Khơi dậy 'nguyên khí quốc gia' bằng giáo dục toàn diện

Đặt con người ở trung tâm của phát triển

Nghị quyết 71/NQ-TW (Nghị quyết 71) đã xác định rõ, giáo dục - đào tạo là nhân tố then chốt, quyết định vận mệnh của dân tộc. Đây không chỉ là một định hướng mang tính khẳng định mà còn là sự nhấn mạnh tới triết lý: phát triển đất nước phải bắt đầu từ việc phát triển con người. Trong bối cảnh mới, giáo dục Việt Nam không thể chỉ dừng lại ở việc truyền đạt tri thức đơn thuần mà phải đặt mục tiêu xây dựng con người toàn diện, có tri thức, đạo đức, sức khỏe, văn hóa và năng lực thích ứng với sự biến đổi nhanh chóng của thời đại.

Từ lời dạy của học giả Thân Nhân Trung rằng “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”, Nghị quyết lần này nhấn mạnh hơn bao giờ hết việc bồi dưỡng, phát hiện, trọng dụng và đãi ngộ nhân tài, coi đây là nhân tố quyết định để quốc gia mạnh và hưng thịnh. Nghị quyết đề ra định hướng đổi mới căn bản, toàn diện theo hướng phát triển Văn - Thể - Mỹ nhằm nuôi dưỡng con người Việt Nam toàn diện cả tri thức, nhân cách, thể chất và tâm hồn. Đây cũng là bản sắc riêng của con người Việt Nam trong hành trình hội nhập, không chỉ hòa nhập bằng tri thức mà còn tỏa sáng bằng nhân cách, bằng sức mạnh tinh thần.

Bởi vậy, Nghị quyết 71 dành sự quan tâm đặc biệt cho đổi mới đội ngũ nhà giáo. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh yêu cầu xây dựng chuẩn nghề nghiệp mới, chính sách đãi ngộ gắn với hiệu quả thực tiễn, học bổng thu hút sinh viên sư phạm, bồi dưỡng năng lực số, đồng thời đề cao đạo đức và danh dự của nhà giáo. Đây là bước đi mang tính căn cơ, bởi không có một nền giáo dục chất lượng nào được tạo dựng nếu thiếu một đội ngũ thầy cô vừa giỏi tri thức, vừa giàu nhân cách.

Quan trọng hơn, Nghị quyết đề cao đạo đức và danh dự nhà giáo. GS.TSKH.BS Dương Quý Sỹ, Ủy viên Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực khẳng định rằng, việc trọng dụng, thu hút và đãi ngộ nhân tài trong giáo dục không chỉ là yêu cầu tất yếu, mà còn là động lực quyết định cho sự phát triển đất nước. Theo ông, nhân tài chỉ có thể phát huy hết khả năng trong một môi trường giáo dục toàn diện, lấy Văn - Thể - Mỹ làm nền tảng bồi đắp.

Nghị quyết 71 đã đưa ra quan điểm nhất quán và giải pháp mạnh mẽ, hướng tới xây dựng cơ chế đồng bộ, minh bạch trong việc phát hiện, đào tạo, sử dụng và đãi ngộ nhân tài. Theo GS. Dương Quý Sỹ, nhân tài Việt Nam tương lai phải là những hiền tài “vừa có tài, vừa có đức, vừa hồng, vừa chuyên”, để góp phần hiện đại hóa hệ thống giáo dục quốc dân và đưa đất nước hội nhập, cạnh tranh ở tầm thế giới.

Nghị quyết 71 đã mở ra một chương mới cho sự nghiệp giáo dục Việt Nam. Với định hướng phát triển con người toàn diện trên cả ba phương diện Văn - Thể - Mỹ, văn kiện này không chỉ nuôi dưỡng nhân tài, mà còn bồi đắp hệ giá trị Việt Nam trong thời kỳ mới. Như GS Dương Quý Sỹ nhấn mạnh: “Tài năng luôn ẩn chứa trong mỗi con người Việt Nam. Nhiệm vụ của chúng ta là khơi dậy và phát huy nguyên khí quốc gia ấy, để cùng đưa đất nước phát triển vượt bậc trong kỷ nguyên mới”.

Cùng với việc trọng dụng nhân tài, vấn đề đầu tư thỏa đáng cho giáo dục được coi là động lực căn cơ. GS.TSKH Nguyễn Đình Đức (ĐH Quốc gia Hà Nội) nhấn mạnh rằng “có thực mới vực được đạo”. Việc tăng chi ngân sách cho giáo dục và cho đội ngũ nhà giáo là giải pháp thiết thực để hiện đại hóa nhà trường, nâng cao chất lượng đào tạo, thúc đẩy nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và gắn kết chặt chẽ giữa giáo dục với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Đầu tư đúng mức cũng giúp đội ngũ nhà giáo yên tâm gắn bó, toàn tâm, toàn ý với sự nghiệp “trồng người”.

GS.TSKH Nguyễn Đình Đức tin tưởng, “đích cuối cùng của Nghị quyết 71 và cũng là mong mỏi của những người thầy như chúng tôi, là giáo dục Việt Nam sẽ phải thực sự là nền giáo dục thực chất “học thật - nhân tài thật”, đào tạo ra những con người “vừa hồng, vừa chuyên”, có năng lực trình độ chuyên môn tốt, trình độ cao, giỏi ngoại ngữ, giỏi AI, nhưng cũng mang trong mình tình yêu Tổ quốc nồng nàn với khát vọng và hoài bão cống hiến vì hạnh phúc của Nhân dân. Ngành Giáo dục phải đào tạo và bồi dưỡng nhân tài, đào tạo những thế hệ tinh hoa làm chủ đất nước và kế cận tương lai, xứng đáng là nguyên khí của quốc gia, để dân tộc Việt Nam độc lập, tự chủ và trường tồn; và Việt Nam phải có những cơ sở giáo dục đại học uy tín, sánh ngang với các trường đại học hàng đầu của nước ngoài”.

Đồng bộ triển khai Nghị quyết 71 với tinh thần “6 rõ”

Tại cuộc họp về triển khai thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, mong muốn của Đảng, của ngành Giáo dục và Đào tạo là Nghị quyết số 71-NQ/TW phải làm chuyển biến ngay trong ngành Giáo dục và Đào tạo, đặc biệt đối với các thầy, cô giáo và đội ngũ cán bộ làm nhiệm vụ quản lý trong ngành Giáo dục. Làm sao hướng tới mục tiêu cuối cùng phải nâng cao chất lượng dạy và học. Đảng, Nhà nước sẽ quan tâm và tạo mọi điều kiện để ngành thực hiện thành công những mục tiêu đã nêu trong Nghị quyết.

Tổng Bí thư lưu ý một số nội dung cốt lõi của Nghị quyết số 71-NQ/TW, hoàn thiện thể chế của pháp luật; xây dựng các chương trình mục tiêu quốc gia, phát triển giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục đại học; đổi mới chương trình, nội dung, cơ chế, bảo đảm cơ sở vật chất, đủ trường, đủ lớp, đủ giáo viên và chấn chỉnh những hạn chế, tiêu cực trong ngành Giáo dục... cần phải được thể chế hóa, triển khai cụ thể, phân công rõ trách nhiệm và phải có lộ trình, mốc thời gian chi tiết để hoàn thành.

Những việc triển khai trong năm 2025 cần tập trung thực hiện ngay, bảo đảm tiến độ, chất lượng để cho Nhân dân, xã hội thấy rõ được những thay đổi mang tính đột phá của Nghị quyết.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 71, Chính phủ đã tổ chức nghiên cứu, xây dựng Chương trình hành động để thực hiện Nghị quyết 71 với tinh thần làm việc hết sức nghiêm túc, khẩn trương; và đã ban hành Chương trình hành động tại Nghị quyết số 281/NQ-CP ngày 15/9/2025.

Chương trình hành động của Chính phủ bao gồm 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn, cụ thể hóa thành 36 mục tiêu và 151 nhiệm vụ. Trong đó, đã phân công cụ thể các nhiệm vụ cho từng Bộ, ngành, địa phương với tinh thần “6 rõ: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả” và bảo đảm nguồn lực thực hiện.

Nhấn mạnh con người chính là yếu tố quan trọng nhất, quyết định sự thành bại của quốc gia, đầu tư cho con người chính là đầu tư cho sự phát triển, Thủ tướng Phạm Minh Chính bày tỏ tin tưởng chắc chắn rằng, Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, cùng với các quyết sách của Bộ Chính trị sẽ được thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả, tạo nền tảng, cơ sở vững chắc đưa đất nước ta phát triển nhanh và bền vững, sánh vai với các cường quốc năm châu, như Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu hằng mong muốn.

Một loạt nhiệm vụ cấp bách được triển khai ngay trong năm 2025, từ hoàn thiện chính sách tiền lương, phụ cấp cho giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục đến điều chỉnh chương trình phổ thông theo hướng chú trọng kỹ năng mềm, kỹ năng số. Chính phủ cũng đặt mục tiêu sắp xếp, tái cấu trúc hệ thống đại học và cơ sở giáo dục nghề nghiệp, kiên quyết giải thể những đơn vị không đạt chuẩn. Đặc biệt, kế hoạch xây dựng trường phổ thông nội trú liên cấp tại 248 xã biên giới, ngay năm đầu phấn đấu hoàn thành khoảng 100 trường, được xem là bước đi cụ thể để bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục.

Có thể nói, Nghị quyết 71-NQ/TW là sự kết hợp hài hòa giữa khát vọng và hành động. Đây vừa là mong muốn vươn lên mạnh mẽ của dân tộc, vừa là bản thiết kế cụ thể với những giải pháp khả thi. Với tinh thần chỉ đạo quyết liệt của Bộ Chính trị và Chính phủ, cùng sự vào cuộc đồng bộ của toàn bộ hệ thống chính trị, Nghị quyết được kỳ vọng sẽ nhanh chóng đi vào thực tiễn. Nghị quyết 71 không chỉ giải quyết những vấn đề trước mắt mà còn mở ra một tầm nhìn dài hạn, xây dựng nền giáo dục tiên tiến, hội nhập, nhưng vẫn đậm đà bản sắc Việt Nam.

Đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư cho tương lai, cho “nguyên khí quốc gia”. Nghị quyết 71 đã và đang trở thành bước ngoặt chiến lược, tạo ra đột phá thể chế và khơi dậy khát vọng dân tộc. Từ mỗi lớp học hôm nay sẽ trưởng thành những thế hệ công dân mới, mang trí tuệ, nhân cách và bản lĩnh, đưa đất nước sánh vai với các cường quốc năm châu vào năm 2045.

Lấy chất lượng làm trục, nhà giáo làm then chốt, công nghệ làm đòn bẩy
Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện 4 Nghị quyết do Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức, đối với Nghị quyết 71-NQ/TW, Tổng Bí thư cho biết, xác định rõ giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, động lực then chốt để phát triển đất nước. Đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư, bồi đắp, nâng cao “nguyên khí quốc gia”, chính là đầu tư cho tương lai của dân tộc. Đây là lĩnh vực then chốt của mọi then chốt, là động lực căn cơ của tăng năng suất, bứt phá năng lực cạnh tranh quốc gia, nuôi dưỡng khát vọng phát triển. Giáo dục đào tạo theo phương châm “Lấy chất lượng làm trục - lấy nhà giáo làm then chốt - lấy công nghệ làm đòn bẩy”.
Về giải pháp, Tổng Bí thư nêu 8 nhóm chủ đạo. Đó là xây dựng chuẩn đầu ra quốc gia theo bậc học, nghề; triển khai kiểm định bắt buộc, bảng xếp hạng công khai gắn sứ mệnh. Đổi mới chương trình và đánh giá, giảm bệnh thành tích, chống dạy thêm tràn lan; triển khai đánh giá chuẩn hóa, chú trọng kỹ năng cốt lõi. Đột phá đội ngũ nhà giáo: chuẩn nghề nghiệp mới, đãi ngộ gắn hiệu quả, học bổng thu hút sư phạm, bồi dưỡng số, bảo đảm đạo đức và danh dự nhà giáo. Thúc đẩy tự chủ đại học đi đôi trách nhiệm giải trình; đồng kiến tạo chương trình với doanh nghiệp; tăng cường thực tập có lương; xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo.
Cùng với đó là nâng cấp giáo dục nghề nghiệp gắn chuỗi cung ứng, học thật - làm thật theo mô hình kép; công nhận chứng chỉ kỹ năng số; đánh giá bởi doanh nghiệp. Chuyển đổi số giáo dục: học liệu mở quốc gia, hồ sơ học tập điện tử suốt đời, nền tảng thi cử an toàn, bảo đảm an ninh dữ liệu. Tài chính giáo dục có mục tiêu: quan tâm hỗ trợ nhóm yếu thế bằng những giải pháp phù hợp; quỹ phát triển kỹ năng, cơ chế đặt hàng đào tạo theo nhu cầu vùng - ngành. Quốc tế hóa: công nhận tín chỉ, chương trình liên kết, thu hút chuyên gia quốc tế, nâng chuẩn ngoại ngữ theo ngành.

Nguyễn Mỹ