Không đủ tiền thuê luật sư, có được Nhà nước chỉ định người bào chữa?
Bộ luật Tố tụng hình sự quy định về việc chỉ định người bào chữa trong vụ án hình sự, tuy nhiên chỉ áp dụng đối với một số trường hợp cụ thể.
Tòa soạn có nhận được câu hỏi của bạn đọc về việc có người thân là bị can trong vụ án hình sự; tuy nhiên do hoàn cảnh gia đình khó khăn, không đủ chi phí để thuê luật sư. Trong trường hợp này, bị can có được Nhà nước cử luật sư bào chữa miễn phí không?.
Theo quy định tại Điều 76 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2021), trong các trường hợp sau đây nếu người bị buộc tội, người đại diện hoặc người thân thích của họ không mời người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải chỉ định người bào chữa cho họ:
- Bị can, bị cáo về tội mà Bộ luật hình sự quy định mức cao nhất của khung hình phạt là 20 năm tù, tù chung thân, tử hình;
- Người bị buộc tội có nhược điểm về thể chất mà không thể tự bào chữa; người có nhược điểm về tâm thần hoặc là người dưới 18 tuổi.
Như vậy, người bị buộc tội được cơ quan có thẩm quyền chỉ định người bào chữa khi đáp ứng hai điều kiện sau: (1) thuộc một trong các trường hợp vừa được liệt kê; (2) người bị buộc tội, người đại diện hoặc người thân thích của họ không mời người bào chữa.
Luật sư tham gia bào chữa tại một phiên tòa. (Ảnh: TL).
Khi đủ điều kiện nêu trên, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải yêu cầu hoặc đề nghị các tổ chức sau đây cử người bào chữa: Đoàn luật sư phân công tổ chức hành nghề luật sư cử người bào chữa; Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước cử Trợ giúp viên pháp lý, luật sư bào chữa cho người thuộc diện được trợ giúp pháp lý; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận cử bào chữa viên nhân dân bào chữa cho người bị buộc tội là thành viên của tổ chức mình.
Sau khi đã được chỉ định người bào chữa, Điều 77 Bộ luật quy định: Người bị buộc tội và người đại diện hoặc người thân thích của họ vẫn có quyền yêu cầu thay đổi hoặc từ chối người bào chữa.
Mọi trường hợp thay đổi hoặc từ chối người bào chữa đều phải có sự đồng ý của người bị buộc tội và được lập biên bản đưa vào hồ sơ vụ án, trừ trường hợp người bị buộc tội có nhược điểm về thể chất mà không thể tự bào chữa; người có nhược điểm về tâm thần hoặc là người dưới 18 tuổi.
