Khơi dòng văn chương cho thế hệ 'công dân toàn cầu'

Mảnh đất chắp cánh cho người trẻ

Có thể nhận thấy rằng hoạt động văn chương của TP Hồ Chí Minh lúc nào cũng sôi động và đa dạng với sự quy tụ của hầu hết các cây bút đã chọn mảnh đất này làm nơi phát triển sự nghiệp, đặc biệt là những người trẻ. Khi họ hòa chung không khí văn chương hừng hực của nơi đây, dễ thấy nhất đó là sự khởi phát, vượt thoát và dấn thân.

Trần Đức Tín là một ví dụ cụ thể cho sự thăng hoa khi từ miền quê Cà Mau đến TP Hồ Chí Minh lập nghiệp, chính sự cởi mở và trẻ trung của một đô thành nhộn nhịp đã cho tiếng thơ anh cất cánh với giải thưởng Tác giả trẻ của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2022. Hai năm qua, cái tên Trần Đức Tín phủ sóng khắp các mặt báo trên toàn quốc như chứng minh sự dấn thân mạnh mẽ của anh với hành trình viết.

Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh họp báo về Hội nghị Những người viết trẻ TP Hồ Chí Minh lần thứ V.

Cũng chính tại đại đô thị trẻ này, cây bút 18 tuổi Vĩ Hạ lần đầu tiên chạm những bước chân mình với văn chương bằng tập thơ đầu tay “Đi tìm những bóng người” mang nhiều suy tư, chiêm nghiệm và cả sự chênh vênh của một người tỉnh lẻ sống tại phồn hoa thị thành. Tập thơ như lời bộc bạch của những người trẻ, quay cuồng với hành trình sống và hun đúc ước mơ. Vĩ Hạ lần đầu tiên xuất hiện trên văn đàn và đoạt ngay giải thưởng Tác giả trẻ của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2022.

Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn, Trưởng ban Nhà văn trẻ Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh đã chia sẻ đánh giá của mình về diện mạo văn trẻ của mảnh đất phương Nam này: “Một đặc điểm của văn chương trẻ nói riêng và văn chương TP Hồ Chí Minh nói chung, là sự trong sáng dung nạp những sự khác biệt về cá tính sống lẫn phong cách viết. Tác giả trẻ phương Nam không tẩy chay hay miệt thị những biểu hiện không giống mình, nên văn chương đa dạng và phong phú. Người giữ nhịp điệu lục bát truyền thống vẫn đứng chung với người khao khát cách tân hình thức hoặc hậu hiện đại. Người say sưa tiểu thuyết ngôn tình vẫn đồng hành người mải mê đổi mới cấu trúc truyện ngắn. Họ chấp nhận nhau, họ dìu dắt nhau, họ nâng đỡ nhau để có được tác phẩm như mong muốn của mỗi người. Đáng chú ý, văn chương trẻ TP Hồ Chí Minh đang hình thành những tác giả mang phẩm chất công dân toàn cầu. Họ sinh sau năm 2000, thông thạo ngoại ngữ và có thể sáng tác bằng tiếng Việt lẫn tiếng Anh”.

Hợp lưu “dòng chảy” thời đại

“Dòng chảy của nước” quy tụ 62 gương mặt đang trong giai đoạn viết sung sức hiện nay của mảnh đất phương Nam này như Huỳnh Trọng Khang, Bùi Tiểu Quyên, Trần Huyền Trang, La Thị Ánh Hường, Trần Đức Tín, Vĩ Hạ, Nguyễn Thị Như Hiền… và những gương mặt vừa bắt đầu chập chững đến với văn chương như Ngô Tú Ngân, Nguyễn Đoàn Anh Minh, Thụy Khải, Đặng Thiên Phong, Đỗ Khắc Tồn… cùng những gương mặt thuộc thế hệ 7X-8X đã định danh trên văn đàn như một bệ đỡ cho lớp viết trẻ của TP Hồ Chí Minh như Lê Thiếu Nhơn, Trương Anh Quốc, Hà Thanh Vân, Nguyễn Phong Việt, Nguyệt Phạm, La Mai Thi Gia, Phương Huyền…

Độc giả lẫn giới văn chương sẽ lần đầu tiên nhìn thấy những cái tên như Trần Ngọc Lan Trinh, Lê Nguyễn Hải Nam, Quốc Tuấn, Nguyễn Ngọc Minh Châu, Giang Thị Yến Nhi, Huy Bảo với những tác phẩm không hề kém cạnh các anh chị đã định danh trước đó trên văn đàn.

Đặc biệt, sự chú ý phát triển đội ngũ dịch thuật trẻ của Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh gần đây được chú trọng một cách quyết liệt. Ở tuyển tập lần này, dịch giả 9X Lương Huỳnh Trọng Nghĩa là một nhân tố đáng để kỳ vọng bởi khả năng dịch thuật cả hai ngôn ngữ Anh và Hàn trôi chảy là một lợi thế để cây bút này phát triển hành trình dài với văn chương. Tương tự thế, cây bút lý luận phê bình Lê Hồ Nam dù mới sinh năm 2005 nhưng đã có những bài phê bình dày công và sắc sảo đăng trên các tạp chí uy tín như Văn nghệ Quân đội, Viết và Đọc…

Ngoài ra TP Hồ Chí Minh đang sở hữu một lứa viết rất trẻ đã mạnh mẽ dấn thân và chứng tỏ nội lực viết của mình khi vẫn còn đang trong độ tuổi học sinh. Trần Phú Minh Anh, cô gái nhỏ nhắn sinh năm 2007, đã ra mắt truyện dài đầu tay mang tên “Bức tranh huyền bí” vào năm 14 tuổi. Năm 2023, khi mới 16 tuổi với tập thơ “Một ngày từ bên trong”, Trần Phú Minh Anh đã đoạt giải A của Liên hiệp các Hội văn học nghệ thuật Việt Nam. Đại biểu trẻ nhất ở Hội nghị Những người viết trẻ TP Hồ Chí Minh 2024 là tác giả Cao Việt Quỳnh sinh năm 2008, có bộ tiểu thuyết “Người sao Chổi” gồm 3 tập được trao tặng Giải thưởng Sách quốc gia. Với thế hệ viết đang trong độ tuổi được gọi là “công dân toàn cầu” này, hoàn toàn có quyền hy vọng vào sự hội nhập văn chương quốc tế một thời gian không xa của TP Hồ Chí Minh.

Sự đa dạng từ các cây bút trẻ của lực lượng Công an

Ngoài ra, ở kỳ Hội nghị những người viết trẻ TP Hồ Chí Minh lần này có những đại biểu thuộc lực lượng Công an như Thượng úy - nhà thơ Nguyễn Thị Thanh Hoa, hiện đang công tác tại Công an Quận 5; Đại úy - nhà văn Võ Chí Nhất thuộc Công an Huyện Củ Chi và Thiếu tá - nhà thơ Trần Ngọc Mai, Công an TP Hồ Chí Minh. Đây là những cây bút năng động và ghi nhiều dấu ấn trong thời gian qua với văn đàn TP Hồ Chí Minh.

Năm 2022, Thượng úy - nhà văn Võ Chí Nhất đã nhận Tặng thưởng của Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh cho tập truyện ngắn “Muội tro”. Dù còn nhiều hạn chế do công tác trong các đơn vị đặc thù nhưng cây bút 9X này đã nỗ lực rất nhiều, không để khó khăn vùi lấp đam mê. Theo Võ Chí Nhất chia sẻ, chính vị trí công tác cũng giúp ích mình khi đến với văn chương: “Tôi sáng tác mảng trinh thám - hình sự nên được tiếp xúc với nhiều vụ án hay lưu trữ tại đơn vị, hoặc được trực tiếp trò chuyện với các chú, các anh đi trước nghe những mẩu chuyện kể, những kinh nghiệm phá án mà không một giáo trình nào đề cập. Đó là chất liệu quý để tôi sáng tạo thêm vào tác phẩm mình, dễ dàng chinh phục được độc giả của dòng văn học trinh thám”.

Tuyển tập “Dòng chảy của nước”.

Riêng Thiếu tá - nhà thơ Trần Ngọc Mai, cảm giác đầu tiên khi nhận được thư mời dự Hội nghị này là sự vui mừng, vì ít nhiều bản thân cũng đã tạo được sự chú ý nhất định trong sinh hoạt văn học của TP Hồ Chí Minh. Trần Ngọc Mai chạm ngõ văn chương từ sớm, năm 2012, anh đoạt giải 3 cuộc thi thơ Bút Mới, mãi 4 năm sau anh mới cho ra mắt thi tập đầu tay mang tên “Sau lưng là biển”.

Thế nhưng những năm gần đây làng văn TP Hồ Chí Minh chứng kiến sự thay đổi ngoạn mục với những giải thưởng về văn xuôi của mình như tiểu thuyết “Cổ tích Cảnh sát” đã được trao giải Khuyến khích hạng mục “Trại sáng tác văn học” trong cuộc thi viết về hình tượng người chiến sĩ Cảnh sát nhân dân, do Bộ Công an phối hợp Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức vào năm 2022. Tháng 6 năm 2024, Trần Ngọc Mai lại đoạt giải A với truyện ngắn “Kỳ nghỉ phép” trong cuộc thi viết của Bộ Công an về đề tài Công an cơ sở.

Nhà văn Bích Ngân, Chủ tịch Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh đã gửi gắm nhiều tâm tư tình cảm của mình qua hội nghị này: “Ở nhà sách hay hội sách hiện nay, tác phẩm của người viết trẻ cũng chiếm ưu thế hơn hẳn. Trong các cuộc thi, người viết trẻ đoạt nhiều giải thưởng lớn. Đó là tín hiệu đáng mừng. Hội nghị những người viết trẻ TP Hồ Chí Minh là nơi hội tụ, gặp gỡ, để lắng nghe nhau, đôi khi chỉ cần cái ôm, cái bắt tay cũng đã là nguồn động viên, khích lệ rất lớn. Những nhà văn đi trước sẽ chia sẻ những kinh nghiệm, thành công cũng như thất bại trong nghề văn mà mình đã trải qua. Các tác giả sẽ cùng nhau trao đổi các câu chuyện nghề nghiệp và kiến nghị giải pháp thúc đẩy công tác phát hiện, bồi dưỡng nhân tài trong lĩnh vực văn chương”.

Với chủ đề “Đồng hành khát vọng phương Nam”, Hội nghị Những người viết trẻ TP Hồ Chí Minh lần V như một cuộc khơi dòng và hợp lưu văn chương cho thế hệ trẻ tại đại đô thị lớn nhất nước.

Tống Phước Bảo