Khơi thông 'dòng chảy' cho cam Hà Giang

Tại Hội nghị trực tuyến xúc tiến tiêu thụ sản phẩm cam Hà Giang (niên vụ 2021-2022), ông Hoàng Gia Long, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hà Giang, cho biết cam sành và cam vàng là 2 loại cây ăn quả chủ lực của Hà Giang và được trồng tập trung tại 3 huyện: Bắc Quang, Quang Bình và Vị Xuyên. Cam sành bước vào giai đoạn chín và thu hoạch từ tháng 12 đến tháng 3 dương lịch của năm sau. Thời vụ thu hoạch cam vàng sớm hơn, từ tháng 10 đến tháng 1 dương lịch của năm sau.

Đầu ra là động lực để HTX phát triển

Niên vụ 2021-2022, tổng diện tích cam toàn tỉnh là trên 8.000ha, diện tích cho thu hoạch là 7.400ha, sản lượng ước đạt 77.000 tấn. Trong đó, sản lượng cam sành đạt trên 58.000 tấn và diện tích cam sành được cấp giấy chứng nhận VietGAP là 4.268ha.

Hiện đang bước vào vụ thu hoạch cam Hà Giang, sản lượng cam đã được tiêu thụ là gần 5.000 tấn, trong đó 30% tiêu thụ trong tỉnh. Tuy nhiên, khó khăn đặt ra là sản lượng cam của tỉnh lớn, đi liền với đó là dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp trên phạm vi cả nước, sức mua của thị trường được dự báo giảm, các phương tiện vận chuyển cam về các tỉnh, thành tiêu thụ gặp không ít khó khăn…

Ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác về việc tiêu thụ sản phẩm cam Hà Giang.

Ông Đặng Văn Phong, Giám đốc HTX thương mại vật tư nông nghiệp xã Tiên Kiều (Bắc Quang), cho biết HTX có diện tích 315ha cam, trong đó cam sành 216ha và đã được cấp chứng nhận VietGAP, chỉ dẫn địa lý. HTX tham gia các hội chợ, liên kết với các siêu thị để tiêu thụ và nâng cao giá trị sản phẩm.

Giá trị sản phẩm cam những năm gần đây có giá ổn định và cao hơn trước (trung bình 20.000 đồng/kg) nhưng theo ông Phong, đối với cam VietGAP giá như vậy vẫn còn thấp nên chưa phản ánh đúng giá trị sản phẩm. Bên cạnh đó, việc tiêu thụ hiện nay chủ yếu qua thương lái, mối liên kết giữa HTX với doanh nghiệp tuy đã được hình thành nhưng lượng cam tiêu thụ vẫn còn khiêm tốn.

Là mô hình sản xuất cam lớn ở tỉnh, ông Đỗ Văn Hưng, Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Nam Sơn (Quang Bình) cho biết, HTX đã cố gắng tìm thị trường tiêu thụ nhưng sản lượng lên đến 200 tấn, trong khi đầu ra chưa ổn định nên quá trình tiêu thụ còn khó khăn, mức tiêu thụ ít.

Trước thực trạng này, Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, Nguyễn Mạnh Cường, cho biết khó khăn về tiêu thụ sản phẩm cam ở Hà Giang cũng là khó khăn chung của các HTX hiện nay. Chính vì vậy, Liên minh HTX Việt Nam đã đẩy mạnh hoạt động kết nối tiêu thụ nông sản cho các HTX. Đặc biệt, dịch Covid-19 đã và đang tác động đến việc tiêu thụ nông sản của các HTX nên hệ thống Liên minh HTX Việt Nam đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong kết nối cung cầu, mở rộng đầu ra.

Nhờ đó, chỉ riêng trong năm 2021, hệ thống Liên minh HTX Việt Nam đã hỗ trợ các HTX tiêu thụ khoảng 200.000 tấn nông sản các loại. Liên minh cũng xác định sẽ tiếp tục tập trung vào hoạt động kết nối cung cầu, hỗ trợ HTX mở rộng đầu ra.

“Có thị trường thì HTX sẽ có vốn, có khoa học công nghệ để tái sản xuất kinh doanh, mở rộng sản xuất. Và có đầu ra thì mới hình thành và phát triển chuỗi giá trị bền vững”, Phó Chủ tịch Nguyễn Mạnh Cường chia sẻ.

Doanh nghiệp đồng hành cùng HTX

Để bảo đảm giá trị sản phẩm và mở rộng đầu ra cho cam Hà Giang, việc đưa cam vào các siêu thị hay xuất khẩu là hướng đi quan trọng. Tuy nhiên, để làm được điều này thì còn rất nhiều việc phải làm.

Bà Nguyễn Thị Kim Dung, Giám đốc Co.op mart Hà Nội, cho biết để hàng vào được hệ thống siêu thị, HTX, hộ sản xuất phải bảo đảm đầy đủ các giấy tờ liên quan như chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn, chứng nhận vùng trồng, giấy đăng ký kinh doanh…

Cam sành là sản phẩm được tiêu thụ mạnh trong thời kỳ dịch bệnh, tuy nhiên, theo bà Dung, Hà Giang cần có kho lạnh ở Hà Nội để thuận lợi cho tiêu thụ cũng như bảo đảm độ tươi ngon của sản phẩm.

“Nếu chuyển vào TP HCM thì cam phải bảo đảm từ thu hái, bảo quản khép kín vì địa phương này thời tiết nóng, quá trình vận chuyển phải đi dài”, bà Dung lưu ý.

Đồng tình về việc HTX cần hoàn thiện quy trình sản xuất, bà Hà Thị Trà My, Trưởng Phòng cung ứng Trung tâm Logistics, Tổng công ty bưu điện Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp xuất khẩu yêu cầu khá cao về dư lượng thuốc, bảo quản, đóng gói nên việc hoàn thiện quy trình sản xuất là vô cùng cần thiết.

Đưa cam Hà Giang vào siêu thị và xuất khẩu là hướng đi bền vững cho các HTX, doanh nghiệp.

Tuy nhiên, có một thực trạng đang diễn ra đó là người dân, HTX đang cố giữ cam trên cây đến khi nào thực hiện giao dịch mua bán mới hái cam. Theo Bà My, điều này cần thay đổi và thay vào đó, địa phương và các HTX cần có kế hoạch thu hoạch khi cam chín vừa độ, sau đó bảo quản trong kho lạnh để gia tăng giá trị. Vì nếu để cam chín trên cây thì cam chỉ tiêu thụ được trong thời gian nhất định.

Dẫn chứng về việc này, bà My cho biết, trái Kiwi nhập khẩu vốn là loại quả nhiều thịt nên rất khó bảo quản, trong khi cam là loại quả có múi, bảo quản dễ hơn. Nhưng ở các nước khác như Nhật Bản, Hàn Quốc lại chú trọng bảo quản nên có thể cung cấp Kiwi ra các nước quanh năm. “Các HTX ở Hà Giang nên ứng dụng công nghệ này để không phải giải cứu, trong khi cam ở Hà Giang nói chung và các nông sản của nước ta rất ngon”, bà Hà Thị Trà My cho biết.

Ngoài hoàn thiện quy trình sản xuất, việc đưa ra giải pháp kinh doanh phù hợp sẽ giúp HTX thuận lợi hơn trong việc mở rộng đầu ra cho quả cam. Bà Phạm Thị Bảo Anh, Giám đốc Công ty TNHH BaCo Việt Nam, cho biết các HTX nên tìm hiểu sở thích, khẩu vị của khách hàng từ đó có kế hoạch sản xuất và tiêu thụ phù hợp hơn. Chẳng hạn, có những tệp khách hàng lại ưa dòng cam ngọt, nhưng có khách hàng lại thích cam mọng nước nhưng có những người chỉ muốn thu mua cam mà vỏ có nhiều tinh dầu để chế biến.

Đặc biệt, để đưa sản phẩm nên các sàn thương mại điện tử, ngoài đóng gói, vận chuyển, các HTX cũng cần chú trọng đến việc xây dựng các combo, làm các video kể các câu chuyện sản xuất để tạo hiệu ứng truyền thông.

Bà Nguyễn Thị Kim Dung, Giám đốc Co.op mart Hà Nội: Co.op mart Hà Nội nói riêng và Sài Gòn Co.op nói chung luôn đồng hành cùng người nông dân, HTX trong tiêu thụ nông sản. Nhưng để đạt được hiệu quả, HTX phải đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc hoàn thiện hồ sơ và bảo đảm quy trình sản xuất.

Ông Nguyễn Công Toản (Đại diện siêu thị Lotte): Cam sành là sản phẩm tiềm năng nên cần đẩy mạnh tiêu thụ trên các kênh và các thị trường trong và ngoài nước. Trước mắt, để vào siêu thị, các HTX cần tuân thủ các chính sách về pháp lý, thủ tục về vệ sinh an toàn thực phẩm. Chính quyền địa phương cũng cần tạo điều kiện cho các HTX hoàn thiện thủ tục giấy tờ.

Ông Vũ Quang Phong - Tổng Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư (Liên minh Hợp tác xã Việt Nam): Cần đẩy mạnh nghiên cứu, mở rộng các kênh tiêu thụ bao gồm các thị trường truyền thống và các sàn giao dịch điện tử. Đẩy mạnh công tác truyền thông, quảng bá, giới thiệu sản phẩm cam Hà Giang trên nền tảng truyền thông số. Bên cạnh đó, HTX, địa phương cần chủ động cung cấp các thông tin về sản xuất, kinh doanh, chủ động trong ứng dụng công nghệ thông tin để thuận lợi trong việc liên kết với các đầu mối thu mua cũng như doanh nghiệp.

Huyền Trang