'Kho vũ khí tỉ đô' của Afghanistan rơi vào tay Taliban khiến Mỹ bất ngờ

Mỹ đã chi hàng tỷ USD để cung cấp các khí tài phương Tây hiện đại, giúp quân đội Afghanistan đối phó phiến quân Taliban, nhưng hiện tại sự tháo chạy mất kiểm soát của quân chính phủ đã để kho vũ khí tỷ USD rơi vào tay Taliban.

Trước đó Tổng thống Mỹ Joe Biden từng nói khi bảo vệ quyết định rút quân đầy tranh cãi của Mỹ rằng: "Chúng tôi cung cấp mọi công cụ cho đối tác Afghanistan. Tôi nhấn mạnh là toàn bộ công cụ".

Tuy nhiên ngay sau khi Mỹ rút hết binh sĩ ra khỏi Afghanistan, phiến quân Taliban vùng dậy bắt đầu đánh chiếm các vùng đất của quân chính phủ kiểm soát.

Sự rút quân nhanh chóng của Mỹ còn khiến Afghanistan bất ngờ, thậm chí không ít người dân và cả thành viên chính phủ cảm thấy bị tổn thương bởi quyết định của Mỹ.

Sự tấn công vũ bão của phiến quân Taliban khiến cho ngay cả Mỹ cũng bất ngờ, tình hình xoay chuyển liên tục đến mức chóng mặt. Tình báo Mỹ đầu tháng 8 còn cho rằng, cần ít nhất khoảng 90 ngày để Taliban tiến được đến thủ đô Kabul.

Ngay cả người bi quan nhất khi đánh giá tình hình chiến sự tại Afghanistan cũng không thể ngờ rằng chỉ chưa đầy hai tuần lễ, Taliban đã đánh chiếm được tất cả các thành phố lớn đồng thời áp sát thủ đô Kabul.

Và giờ đây theo tin mới nhất, phiến quân Taliban đã bắt đầu tiến vào tấn công thủ đô Kabul, các cuộc đọ súng đang diễn ra và họ thậm chí còn chiếm được trường đại học Kabul.

Hiện các binh sĩ chính phủ Afghanistan phần lớn không còn tinh thần chiến đấu, liên tục bỏ lại vũ khí khi vội vã rút chạy khỏi các thành phố lớn bị vây hãm. Họ thậm chí tháo chạy ngay cả khi chưa kịp giao tranh với phiến quân Taliban.

Vô số xe thiết giáp, trực thăng vũ trang, khí tài hạng nặng đã bị quân đội Afghanistan bỏ lại căn cứ khi rút chạy và chúng nhanh chóng rơi vào tay Taliban (Hình ảnh máy bay trinh sát hiện đại ScanEagle do Mỹ sản xuất rơi vào tay Taliban).

Ngay khi chiếm được số vũ khí khổng lồ này, phần nhiều trong số đó được phiến quân sử dụng để tiếp tục tiến công quân chính phủ (Hình ảnh trên mạng xã hội cho thấy phiến quân Taliban chiếm hàng loạt kho vũ khí lớn, phần lớn có nguồn gốc từ phương Tây).

Binh lính Afghanistan chỉ chiến đấu cầm chừng và nhanh chóng đầu hàng ở thành phố miền bắc Kunduz, xe cơ giới gắn đầy vũ khí hạng nặng và trọng pháo rơi vào tay phiến quân.

Tại thành phố miền tây Farah, các tay súng Taliban tuần tra đường phố trên chiếc xe Humvee do Mỹ sản xuất được trang bị cho quân chính phủ. Ước tính đã có hàng ngàn xe thiết giáp được Mỹ trang bị cho Afghanistan đã rơi vào tay Taliban.

Ở thành phố Herat lớn thứ ba Afghanistan, phiến quân Taliban thu được hàng trăm khẩu súng các loại, từ súng carbine M4 đến súng bắn tỉa M24 và súng máy M249, trong đó có hàng loạt khẩu súng còn mới nguyên và vẫn nằm trên giá.

Phiến quân còn thu được rất nhiều áo giáp, đạn dược và lượng lớn kính nhìn đêm thế hệ ba của Mỹ. Tới hôm nay thì ngay cả trực thăng tấn công hạng nhẹ MD-530F do Mỹ sản xuất cũng bị Taliban thu giữ.

Có thể nói hầu hết chủng loại vũ khí Mỹ trang bị cho quân đội chính phủ Afghanistan đều đã bị Taliban thu giữ. Thậm chí chiếc trực thăng đa năng UH-60A bị thu giữ hôm qua 14/8 vẫn đang trong tình trạng tốt.

Phía Taliban còn cho biết, họ đã đánh chiếm được một sân bay gần thủ đô Kabul và thu giữ được cả máy bay cường kích AC-208B. Đây cũng là loại máy bay do Mỹ sản xuất có giá thị trường khoảng 15 triệu USD.

Đặc biệt, cường kích A-29 Super Tucano có giá 18 triệu USD cũng đã rơi vào tay Taliban. Đây là loại cường kích có năng lực chiến đấu mạnh nhất của không quân Afghanistan do Brazil sản xuất.

Ngoài thu được vũ khí của quân chính phủ, Taliban còn thu được cả vũ khí từ chính quân đội Mỹ khi họ vội vã rút đi mà không kịp mang theo.

"Lực lượng Mỹ đang mang hết trang bị hiện đại về nước, nhưng đà tiến quân nhanh chóng của Taliban giúp nhóm phiến quân thu được nhiều vũ khí của Mỹ", Justine Fleischner, chuyên gia của tổ chức theo dõi vũ khí Conflict Armament Research có trụ sở ở Anh, nhận xét.

Giới chuyên gia cho rằng những vũ khí phương Tây hiện đại này là "kho báu" giúp Taliban tăng cường đáng kể năng lực tác chiến (Hình ảnh siêu súng trường SCAR vốn chỉ được trang bị cho đặc nhiệm Mỹ tác chiến tại Afghanistan rơi vào tay Taliban).

Từ một lực lượng chỉ sử dụng các loại vũ khí cỡ nhỏ, lạc hậu, nhóm phiến quân giờ đây đã sở hữu hàng loạt trang bị khí tài do Mỹ và đồng minh sản xuất mà không tốn một đồng nào.

"Chúng không chỉ hỗ trợ Taliban thúc đẩy đà tiến quân đến Kabul, mà còn củng cố quyền lực của nhóm phiến quân ở các thành phố đã bị chiếm giữ. Đây là vấn đề rất nghiêm trọng. Lượng vũ khí đó mang lại lợi thế khổng lồ cho Taliban", Raffaello Pantucci, chuyên gia thuộc Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore, nhận xét.

Mỹ đã chuẩn bị cho kịch bản vũ khí của quân đội Afghanistan rơi vào tay Taliban, nhưng tình hình hiện nay được coi là kịch bản tồi tệ nhất trong kế hoạch của Washington.

"Mỹ trang bị vũ khí cho quân đội chính phủ Afghanistan với giả thiết là những khí tài đó có thể rơi vào tay Taliban. Khủng hoảng hiện nay là tình huống xấu nhất họ có thể nghĩ đến khi ra quyết định mua sắm vũ khí", Jason Amerine, cựu đặc nhiệm Mỹ từng hỗ trợ liên quân Afghanistan lật đổ Taliban hồi năm 2001, nêu quan điểm.

Liên tục các vũ khí Mỹ được phiến quân Taliban sử dụng và tung lên trước truyền thông là điều đáng buồn không chỉ cho quân đội Afghanistan mà còn cho chính Mỹ.

Dù vậy, những khí tài như trực thăng khó có khả năng thay đổi chiến trường trong bối cảnh Taliban không có phi công được huấn luyện bài bản.

"Chúng sẽ chỉ phục vụ mục đích tuyên truyền", Aki Peritz, cựu chuyên gia phân tích chống khủng bố của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ, nhận định và cho rằng vũ khí bộ binh và xe cơ giới sẽ mang lại nhiều lợi ích hơn cho Taliban.

Đây không phải là lần đầu tiên lượng lớn vũ khí Mỹ rơi vào tay phiến quân tại Trung Đông. Phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng năm 2014 đánh chiếm thành phố Mosul của Iraq, buộc các đơn vị đặc nhiệm của nước này vội vã rút quân, để lại lượng lớn vũ khí và xe cơ giới cho IS.

Những vũ khí này sau đó được IS sử dụng trong những chiến dịch tấn công lớn, trong đó đáng sợ nhất là những thiết giáp Humvee được cải tiến thành "siêu xe bom", giúp phiến quân kiểm soát nhiều khu vực rộng lớn ở Iraq.

Cũng giống phiến quân IS ở Mosul, các tay súng Taliban giờ đây đang xuất hiện bên cạnh những vũ khí tịch thu từ quân chính phủ trên khắp đất nước. "Những đợt rút lui của quân chính phủ đang trở thành một cuộc tháo chạy", Peritz cảnh báo.

Việt Hùng