Khoa học công nghệ tạo 'xung lực' đổi mới cho các HTX ở Thái Nguyên

Hiện nay, việc bán nông sản thô đã không còn phù hợp với xu hướng thị trường hiện đại. Thực hiện đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ (KH-CN) vào sản xuất, nhiều HTX tại Thái Nguyên đã mạnh dạn đầu tư dây chuyền chế biến sâu, biến những sản phẩm bản địa thành mặt hàng giá trị cao.

Gia tăng giá trị sản phẩm

HTX sản xuất trà an toàn Thái Ninh (xã Vô Tranh) là một điển hình trong việc làm chủ công nghệ sấy lạnh và chiết xuất trà. Thay vì chỉ dừng lại ở các dòng trà mộc truyền thống, ban quản trị trẻ của HTX đã nghiên cứu và vận hành hệ thống máy móc để tạo ra bột trà xanh nguyên chất đạt độ mịn micromet, giữ lại tối đa hàm lượng polyphenol và EGCG.

Việc làm chủ công nghệ điều chỉnh nhiệt độ trong quá trình chế biến giúp sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe để đưa vào các chuỗi thực phẩm sạch và hướng tới xuất khẩu chính ngạch.

Tương tự, HTX Nông nghiệp Tân Thành (phường Bắc Kạn) đã phát triển vùng nguyên liệu lên đến hơn 135ha đạt chứng nhận hữu cơ sạch toàn phần. Sản lượng nghệ tươi hàng năm đạt từ 5.000 đến 7.000 tấn.

Máy móc, công nghệ giúp nâng cao giá trị sản phẩm.

Để nâng cao hiệu quả, bên cạnh đầu tư hệ thống nhà xưởng được xây dựng khép kín, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm và đáp ứng cho công tác sản xuất, HTX còn mạnh dạn đầu tư thiết bị, máy móc hiện đại công suất lớn vào sản xuất.

Các thành viên cũng chủ động thiết kế bao bì cho các dòng sản phẩm và đã được bảo hộ Sở hữu trí tuệ. Ngoài ra, HTX cũng sản xuất đa dạng các loại sản phẩm: Tinh bột nghệ, viên nghệ, nghệ thái lát… Các sản phẩm được chứng nhận an toàn thực phẩm, có đầy đủ bao bì, mã vạch theo quy định, và sản lượng mỗi năm khoảng 5.700 tấn.

Đặc biệt, sản phẩm tinh bột nghệ nếp đỏ và tinh bột nghệ nếp đen được cấp chứng nhận sản phẩm OCOP 4 sao và được người tiêu dùng đánh giá cao về chất lượng, mẫu mã và giá thành sản phẩm. Qua đó, giúp doanh số bán sản phẩm của HTX tăng lên.

Thành công của HTX Nông nghiệp Tân Thành không chỉ dừng lại ở quy mô sản xuất mà còn thể hiện qua hiệu quả kinh tế và xã hội vượt trội, góp phần tạo sinh kế bền vững, cải thiện đời sống nông dân.

Sản phẩm xanh và công nghệ tuần hoàn

Để phát triển sản xuất phải gắn liền với bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, các HTX tại Thái Nguyên đã nhanh chóng bắt nhịp với tư duy "sản phẩm xanh", coi công nghệ môi trường là một phần không thể tách rời của quy trình sản xuất.

HTX miến dong Việt Cường (Đồng Hỷ) đã trở thành hình mẫu về sự kết hợp giữa truyền thống và công nghệ xanh sau khi kiện toàn bộ máy sản xuất. HTX đã đầu tư hệ thống máy móc khép kín tự động và quy trình sản xuất không sử dụng hóa chất tẩy trắng, giúp nâng cao chất lượng sợi miến và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm tuyệt đối.

Máy cắt miến tại HTX Việt Cường giúp giảm sức lao động.

Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ xử lý nước thải và tận dụng bã dong riềng để làm phân bón hữu cơ đã tạo nên một chu trình sản xuất tuần hoàn, giúp HTX vừa bảo vệ môi trường, vừa tiết giảm chi phí vận hành, đưa thương hiệu miến Việt Cường trở thành sản phẩm OCOP 5 sao quốc gia xuất khẩu đi nhiều thị trường khó tính.

Sự chuyển mình này cũng lan tỏa mạnh mẽ tới HTX Tài Hoan (Na Rì). Với sản phẩm miến dong truyền thống, HTX đã mạnh dạn đầu tư hệ thống máy móc chế biến và quy trình xử lý nước thải, loại bỏ hoàn toàn tình trạng ô nhiễm đặc thù của quy trình sản xuất miến cũ.

Việc miến dong Tài Hoan đạt chứng nhận OCOP 5 sao quốc gia và xuất khẩu thành công sang thị trường châu Âu (Cộng hòa Séc) là minh chứng thép cho thấy khi KH-CN được ứng dụng để tạo ra "sản phẩm xanh", các tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe của quốc tế sẽ trở thành lợi thế cạnh tranh thay vì là rào cản địa lý.

Quản trị số được đẩy mạnh

Hiện, quy mô vùng nguyên liệu mở rộng đòi hỏi các HTX phải thay đổi hoàn toàn phương thức quản lý. Một ví dụ tiêu biểu cho sự chuyển đổi này là HTX Chè Hảo Đạt (Tân Cương) đã ứng dụng tem truy xuất nguồn gốc QR Code cho từng lô sản phẩm. Việc minh bạch hóa dữ liệu từ khâu chăm bón đến tay người tiêu dùng không chỉ đơn thuần là kỹ thuật, mà còn góp phần xây dựng hệ thống dữ liệu về kinh tế tập thể. Nhờ công nghệ số, những người đứng đầu HTX có thể điều hành vùng nguyên liệu rộng lớn, bảo đảm tính thống nhất và chính xác trong mọi khâu vận hành.

Đặc biệt, mô hình của HTX Chăn nuôi bò và Dịch vụ sản xuất nông nghiệp Nga My (Phú Bình) đang trở thành điểm sáng về nông nghiệp tuần hoàn ứng dụng công nghệ cao. Với quy mô nuôi 400 con bò 3B thịt, HTX đã vận hành chu trình sản xuất khép kín: chăn nuôi bò lấy phân nuôi trùn quế trên diện tích 600 m2; dùng sản phẩm trùn quế chế biến thức ăn cho vật nuôi và sử dụng phân trùn quế trồng ngô sinh khối làm thức ăn thô xanh.

Công nghệ tuần hoàn này không chỉ giúp HTX thu lãi trung bình 12 triệu đồng/con bò mà còn giải quyết triệt để bài toán ô nhiễm môi trường.

Không dừng lại ở việc bán bò thịt, HTX Nga My đã mạnh dạn đầu tư cơ sở chế biến hiện đại để đưa ra thị trường các sản phẩm chế biến sâu như: dăm bông bò, giò bò, thịt bò sấy khô và mộc viên. Các sản phẩm này đều được cấp chứng nhận an toàn thực phẩm, dán tem nhãn mã số mã vạch truy xuất nguồn gốc, sẵn sàng cho lộ trình chuẩn hóa OCOP trong năm 2026.

Hiện, HTX cũng đã ứng dụng công nghệ để thực hiện quản lý thành viên, đồng bộ hóa quy trình sản xuất, phần mềm quản lý bán hàng và quản lý website nhằm nâng cao hiệu quả trong sản xuất kinh doanh.

Trước những hiệu quả mà khoa học công nghệ mang lại, Thái Nguyên đang tập trung tối ưu hóa các cơ chế hỗ trợ từ các chương trình, dự án để hình thành những mô hình sản xuất kinh doanh mạnh.

Các chính sách về hỗ trợ hạ tầng công nghệ, ưu đãi vốn vay cho máy móc chế biến sâu và thu hút trí thức trẻ về nông thôn đang tạo đà để bộ máy kinh tế tập thể vận hành hiệu quả và khẳng định giá trị nông sản trên trường quốc tế.

Thu Hiền