Không gian văn hóa Mường trên vùng đất Thạch Lập

Đến với xã Thạch Lập du khách được thưởng thức các tiết mục văn nghệ do người dân trong xã biểu diễn.

Hiện nay, cùng với tiếng Mường được dùng trong giao tiếp hàng ngày, trang phục truyền thống được sử dụng vào các dịp lễ, tết, người Mường xã Thạch Lập còn lưu giữ hàng trăm nếp nhà sàn truyền thống, trong đó nhiều căn nhà có “tuổi thọ” trên dưới 100 năm. Bên cạnh đó, đồng bào dân tộc Mường ở nơi đây còn lưu giữ được nhiều nét văn hóa đặc sắc của dân tộc như ẩm thực, cồng chiêng, các làn điệu hát, múa, trò chơi dân gian... trong đó, tiêu biểu là lễ hội Mường Lập. Đây là lễ hội văn hóa truyền thống gắn với nghi thức tâm linh thờ Thành hoàng làng và lễ khai hạ của đồng bào dân tộc Mường xã Thạch Lập. Lễ hội được tổ chức vào ngày mùng 7 tháng giêng hằng năm, với các nghi thức lấy nước tắm kiệu, đoàn rước kiệu đi phát lộc đầu năm, dâng các mâm lễ lên Thành hoàng làng, tổ chức các trò chơi, trò diễn dân gian... mang đậm bản sắc văn hóa Mường.

Cùng với kho tàng văn hóa đậm đà sắc thái văn hóa truyền thống, xã Thạch Lập còn có cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp như hang Gió (làng Lập Thắng) vẫn còn nguyên sơ chưa chịu tác động lớn của con người; đồi Hích (các làng Hoa Sơn, Thuận Sơn) có độ cao 850m so với mực nước biển; thác Cha (làng Thuận Sơn); hang Quăn (làng Đô Quăn) rộng khoảng 1.500m2, độ sâu khoảng 4 - 5m, có nước bên trong có thể tắm và du thuyền ngắm cảnh hang động...

Những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mường, cùng cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, là điều kiện quan trọng để xã Thạch Lập phát triển du lịch, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân. Để thực hiện được điều này, xã đã khuyến khích các hộ dân có điều kiện đầu tư cải tạo nếp nhà sàn truyền thống, tạo cảnh quan thiên nhiên xanh, sạch, đẹp. Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống; thành lập các câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ dân gian phục vụ du khách. Hiện nay, trên địa bàn xã có 20 hộ dân tại thôn Lập Thắng đã cải tạo nhà sàn, cảnh quan môi trường phục vụ khách du lịch.

Ông Phạm Văn Võ, một hộ dân làm du lịch cộng đồng tại thôn Lập Thắng cho biết: Được sự vận động, tuyên truyền của chính quyền địa phương, Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí để cải tạo nếp nhà sàn, gia đình tôi đã đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, trang thiết bị và chỉnh trang cảnh quan, môi trường để làm các dịch vụ phục vụ khách du lịch. Tuy lượng khách lưu trú chưa đông, nhưng việc phát triển du lịch đã giúp gia đình có thêm thu nhập để cải thiện cuộc sống.

Thực hiện chủ trương phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống, xã Thạch Lập đã tổ chức khai trương chợ phiên văn hóa du lịch Thạch Lập vào dịp đầu năm 2025 tại điểm du lịch cộng đồng làng Lập Thắng. Chợ họp vào thứ 7 hằng tuần, du khách không chỉ được thưởng thức các món ăn đặc sản địa phương, hòa mình vào không gian văn hóa Mường với nhiều tiết mục đặc sắc do các câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ trên địa bàn xã biểu diễn, mà còn mua được nhiều sản phẩm của người dân. Chợ phiên văn hóa du lịch là “điểm nhấn” để Thạch Lập thu hút đông đảo du khách đến tham quan, trải nghiệm.

Chủ tịch UBND xã Thạch Lập Phạm Thị Lý cho biết: "Xác định phát triển du lịch là hướng đi quan trọng tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân, xã tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân phát triển du lịch cộng đồng gắn với gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa. Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng làm du lịch cho người dân. Tăng cường quảng bá tiềm năng, thế mạnh của địa phương, thu hút đầu tư các dự án du lịch. Chỉ đạo các thôn vận động người dân trồng, nuôi các loại cây, con đặc sản gắn với phát triển du lịch, nâng cao giá trị kinh tế cho người dân".

Bài và ảnh: Mạnh Hải