Bộ GD&ĐT đề xuất loạt chính sách ưu đãi cho giáo viên

Thông tin trên được Bộ GD&ĐT nêu trong tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Lương khởi điểm thấp, phụ cấp chưa tương xứng

Bộ GD&ĐT cho biết tính đến tháng 5-2025, cả nước còn thiếu 102.097 giáo viên các cấp học mầm non, phổ thông trong biên chế so với định mức, và các báo cáo gần đây cho thấy con số này có thể lên tới hơn 120.000 người.

"Tình trạng này gây quá tải cho đội ngũ hiện có, làm giảm chất lượng dạy và học, đặc biệt thiếu trầm trọng ở bậc mầm non và các môn học mới của chương trình giáo dục phổ thông 2018", Bộ GD&ĐT nêu.

Theo Bộ, nguyên nhân của thực trạng thiếu giáo viên là do chính sách đãi ngộ chưa tương xứng. Chủ trương của Đảng về lương của nhà giáo được ưu tiên trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp đã không được thực hiện trong thực tế.

So sánh với các ngành nghề khác, lương của nhà giáo hiện đang ở mức thấp, đặc biệt là đối với giáo viên mới vào nghề, không đủ sức hấp dẫn để thu hút người giỏi và giữ chân đội ngũ. Mức lương khởi điểm thấp, phụ cấp chưa thực sự tương xứng với áp lực công việc ngày càng tăng dẫn đến nhiều giáo viên nghỉ việc, chuyển việc.

Theo Bộ GD&ĐT, nguyên nhân của thực trạng thiếu giáo viên là do chính sách đãi ngộ chưa tương xứng. Ảnh minh họa: TT

Tại dự thảo, Bộ GD&ĐT đề xuất nâng phụ cấp ưu đãi nghề lên mức tối thiểu 70% đối với giáo viên mầm non, phổ thông, trung học nghề; 30% đối với nhân viên trường học; 100% đối với nhà giáo công tác tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, các cơ sở giáo dục cho người khuyết tật, trường chuyên biệt.

"Chính sách cụ thể hóa trực tiếp yêu cầu tại Nghị quyết 71-NQ/TW, là giải pháp chiến lược, cấp bách để ngăn chặn tình trạng giáo viên rời bỏ ngành, tạo sức hút để tuyển dụng mới, từng bước giải quyết tình trạng thiếu hụt giáo viên hiện nay", Bộ GD&ĐT nhấn mạnh.

Bộ cũng đề xuất cho phép các địa phương được áp dụng chính sách đãi ngộ linh hoạt, có thể không phụ thuộc vào hệ thống thang bảng lương viên chức chung, tạo điều kiện để cạnh tranh bình đẳng trên thị trường lao động toàn cầu.

Đồng thời, cho phép các chuyên gia, nhà khoa học từ các cơ sở nghiên cứu, cơ sở khám chữa bệnh, doanh nghiệp có thể kiêm nhiệm giảng dạy, nghiên cứu tại các cơ sở giáo dục nhằm tối ưu hóa nguồn nhân lực trí thức chất lượng cao của xã hội, không tăng biên chế, đồng thời tăng cường liên kết giữa đào tạo - nghiên cứu - sản xuất kinh doanh.

Đề nghị chi tối thiểu 20% tổng chi ngân sách nhà nước cho giáo dục

Cũng tại dự thảo tờ trình, Bộ GD&ĐT cho biết trong giai đoạn 2013-2024, tỉ lệ chi ngân sách nhà nước cho giáo dục chưa năm nào đạt được mục tiêu tối thiểu 20% tổng chi ngân sách nhà nước theo Nghị quyết của Đảng và Quốc hội.

Cơ cấu chi tiêu bất hợp lý, chi thường xuyên chiếm tới 82,4%, trong khi chi đầu tư chỉ chiếm 17,6%. Tỉ lệ này không đủ để cải tạo, nâng cấp và xây dựng mới cơ sở vật chất vốn đã thiếu thốn và xuống cấp ở nhiều nơi, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa.

Đầu tư cho giáo dục đại học suy giảm, tỉ lệ chi ngân sách nhà nước cho giáo dục đại học giảm từ 9,3% tổng chi cho giáo dục năm 2013 xuống chỉ còn 3,4% vào năm 2024. Quy đổi ra GDP, tỉ lệ này chiếm khoảng 0,11%, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực và thế giới.

Suất chi bình quân trên mỗi sinh viên của Việt Nam thấp so với sinh viên nhiều quốc gia (khoảng 1.100 USD/năm). Thiếu hụt đầu tư nghiêm trọng gây cản trở mục tiêu phát triển giáo dục đại học, nâng tầm các trường đại học Việt Nam lên đẳng cấp khu vực và thế giới.

Do đó, Bộ GD&ĐT đề nghị quy định tỉ lệ chi tối thiểu 20% tổng chi ngân sách nhà nước cho giáo dục, trong đó chi đầu tư phát triển không thấp hơn 5% và chi cho giáo dục đại học không thấp hơn 3% tổng chi ngân sách nhà nước.

"Chính sách nhằm chấm dứt tình trạng phân bổ ngân sách không đạt mục tiêu, đảo ngược xu thế suy giảm đầu tư cho giáo dục đại học, tạo nguồn lực tài chính ổn định và nền tảng để các trường đại học nâng cao chất lượng, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học", Bộ lý giải.

Cùng với đó, Bộ đề xuất ngân sách nhà nước ưu tiên bố trí cho giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và các nhóm yếu thế; đồng thời bảo đảm đầu tư thích đáng cho giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên theo định hướng phát triển nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu đổi mới sáng tạo, khoa học - công nghệ.

THANH THANH