Khoa học Xã hội thời 4.0: Chuyên gia khuyên 'trồng cây lâu năm' thay vì chạy theo 'mùa vụ' nhất thời

Vượt qua định kiến ‘ngành không hot’

Trong khi điểm sàncác khối A, B, D1 năm nay giảm mạnh, thì khối C gần như giữ nguyên, một tín hiệu cho thấy sức sống ổn định và bền bỉ của khối ngành Khoa học Xã hội - Nhân văn - Truyền thông (KHXH-NV-TT). TS Đỗ Hồng Quân - Phó Trưởng Bộ môn Xã hội học, trường ĐH Mở TP. HCM đã thẳng thắn chỉ ra sai lầm của tư duy chạy theo đám đông: "Sẽ là một sai lầm nếu chúng ta xem thường khối ngành này. 'Hot' chỉ là xu hướng nhất thời. Nhiều ngành từng rất 'hot' trong quá khứ nay đã không còn nữa”.

TS Đỗ Hồng Quân (phải).

Theo ông, giá trị của khối ngành này nằm ở 'bộ rễ sâu' và khả năng 'vươn xa'. Một sinh viên Xã hội học có thể làm việc ở bốn lĩnh vực khác nhau, từ quản lý nhân sự, marketing, đến nghiên cứu thị trường. Đó là khả năng liên ngành và xuyên ngành mà không phải ngành học nào cũng có được. TS Đào Thị Ngọc Lan - Phó Hiệu trưởng trường ĐH Cửu Long bổ sung rằng, trong một xã hội ngày càng áp lực, nhu cầu về các chuyên gia tâm lý, công tác xã hội ngày càng tăng cao. Bà dẫn lại một câu nói sâu sắc của BS Đỗ Hồng Ngọc để nhấn mạnh vai trò không thể thay thế này: Bác sĩ chữa 'đau', còn nhân viên công tác xã hội chữa 'khổ'. Cái 'khổ' về tinh thần, về các mối quan hệ xã hội chính là mảnh đất mà chỉ khối ngành KHXH-NV-TT mới có thể 'vun trồng' và 'chữa lành'.

TS Đặng Thị Ngọc Lan (trái).

Năng lực tư duy biện luận và ngoại ngữ là chìa khóa

Nỗi sợ lớn nhất hiện nay là AI sẽ thay thế con người. Nhưng các chuyên gia lại có một góc nhìn ngược lại: AI càng phát triển, vai trò của con người trong các ngành KHXH-NV-TT càng trở nên quan trọng. TS Đỗ Hồng Quân khẳng định, khối ngành này không cạnh tranh với AI, mà là nghiên cứu các vấn đề xã hội do chính AI tạo ra, như bất bình đẳng, thiên kiến dữ liệu. "AI không thể thay thế được sự giao tiếp, cảm xúc và khả năng tư vấn chuyên sâu của con người”, TS Đỗ Hồng Quân nói.

Để vững vàng trong kỷ nguyên số, sinh viên cần được trang bị những công cụ sắc bén. ThS Trần Anh Khoa (IELTS 9.0 - Giám đốc Học thuật tại DOL English) nhấn mạnh, ngoại ngữ chính là chiếc chìa khóa vàng để tiếp cận kho tàng tri thức thế giới. Anh chia sẻ phương pháp học tiếng Anh hiệu quả thông qua "tư duy Simplify" (đơn giản hóa) để đọc nhanh và "tư duy Specify" (cụ thể hóa) để biến những ý tưởng trừu tượng thành lập luận sắc bén – một kỹ năng tối quan trọng cho các ngành Luật, Báo chí.

ThS Trần Anh Khoa (trái).

TS Đỗ Hồng Quân cũng bổ sung rằng, tư duy biện luận (phản biện) và khả năng phân tích hành vi là hai năng lực cốt lõi mà không một cỗ máy nào có thể sao chép.

Việc lựa chọn khối ngành KHXH-NV-TT không phải là một bước đi lỗi thời, mà là một sự đầu tư thông thái vào tương lai. Đó là 'trồng một cái cây có bộ rễ bám sâu' vào những giá trị nhân văn, có khả năng 'che chở' cho xã hội trước những biến động và cho ra những 'quả ngọt' của sự thấu hiểu, cân bằng và phát triển bền vững.