Khó khăn về tài chính, VIDIFI bị Hải Dương kiến nghị thu hồi dự án

Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hải Dương vừa trình Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành liên quan xem xét, cho phép thu hồi chủ trương giao Tổng công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư Tài chính Việt Nam (VIDIFI) làm chủ đầu tư xây dựng kết cầu hạ tầng, Khu công nghiệp (KCN) Hoàng Diệu (250ha) và KCN Hưng Đạo (200ha). Đồng thời, kiến nghị Thủ tướng giao cho UBND tỉnh Hải Dương lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật.

Được biết, theo Quyết định số 1621/QĐ-TTg ngày 29/11/2007 của Thủ tướng Chính phủ, VIDIFI được giao làm dự án Đường ôtô cao tốc Hà Nội - Hải Phòng và đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng các khu đô thị, KCN, khu dịch vụ, hậu cần phục vụ dọc tuyến đường cao tốc.

Hải Dương xin thu hồi chủ trương giao VIDIFI làm chủ đầu tư KCN Hoàng Diệu, KCN Hưng Đạo. (ảnh minh họa)

UBND tỉnh Hải Dương đã giao VIDIFI triển khai lập quy hoạch KCN Hoàng Diệu, huyện Gia Lộc (250ha), KCN Hưng Đạo, huyện Tứ Kỳ (200ha). Tuy nhiên, đến nay VIDIFI chưa thực hiện các thủ tục về đầu tư, xây dựng đối với các dự án KCN nêu trên.

Tỉnh Hải Dương đã nhiều lần tổ chức họp để nghe VIDIFI báo cáo tình hình triển khai, những khó khăn, vướng mắc và đề xuất, kiến nghị liên quan đến các dự án. Theo báo cáo của VIDIFI với tỉnh Hải Dương, trong quá trình thực hiện còn có những những khó khăn, vướng mắc về tài chính, kinh nghiệm và cơ chế nên chưa thực hiện được dự án.

Do đó, tỉnh Hải Dương trình Thủ tướng Chính phủ chấp thuận thu hồi chủ trương giao VIDIFI làm chủ đầu tư 2 KCN trên. Đồng thời giao cho UBND tỉnh Hải Dương lựa chọn nhà đầu tư khác triển khai dự án theo quy định của pháp luật.

Với đề xuất trên của tỉnh Hải Dương, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành liên quan phối hợp với tỉnh nghiên cứu phương án khả thi, đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét cho ý kiến chỉ đạo. Việc phối hợp phải khẩn trương, hiệu quả, không thể chậm trễ kéo dài làm kéo lùi sự phát triển của địa phương.

Theo tìm hiểu, ngày 6/9/2007, Tổng công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính Việt Nam được thành lập với 3 cổ đông chính là Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB), Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam (Vietcombank), Tổng công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam (Vinaconex). Đến tháng 11/2007, Thủ tướng Chính phủ giao VIDIFI là chủ đầu tư dự án đường ôtô cao tốc Hà Nội – Hải Phòng theo hình thức hợp đồng BOT với “một số cơ chế, chính sách thí điểm” tại Quyết định 1621/QĐ-TTg.

Trước đó, hồi tháng 6/2022, Văn phòng Chính phủ đã có Công văn số 3646/VPCP-CN gửi các bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường, Giao thông - Vận tải (GTVT), Công an, Quốc phòng, Tư pháp; Ngân hàng Nhà nước; UBND các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên; Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) liên quan đến đề xuất của Bộ Tài chính về một số dự án của VIDIFI.

Tại công văn này, Văn phòng Chính phủ đề nghị các đơn vị nói trên có ý kiến về nội dung báo cáo và kiến nghị của Bộ Tài chính, trong đó làm rõ cơ sở pháp lý liên quan đến việc thu hồi các dự án của VIDIFI phục vụ hoàn vốn cho dự án BOT Đường ô tô cao tốc Hà Nội - Hải Phòng (gọi tắt là dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng).

Theo Công văn số 3252/BTC-TCNH báo cáo Thủ tướng Chính phủ về hướng xử lý các dự án của VIDIFI mà nhà nước hỗ trợ đảm bảo khả năng hoàn vốn cho dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng trên địa bàn các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên, trong đó nổi cộm là 5 dự án KCN, 4 dự án khu đô thị bị treo, gác từ nhiều năm nay.

Bộ Tài chính cho biết, tại cuộc họp giữa Bộ Tài chính và các địa phương liên quan dự án này, các địa phương đều thống nhất kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép dừng và thu hồi các dự án KCN, khu đô thị dọc tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng đã giao VIDIFI; đồng thời giao chính quyền địa phương lựa chọn các doanh nghiệp để đầu tư hoàn thiện các dự án dang dở của VIDIFI. Các nhà đầu tư được lựa chọn sẽ đứng ra thanh toán toàn bộ kinh phí mà VIDIFI đã bỏ ra.

Tổng doanh thu của VIDIFI giai đoạn 2015 - 2021 (chủ yếu là thu phí cao tốc Hà Nội - Hải Phòng và Quốc lộ 5) là 12.889 tỷ đồng, trong khi tổng chi phí lên tới 22.199 tỷ đồng.

Theo các quyết định của Thủ tướng về cơ chế, chính sách thí điểm đầu tư dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, bên cạnh nguồn thu phí trên chính tuyến và Quốc lộ 5, VIDIFI (đơn vị hiện do VDB nắm tới 96,97% vốn điều lệ) được giao làm chủ đầu tư 5 dự án khu đô thị, gồm: Gia Lâm (TP. Hà Nội), Gia Lộc (Hưng Yên), Nam Hải, Hưng Đạo, Quang Trung (TP. Hải Phòng) và 5 KCN, gồm: Tân Dân, Lý Thường Kiệt (Hưng Yên); Hoàng Diệu, Hưng Đạo (Hải Dương); Cầu Cựu (Hải Phòng) để hoàn vốn.

Bên cạnh đó, nhà nước cam kết hỗ trợ dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng tối đa 39% tổng mức đầu tư, trong đó ngân sách nhà nước hỗ trợ chi phí đền bù, giải phóng mặt bằng (khoảng 4.069 tỷ đồng); chuyển khoản vay 200 triệu USD từ Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hàn Quốc và khoản vay 100 triệu USD từ Ngân hàng Tái thiết Đức được Chính phủ bảo lãnh thành vốn Nhà nước đầu tư trực tiếp vào Dự án; VIDIFI được sử dụng tiền sử dụng đất của Khu đô thị Gia Lâm (khoảng 4.723 tỷ đồng) và các khu đô thị, KCN khác (khoảng 500 tỷ đồng).

Sau khi nhận được gói cam kết nói trên, VIDIFI đã triển khai thi công dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng và hoàn thành, đưa vào khai thác từ năm 2015 với giá trị quyết toán khoảng 41.399 tỷ đồng; thời hạn vận hành, khai thác công trình là 30 năm, dự kiến kết thúc năm 2045.

Đáng nói, tổng doanh thu của VIDIFI giai đoạn 2015 - 2021 (chủ yếu là thu phí cao tốc Hà Nội - Hải Phòng và Quốc lộ 5) là 12.889 tỷ đồng, trong khi tổng chi phí lên tới 22.199 tỷ đồng, khiến VIDIFI đang bị âm 9.219 tỷ đồng do doanh thu không đủ bù đắp chi phí, đặc biệt là chi phí lãi vay (chiếm 79% chi phí mỗi năm, trung bình là 7,75 tỷ đồng/ngày).

Ngoài ra, VIDIFI đã tập trung toàn bộ nguồn vốn để xây dựng dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng nên không thể thu xếp được vốn chủ sở hữu tối thiểu và góp vốn để triển khai các khu đô thị, KCN theo quy định.

Minh Anh