TUẤN DŨNG

Bản án nghiêm minh

Trước những hành vi mất hết tính người như vậy, pháp luật hình sự Việt Nam có những chế tài vô cùng nghiêm khắc để trừng trị. Cần phải phân định rạch ròi 2 hành vi hoàn toàn khác nhau về bản chất: hành vi gây tai nạn giao thông và hành vi cố ý cán chết nạn nhân.

Thứ nhất, đối với hành vi gây tai nạn ban đầu, nếu tài xế có lỗi (vi phạm các quy định về an toàn giao thông đường bộ như chạy quá tốc độ, sai làn, không chú ý quan sát...), gây hậu quả nghiêm trọng, họ sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ" theo điều 260 Bộ Luật Hình sự năm 2015. Mức phạt cho tội này có thể là phạt tiền từ 30 - 100 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù đến 15 năm tùy thuộc vào mức độ hậu quả (số người chết, thiệt hại tài sản). Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung như cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

Thứ hai, là hành vi đặc biệt nghiêm trọng, đó là hành động cố ý điều khiển phương tiện chèn qua người nạn nhân sau va chạm. Hành vi này không còn thuộc phạm trù của tai nạn giao thông nữa mà đã cấu thành tội "Giết người" theo điều 123 Bộ Luật Hình sự năm 2015. Đây là một trong những tội danh có khung hình phạt nghiêm khắc nhất. Trong trường hợp này, các tình tiết định khung tăng nặng có thể được áp dụng như: Vì động cơ đê hèn (giết người nhằm mục đích trốn tránh nghĩa vụ bồi thường, chi trả viện phí được xem là một động cơ đê hèn, ích kỷ); có tính chất côn đồ (hành động ngang ngược, bất chấp pháp luật, coi thường tính mạng người khác); bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người (sử dụng ô tô, xe tải - những phương tiện có nguồn nguy hiểm cao độ - để cố ý tước đoạt sinh mạng).

Với những tình tiết tăng nặng này, người phạm tội sẽ phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất của tội "Giết người", bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung như bị cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm, phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 1 năm đến 5 năm.

Thực tiễn xét xử tại Việt Nam đã có nhiều bản án thích đáng dành cho những kẻ thủ ác máu lạnh này. Tòa án các cấp đã nhận định rõ ràng đây là hành vi giết người và tuyên những mức án cao nhất, bao gồm cả tử hình, để thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật và mang lại công lý cho nạn nhân. Những bản án này không chỉ là sự trừng phạt đối với cá nhân kẻ phạm tội mà còn là lời cảnh tỉnh đanh thép gửi đến toàn xã hội, đặc biệt là giới tài xế. Nó khẳng định một thông điệp rõ ràng: Mạng sống con người là bất khả xâm phạm. Mọi toan tính dơ bẩn nhằm đánh đổi sinh mạng lấy lợi ích vật chất đều sẽ phải trả một cái giá vô cùng đắt.

Để ngăn chặn những thảm kịch tương tự, bên cạnh việc áp dụng những chế tài hình sự nghiêm khắc, cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về đạo đức nghề nghiệp, ý thức pháp luật và kỹ năng xử lý tình huống sau tai nạn cho người lái xe. Mỗi tài xế cần phải khắc cốt ghi tâm rằng sau một cú va chạm, việc đầu tiên và quan trọng nhất là cứu người. Cứu người không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là mệnh lệnh của lương tri. Vô lăng có thể là phương tiện mưu sinh nhưng nó cũng có thể trở thành hung khí nếu người cầm lái không có trái tim và một cái đầu tỉnh táo, tôn trọng pháp luật và sinh mạng con người.

Luật sư TRƯƠNG VĂN TUẤN