Khó xếp hạng di tích với nhiều công trình ở khu 'đất vàng' TP.HCM
TP.HCM hiện còn hơn 230 công trình chưa được xếp hạng di tích, trong đó nhiều di sản nằm ở khu vực trung tâm gặp khó khăn do áp lực phát triển đô thị, thương mại.
Khu vực Bưu điện Trung tâm TP.HCM nhìn từ trên cao. Ảnh: Phương Lâm.
Tại buổi họp báo tình hình kinh tế - xã hội TP.HCM chiều 23/10, đại diện Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM cho biết nhiều công trình nằm ở khu vực “đất vàng” trong trung tâm thành phố đang gặp khó khăn trong việc xếp hạng di tích. Đây là nhóm công trình có vị trí thương mại đắc địa, thường thuộc quyền quản lý của các cơ quan hoặc đơn vị tư nhân, khiến việc bảo tồn bị chi phối bởi áp lực phát triển đô thị.
Ngoài ra, nhóm công trình tôn giáo cũng vướng nhiều trở ngại liên quan đến tính đặc thù trong quản lý, lo ngại mất quyền tự chủ khi được xếp hạng. Một số di tích lịch sử lại thiếu nhân chứng sống, tư liệu gốc đã thất lạc, khiến quá trình xác minh giá trị và hoàn thiện hồ sơ kéo dài.
Trước thực trạng này, Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM cho biết đã triển khai nhiều giải pháp như tổ chức hội thảo, tăng cường đối thoại với chủ sở hữu, phối hợp truyền thông để nâng cao nhận thức cộng đồng. Đồng thời, Sở cũng nghiên cứu đề xuất lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa, bổ sung chính sách tài chính cho các di tích không thuộc sở hữu nhà nước.
Hiện nay, thành phố có tổng cộng 321 di tích đã được xếp hạng, bao gồm 4 di tích quốc gia đặc biệt, 99 di tích cấp quốc gia và 218 di tích cấp thành phố.
Trong khi đó, thành phố vẫn còn 231 công trình, địa điểm nằm trong danh mục kiểm kê nhưng chưa được xếp hạng, phân bố tại 2 khu vực đã được rà soát và công bố (khu vực 1 và khu vực 3).
Cụ thể, khu vực 1 (theo Quyết định 1156/QĐ-UBND ngày 30/8/2025) có 140 công trình, trong đó 7 công trình đã được xếp hạng, còn lại 133 công trình chưa được công nhận di tích. Khu vực 3 (theo Quyết định 3508/QĐ-UBND ngày 26/12/2024) có 141 công trình, trong đó 48 đã được xếp hạng, còn 98 công trình chưa được đưa vào danh sách di tích chính thức.
Khu vực 2, hiện chưa có thống kê chi tiết, dự kiến sẽ được kiểm kê, phê duyệt và công bố danh mục trong năm 2026. Đây là phần còn lại trong tổng thể phân vùng quản lý di sản tại TP.HCM, nhằm hướng đến mục tiêu kiểm kê đầy đủ và toàn diện quỹ di sản đô thị.
Trong năm 2025, UBND Thành phố đã ban hành 14 quyết định xếp hạng di tích cấp thành phố, trong đó có các địa điểm quen thuộc như chợ Tân Định, đình Thần An Khánh, đình Long Hòa, đền Bà Mariamman, trường THPT Trưng Vương…
