Không quy định Ngân hàng Nhà nước có thẩm quyền điều tra vi phạm pháp luật về ngân hàng

Trung tướng Nguyễn Hải Trung đề cập tình trạng đáng lo ngại trong sở hữu chéo, thao túng lợi ích nhóm trong lĩnh vực ngân hàng, đặc biệt là huy động vốn để cho vay với các doanh nghiệp thuộc hệ sinh thái của các tập đoàn kinh tế tư nhân.

Hạn chế lạm quyền, thao túng các tổ chức tín dụng

Dự thảo luật đã nghiên cứu sửa đổi, điều chỉnh giảm tỷ lệ sở hữu của các cá nhân, tổ chức, tăng tính đại chúng của các tổ chức tín dụng và có thêm các đối tượng liên quan là cần thiết. Điều này giúp cơ cấu cổ đông của ngân hàng phân tán hơn, lành mạnh hơn; tránh việc quyền lực, quyền tự quyết tập trung quá lớn vào một ông bà chủ nào đó. Từ đó hạn chế các hành vi điều hành hoạt động của tổ chức theo hướng phục vụ cho các công ty sân sau và lợi ích của các cổ đông lớn, ngược lại làm tổn hại đến lợi ích của ngân hàng nói chung và các cổ đông còn lại nói riêng.

"Tuy nhiên, thực tế cũng không thể phủ nhận là vẫn có thể tồn tại các cổ đông lớn đứng danh hoặc không đứng danh trong Hội đồng quản trị, ban điều hành, nắm cổ phần chi phối càng ngày càng rộng của ngân hàng. Cho nên, các giải pháp đã nêu trong dự thảo luật chỉ là giải pháp tiếp cận để hạn chế các cổ đông lớn", đại biểu phân tích.

Trung tướng Nguyễn Hải Trung thảo luận tại hội trường.

Từ đó ông đề nghị bổ sung thêm các quy định tăng cường vai trò của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) để hạn chế các hành vi lạm quyền cổ đông lớn, quyền quản trị, điều hành để thao túng các tổ chức tín dụng. Nghiên cứu bổ sung thêm các giải pháp, biện pháp để quản lý, kiểm soát việc lách nguồn, sử dụng nhiều cá nhân, pháp nhân khác đứng tên cổ phần, tạo nhóm cổ đông lớn để điều hành các tổ chức tín dụng.

Rút ngắn thời gian cung cấp thông tin tài khoản khách hàng

Về vấn đề cung cấp thông tin cho các cơ quan chuyên trách phòng, chống tội phạm, theo Trung tướng Nguyễn Hải Trung, dự thảo luật quy định cơ quan Nhà nước có thẩm quyền yêu cầu tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cung cấp thông tin khách hàng. Tuy nhiện, việc cung cấp thông tin, tài liệu chưa đáp ứng yêu cầu về mặt thời gian trong thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, nhất là phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, lừa đảo trên không gian mạng.

"Hiện nay, tình hình tội phạm sử dụng không gian mạng, công nghệ cao để lừa đảo chiếm đoạt tài sản, đánh bạc, tổ chức đánh bạc, rửa tiền diễn biến rất phức tạp, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Khi tội phạm xảy ra, lực lượng Công an đã nhanh chóng triển khai truy xét dòng tiền cho vào tài khoản. Tuy nhiên, với các quy định pháp luật hiện hành thì không đáp ứng được yêu cầu ngăn chặn kịp thời việc chuyển tiền của các đối tượng. Sau khi chuyển tiền, các đối tượng liên tục chuyển tiền đi rất nhanh nên số tiền thu hồi được là rất ít so với số tiền người dân bị lừa" - Giám đốc Công an TP Hà Nội nêu bất cập.

Toàn cảnh hội trường.

Để nâng cao hiệu quả của công tác phòng, chống tội phạm, Trung tướng Nguyễn Hải Trung đề nghị cần thiết ban hành quy định việc rút ngắn thời gian cung cấp thông tin tài khoản khách hàng để phục vụ công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. Có thể giao Chính phủ nghiên cứu, quy định chi tiết về nội dung này sau khi luật được ban hành.

Đảm bảo tính chính danh khi sử dụng tài khoản ngân hàng

Về đảm bảo tính chính danh khi đăng ký mở, sử dụng tài khoản ngân hàng, Trung tướng Nguyễn Hải Trung phản ánh thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, nhất là đối với hoạt động tổ chức đánh bạc, đánh bạc, rửa tiền... thời gian qua nổi lên là các thủ đoạn liên quan đến sử dụng thông tin, giấy tờ giả để mở tài khoản hoặc thuê người khác mở tài khoản, sau đó bán lại tài khoản cho các đối tượng khác. Đây là hành vi vi phạm quy định pháp luật, nhằm gây khó khăn, tránh né sự phát hiện của các cơ quan quản lý Nhà nước.

Ngày 21/5/2023 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 16 về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động tổ chức đánh bạc và đánh bạc. Trong đó, yêu cầu NHNN Việt Nam chỉ đạo các tổ chức tín dụng, chi nhánh các ngân hàng nước ngoài và tổ chức cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán phải chủ động rà soát, phát hiện và phối hợp với các bộ, ngành liên quan xử lý nghiêm hành vi thuê, cho thuê; mượn, cho mượn, mua bán, mở hộ tài khoản ngân hàng, ví điện tử...

"Để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm cần rà soát, luật hóa các quy định về tính chính danh của tài khoản ở các văn bản pháp luật có liên quan, hoàn thiện đồng bộ các văn bản hướng dẫn, đảm bảo hiệu lực thi hành tại các văn bản quy phạm pháp luật phải liên thông với nhau", Giám đốc Công an TP Hà Nội nêu quan điểm. Ông đề nghị luật cần quy định cụ thể các điều kiện, bắt buộc các tổ chức tín dụng phải có nền tảng công nghệ, cơ sở vật chất trong nhận diện khách hàng để đảm bảo tính chính danh; yêu cầu tổ chức tín dụng có trách nhiệm rà soát, phát hiện và phối hợp với cơ quan Công an, các cơ quan có liên quan xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm về tài khoản không chính danh.

Tại khoản 1, Điều 191 dự thảo luật quy định NHNN có thẩm quyền điều tra vi phạm pháp luật về ngân hàng. Theo Trung tướng Nguyễn Hải Trung, hoạt động điều tra thuộc hệ thống các cơ quan tư pháp được quy định trong Hiến pháp, Luật Tố tụng hình sự, Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự, trong đó không quy định NHNN thuộc cơ quan điều tra hay cơ quan được giao một số hoạt động điều tra. "Do vậy, đề nghị không quy định NHNN có thẩm quyền điều tra vi phạm pháp luật về ngân hàng", ông nhấn mạnh.

Quỳnh Vinh