Khôi phục nguồn nhân lực hạt nhân, đào tạo theo đặt hàng của Chính phủ

Khơi lại “dòng chảy” nhân lực hạt nhân

Sau gần một thập kỷ kể từ khi các dự án điện hạt nhân tạm dừng, Trường Đại học Điện lực, cơ sở đào tạo nhân lực then chốt cho ngành năng lượng quốc gia, đang từng bước khôi phục lại chương trình đào tạo, kết nối mạng lưới cựu sinh viên và mở rộng hợp tác quốc tế, chuẩn bị sẵn sàng cho chiến lược phát triển điện hạt nhân trong giai đoạn mới.

TS. Nguyễn Đăng Toản, Trưởng khoa Khoa Năng lượng mới, Trường Đại học Điện lực, cho biết, trong giai đoạn 2010 - 2016, Trường Đại học Điện lực đã đào tạo được 7 khóa sinh viên chuyên ngành điện hạt nhân, với 188 sinh viên tốt nghiệp. Cùng thời điểm đó, nhiều cán bộ, giảng viên và sinh viên được cử sang học tập tại các quốc gia có nền công nghiệp hạt nhân phát triển như: Nga, Nhật Bản, Pháp. “Dù chương trình điện hạt nhân quốc gia tạm dừng, nhà trường vẫn không chấm dứt đào tạo mà linh hoạt chuyển hướng sang các chuyên ngành ứng dụng bức xạ trong công nghiệp và dân dụng”, TS. Nguyễn Đăng Toản cho hay.

TS. Nguyễn Đăng Toản, Trưởng khoa Khoa Năng lượng mới, Trường Đại học Điện lực. Ảnh: Quốc Chuyển

Đến nay, ngay khi Đảng và Nhà nước có chủ trương tái khởi động điện hạt nhân, Trường Đại học Điện lực đã nhanh chóng chỉnh sửa chương trình đào tạo, hình thành lại hai chuyên ngành chính: ứng dụng bức xạ và điện hạt nhân. Song song với đó, nhà trường duy trì liên hệ chặt chẽ với cựu sinh viên, nhiều người trong số họ hiện đã trở thành tiến sĩ, giảng viên, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước như: TS. Vũ Đình Khương, nghiên cứu sinh tại Liên bang Nga được mời giảng dạy tại trường; TS. Trương Văn Khá Nhật từng nghiên cứu ở Moskva, cũng đã trở thành giảng viên của Trường Đại học Điện lực.

Cùng với đó, nhà trường mời các chuyên gia từ Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, Viện Chiếu xạ Hà Nội, Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt tham gia giảng dạy, tư vấn chương trình và cùng xây dựng giáo trình đào tạo. Sự liên kết giữa các viện nghiên cứu và trường đại học trở thành điểm tựa để chương trình đào tạo điện hạt nhân sớm phục hồi, đáp ứng yêu cầu chuẩn bị nguồn nhân lực cho chiến lược năng lượng quốc gia.

Đặc biệt, với vị thế là trường đại học trực thuộc Bộ Công Thương, Đại học Điện lực có lợi thế lớn trong việc kết nối doanh nghiệp, tập đoàn năng lượng và các cơ quan quản lý nhà nước. Trường đã thiết lập mạng lưới hợp tác chặt chẽ với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) cùng nhiều đơn vị trong lĩnh vực năng lượng để triển khai các chương trình đào tạo, đào tạo lại và đào tạo theo nhu cầu thực tiễn.

Theo TS. Nguyễn Đăng Toản, việc khôi phục và mở rộng đào tạo theo hình thức “đặt hàng” của Chính phủ sẽ là hướng đi tất yếu. Trường sẵn sàng tham gia đào tạo nhân lực cho các tập đoàn, doanh nghiệp, cũng như phối hợp các bộ, ngành trong việc xây dựng cơ chế đặc thù nhằm phát triển đội ngũ kỹ sư, chuyên gia điện hạt nhân trong giai đoạn tới.

Một hoạt động đào tạo, tập huấn cho sinh viên của Trường Đại học Điện lực. Ảnh: Quốc Tuấn

Hiện đại hóa cơ sở thực hành, mở rộng hợp tác quốc tế

Một trong những thách thức lớn nhất với đào tạo điện hạt nhân hiện nay là cơ sở thí nghiệm, thực hành còn lạc hậu, chưa đồng bộ. Theo TS. Nguyễn Đăng Toản, đây là “bài toán muôn thuở” của các trường đại học, đặc biệt trong lĩnh vực cần đầu tư lớn như điện hạt nhân. Tuy nhiên, Trường Đại học Điện lực đã có nền tảng vững chắc khi được Nhà nước đầu tư phòng thí nghiệm hiện đại từ giai đoạn 2010 - 2016, với mô hình nhà máy điện hạt nhân do Mitsubishi tài trợ với 75 nguồn phóng xạ phục vụ giảng dạy.

Không dừng lại ở đó, nhà trường duy trì hợp tác sâu rộng với các cơ sở nghiên cứu hàng đầu trong nước như: Viện Chiếu xạ Hà Nội, Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt và Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, tạo điều kiện cho sinh viên thực tập, trải nghiệm thực tế, gắn kết giữa lý thuyết và thực hành.

Trên bình diện quốc tế, Trường Đại học Điện lực đang sở hữu mạng lưới đối tác phong phú tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga, Pháp. Hàng năm, thông qua chương trình học bổng Sakura Science của Nhật Bản, giảng viên và sinh viên của trường được tham gia các khóa học ngắn hạn tại Nhật. Hay Đại học Fukuin (Nhật Bản) thường xuyên cử sinh viên sang thực tập tại Việt Nam, đồng thời mời giảng viên của Trường Đại học Điện lực sang Nhật nghiên cứu, giảng dạy.

Gần đây, Trường Đại học Nagaoka (Nhật Bản) tài trợ khóa học một tháng cho sinh viên mới ngành điện hạt nhân cùng giảng viên Việt Nam tham dự… Đây là những điều kiện tốt để cho giảng viên và sinh viên Việt Nam có thể tiếp cận những cơ sở thực hành hiện đại của quốc tế

Trên nền tảng hợp tác sẵn có, Trường Đại học Điện lực tiếp tục mở rộng liên kết với Hàn Quốc, quốc gia có nền công nghiệp hạt nhân phát triển và mô hình đào tạo chuyên sâu. Trường Năng lượng Quốc tế Hàn Quốc (KINGS) là một đối tác tiêu biểu, trực tiếp đào tạo nhân lực vận hành nhà máy điện hạt nhân quốc gia. Qua làm việc, hai bên thống nhất hướng tới chương trình đào tạo song hành, vừa mang tính cơ bản, vừa có nội dung đặc thù theo đặt hàng từng quốc gia. Đây cũng là mô hình mà Việt Nam có thể học tập trong tương lai, đặc biệt khi cần tái đào tạo lực lượng nhân sự đã từng được cử đi học nhưng chuyển hướng sang lĩnh vực khác.

Theo TS. Nguyễn Đăng Toản, nhà trường sẽ phối hợp với EVN, Petrovietnam và các nhà thầu quốc tế xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu cho nhóm nhân sự này, giúp họ cập nhật công nghệ, chuẩn hóa quy trình, sẵn sàng tham gia vận hành khi các dự án điện hạt nhân được khởi động trở lại. Cách làm này vừa tiết kiệm nguồn lực, vừa tận dụng được những người đã từng được đào tạo bài bản ở nước ngoài.

Song song với Hàn Quốc, Trường Đại học Điện lực vẫn duy trì và mở rộng các kênh học bổng, trao đổi giảng viên với Nga và Pháp là những quốc gia có bề dày trong lĩnh vực hạt nhân dân sự. Nhà trường tận dụng tối đa cơ hội hợp tác để học hỏi kinh nghiệm trong lĩnh vực lò phản ứng, an toàn hạt nhân, lò phản ứng cỡ nhỏ, cũng như tiếp cận các tiêu chuẩn an toàn châu Âu nhằm chuẩn hóa chương trình đào tạo tại Việt Nam.

Ngân Thương