Không thể có một quy hoạch tốt nếu lực lượng tư vấn lập quy hoạch còn hạn chế

Các đại biểu nhận định, tình trạng phó mặc hết cho đơn vị tư vấn lập quy hoạch hay một đơn vị tư vấn “ôm” quá nhiều quy hoạch, “copy” quy hoạch từ nơi này qua nơi khác dẫn đến chất lượng quy hoạch kém, không đảm bảo hiệu quả. Đây là một trong những tồn tại cần phải xem xét, giải quyết để nâng cao chất lượng quy hoạch trong thời gian tới.

Ông LÊ VĂN DŨNG - Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam: “Tình trạng không đủ nguồn cung về đơn vị tư vấn dẫn đến một số đơn vị phải thực hiện nhiều đồ án quy hoạch cho địa phương và một số bất cập rất lớn trong quá trình lựa chọn đơn vị tư vấn, thậm chí copy quy hoạch từ tỉnh này sang tỉnh khác, từ huyện này sang huyện khác, sở này sang sở khác làm ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng quy hoạch. Như quy hoạch nông thôn mới, nhiều xã na ná như nhau vì copy từ đơn vị này sang đơn vị khác. Trong khi đó, pháp luật về quy hoạch chưa có cơ chế ràng buộc khống chế về số lượng quy hoạch mà một đơn vị tư vấn có thể đảm nhận trong một thời gian; chưa quy định trách nhiệm của đơn vị tư vấn khi để xảy ra sai sót bất cập trong đồ án quy hoạch…”.

Thực tế thời gian qua cũng đã cho thấy, việc triển khai quy hoạch chậm là do quy định về lựa chọn tư vấn chưa phù hợp, không huy động được đông đảo đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học tham gia vào quá trình quy hoạch. Áp dụng hình thức chỉ định thầu để lựa chọn đơn vị tư vấn lập quy hoạch cấp quốc gia và quy hoạch vùng chưa lựa chọn được tư vấn bảo đảm chất lượng, hiệu quả, chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí. Việc áp dụng hình thức đấu thầu lựa chọn cũng có những hạn chế nhất định.

Ông HOÀNG VĂN CƯỜNG - Đại biểu Quốc hội Thành phố Hà Nội: “Việc quy định đấu thầu lựa chọn các đơn vị tư vấn cũng không có tác dụng tiết kiệm kinh phí bởi vì kinh phí đã được lập theo quy định cứng trong định mức. Việc đấu thầu chỉ làm mất thêm thời gian và loại bỏ hoàn toàn cơ hội tham gia tư vấn của các đơn vị thuộc bộ, ngành, địa phương, là những đơn vị có đầy đủ thông tin am hiểu nhất về quy hoạch ở chính những ngành, địa phương đó.”

Đại biểu cũng chỉ rõ, hiện nay việc lựa chọn nhà thầu tư vấn lập quy hoạch tỉnh và các quy hoạch có tính chất chuyện ngành khác theo quy định của Luật Đấu thầu rất khó khăn do các yêu cầu đặt ra với đơn vị tư vấn rất cao. Mặt khác, cũng chưa có các quy định cụ thể về điều kiện năng lực, tiêu chí, tiêu chuẩn phân hạng tư vấn phù hợp với từng loại quy hoạch, dẫn đến khó khăn cho các địa phương trong lựa chọn tư vấn.

Ông NGUYỄN QUANG LUẬN - Đại biểu Quốc hội tỉnh Yên Bái: “Tôi đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành sớm ban hành các quy định về điều kiện năng lực, tiêu chí, tiêu chuẩn phân hạng tư vấn và công khai danh mục kèm theo năng lực các tổ chức tư vấn lập quy hoạch để các đại phương có căn cứ lựa chọn phù hợp với từng loại quy hoạch. Đồng thời ban hành đầy đủ các định mức kinh tế kỹ thuật đơn giá đối với từng loại quy hoạch làm cơ sở cho việc lập và quản lý chi phí lập quy hoạch. Khi đã ban hành đầy đủ những quy định như đề xuất trên thì không cần áp dụng phương thức đấu thầu lựa chọn tư vấn lập quy hoạch”.

Đại biểu đề nghị, để đảm bảo chất lượng quy hoạch thì cần phải sát sao với đơn vị tư vấn; bên cạnh đó cần phải coi trọng dân chủ, công khai, minh bạch và sử dụng tối đa ý kiến của các chuyên gia, của các cơ quan tư vấn, các nhà khoa học, lắng nghe ý kiến của các địa phương, phối hợp các bộ, ban, ngành trong quá trình lập quy hoạch. Thậm chí, cần có cơ chế riêng trong lựa chọn tư vấn với những quy hoạch quan trọng.

Ông TRẦN VĂN KHẢI - Đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Nam: “Không phó mặc hết cho tư vấn, không phụ thuộc quá nhiều vào đơn vị tư vấn, các cơ quan tổ chức lập quy hoạch phải chủ động đưa ra các định hướng lớn, đặt đầu bài cho tư vấn, trên cơ sở đó đơn vị tư vấn sẽ hỗ đưa ra các phương án quy hoạch để xem xét. Người đứng đầu và các lãnh đạo cơ quan tổ chức lập quy hoạch phải dành thời gian để nghiên cứu, đặt đầu bài, dành thời gian để nghe, để góp ý cho tư vấn, nếu không dành thời gian để đặt đầu bài, để nghe, để góp ý thì quy hoạch sẽ chậm tiến độ và kém chất lượng”.

Ông NGUYỄN MẠNH HÙNG - Đại biểu Quốc hội thành phố Cần Thơ: “Trong bối cảnh nước ta đang rất thiếu các đơn vị tư vấn đủ khả năng đối với một số quy hoạch then chốt quan trọng cấp quốc gia, cấp vùng, hoặc một số đô thị lớn, một số vùng thì Chính phủ cần có cơ chế riêng để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các cơ quan liên quan về cách thức lựa chọn và nguồn kinh phí để thuê được các tư vấn thực sự chất lượng đáp ứng được yêu cầu đề ra.

Chính phủ cần chỉ đạo các cơ quan cung cấp danh sách tư vấn có nhiều kinh nghiệm đã thực hiện các tư vấn tương tự và được đánh giá cao ở nước ngoài phối hợp liên doanh với các tư vấn hàng đầu của Việt Nam theo từng lĩnh vực cụ thể, thậm chí mời họ tham gia đề xuất các phương án quy hoạch để lựa chọn được phương án tối ưu nhất.”

Quy hoạch đi trước một bước sẽ trở thành động lực cho sự tăng trưởng, dẫn dắt, định hướng và thể hiện khát vọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, của ngành và của từng địa phương. Khi quy hoạch có tầm nhìn tốt, chiến lược tốt và được quản lý chặt chẽ sẽ là giải pháp quan trọng để nâng cao năng suất, hiệu quả và năng lực cạnh tranh quốc gia. Nhấn mạnh điều này, các đại biểu cũng đề nghị, trong bối cảnh các quy hoạch đang được triển khai chậm thì vẫn cần đặt mục tiêu chất lượng quy hoạch lên ưu tiên hàng đầu hơn là chạy theo tiến độ.

Thực hiện : Truyền hình Quốc hội Việt Nam