Không có cuộc điện thoại vào ngày này 5 năm trước, tử tù Hồ Duy Hải đã bị tiêm thuốc độc

Hai cấp tòa sơ thẩm và phúc thẩm đều tuyên y án Hồ Duy Hải tử hình về tội "Giết người", "Cướp tài sản". Vụ án xảy ra vào tháng 1/2008 và ngày 5/12/2014 được ấn định là ngày thi hành án với tử tù này. Tuy nhiên, ngày 4/12/2014, Văn phòng Chủ tịch nước đã gửi công văn cho TAND Tối cao, VKSND Tối cao, yêu cầu tạm hoãn thi hành án, để xem xét lại vụ án nếu có dấu hiệu oan sai.

Ít ai biết rằng, nếu không cuộc điện thoại "bí ẩn" đúng ngày này của 5 năm về trước thì số phận của tử tù đã an bài, vụ án nhiều uẩn khúc sẽ không có cơ hội được làm rõ. Người thực hiện cuộc gọi ấy là luật sư Trần Văn Tạo (thời điểm đó là Phó Giám đốc Công an TP.HCM). Luật sư Tạo gọi điện cho Chủ tịch nước Trương Tấn Sang để xin hoãn thi hành án đối với tử tù Hồ Duy Hải.

Cuộc chạy đua trước ngày định mệnh

Đó là câu mà nhiều người có liên quan nói về Hồ Duy Hải trước thông tin VKSND Tối cao vừa kháng nghị giám đốc thẩm, đề nghị Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao xét xử thủ tục giám đốc thẩm, hủy toàn bộ bản án sơ thẩm năm 2008 của TAND tỉnh Long An và bản án phúc thẩm năm 2009 của tòa phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM để điều tra lại.

"Hải may mắn vì có người mẹ và người dì tuyệt vời, hết lòng vì con cháu. Cha mẹ nào mà chẳng mong con được sống. Nhưng bây giờ trong tâm của hai người phụ nữ này thì con mình không phải là kẻ giết người. Phải chi họ nghĩ con họ là kẻ giết người thì mình không nói", luật sư Tạo nhớ lại.

Luật sư Trần Văn Tạo (nguyên Phó Giám đốc Công an TP.HCM) trao đổi về vụ án Hồ Duy Hải

Thời điểm ấy, luật sư Tạo không tham gia vào vụ án Bưu cục Cầu Voi, nhưng sau phiên tòa phúc thẩm năm 2009, luật sư bào chữa cho Hải có đến văn phòng tìm và mời ông cùng nghiên cứu hồ sơ vụ án. Vụ án gây xôn xao dư luận ngày ấy, quá trình đưa Hải ra xét xử tại hai cấp tòa có rất nhiều cơ quan báo chí đưa tin về vụ việc. Theo luật sưu Tạo, từng công tác trong ngành công an, giờ là luật sư, từng ấy kinh nghiệm tích lũy, ông nhận ra nhiều điểm chưa rõ ràng khi nghiên cứu hồ sơ.

Luật sưu Tạo cho biết, từ đó đến giờ ông mới gặp bà Nguyễn Thị Loan (mẹ của Hải) và người dì là Nguyễn Thị Rưỡi đúng 2 lần. Đến giờ, ông cũng không biết được địa chỉ của hai người này ở đâu và số điện thoại của họ như thế nào, thế nhưng, ông vẫn nhận lời giúp đỡ.

"Sau phiên tòa phúc thẩm, mẹ của Hải và người dì có tìm đến văn phòng của tôi. Có thể họ được luật sư bào chữa chỉ dẫn đến. Hai người nói thật là thảm thương lắm. Đến mà khiến tôi khó chịu vô cùng, gì mà quỳ xuống, chắp hai tay vái lạy tôi. Tôi vội đỡ cả hai người lên và nói đừng có làm vậy. Tôi xem khả năng của mình đến đâu tôi sẽ giúp đến đó. Về mặt nội tâm thì mình thấy vậy, thứ hai là nhìn vào hồ sơ vụ án thì thấy có những điều không rõ ràng thì mình phải giúp thôi".

Nếu không có cuộc điện thoại quan trọng ấy, Hồ Duy Hải đã bị tiêm thuốc độc

Sau hai cấp tòa đều tuyên y án Hải mức án cao nhất tử hình, lúc này mọi hy vọng đều được đặt vào quyết định kháng nghị giám đốc thẩm. Thời điểm đó, ngoài luật sư bào chữa cho Hải, còn có nhiều luật sư khác làm đơn kiến nghị đến cơ quan tố tụng về vụ án Bưu cục Cầu Voi. Tuy nhiên, ngày 4/12/2014, gia đình bà Loan được mời đến trụ sở UBND xã Nhị Bình (huyện Thủ Thừa) để thông báo về việc Hải sắp bị thi hành án, nếu gia đình muốn nhận xác con về thì chuẩn bị những giấy tờ cần thiết.

May mắn cho tử tù này là thời điểm đó Luật thi hành án hình sự đã có thay đổi và có hiệu lực từ tháng 8/2013. Cụ thể, tử tù bị thi hành án bằng hình thức tiêm thuốc độc và người thân được cho nhận thi thể về nhà mai táng. Do vậy, ngày Hải bị thi hành án vẫn là bí mật (sau này mới biết là ngày 5/12), nhưng khi được cán bộ thông báo chuẩn bị hậu sự, thân nhân của tử tù đã chạy đua với thời gian để xin hoãn quyết định này.

Thận trọng với sinh mạng con người

Cuộc điện thoại quan trọng của nguyên Phó Giám đốc Công an TP.HCM ngày ấy có thể coi là xoay chuyển tình thế. Bởi nếu ngày 4/12/2014, Văn phòng Chủ tịch nước không gửi công văn cho TAND Tối cao, VKSND Tối cao, yêu cầu tạm hoạn thi hành án thì có thế sau đó 1 ngày, Hải đã bị tiêm thuốc độc.

Luật sưu Tạo còn nhớ, lúc đó, điện thoại của ông đổ chuông liên tục. Người gọi là luật sư, nhà báo, mọi người đều cho rằng, thi hành án Hồ Duy Hải với một bản án như vậy là không ổn.

Mộ hai nạn nhân của vụ án xôn xao dư luận

"Có người nói với tôi rằng không còn ai có thể cứu Hồ Duy Hải nữa. Tất cả anh em luật sư và nhiều người có quan hệ cấp cao đã hết cách rồi. Chỉ có thể tôi giúp được bằng cách gọi cho anh Tư Sang (Chủ tịch nước Trương Tấn Sang) để xin tạm hoãn thi hành án thôi" , ông Tạo nhớ lại thời điểm cầm máy gọi điện cho Chủ tịch nước Trương Tấn Sang.

Cuộc nói chuyện chỉ kéo dài vài phút, Phó Giám đốc Công an TP.HCM thời điểm đó đã trình bày với Chủ tịch nước Trương Tấn Sang về những điểm mờ của vụ án, thận trọng trước số phận con người. Sau đó, Văn phòng Chủ tịch nước đã gửi công văn cho TAND Tối cao, VKSND Tối cao, yêu cầu tạm hoạn thi hành án, để xem xét lại vụ án nếu có dấu hiệu oan sai.

"Cũng may vụ của Hải gặp được anh Tư Sang. Anh Tư Sang lắng nghe chuyện này và anh thấy cần phải làm như vậy là đúng. Mặc dù trước đó, theo tôi biết từ báo cáo của các cơ quan tố tụng thì anh Tư Sang đã có quyết định bác đơn xin ân xá của Hồ Duy Hải rồi", ông Tạo nhớ lại.

"Chuyện giờ Viện kiểm sát VKSND Tối cao kháng nghị giám đốc thẩm thật ra là công việc phải làm thôi, và đáng lý phải làm trước đó rất lâu rồi. Nhưng bây giờ làm thì cũng được, muộn còn hơn không có, cũng là tích cực", luật sư Tạo nói thêm.

Ngoài ra, nguyên Phó Giám đốc Công an TP.HCM cũng cho rằng vụ án của Hồ Duy Hải có được giám đốc thẩm, hủy hai bản án và điều tra lại như kiến nghị của Viện kiểm sát VKSND Tối cao hay không thì ông vẫn tin chắc rằng việc thi hành án tử tù này với bản án cũ là không thể được.

"Kháng nghị hay không kháng nghị lại vụ án này tôi không nghĩ tới, nhưng tôi thấy rằng vụ án được tạm dừng thi hành án, và 1 bản báo cáo phân tích dài hàng chục trang của bà Lê Thị Nga - Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội lúc bấy giờ về những sai phạm, thiếu sót trong tố tụng cùng các điểm chưa rõ trong vụ án thì không thể bỏ qua được", ông Tạo cho biết.

Lê Nguyễn