Kiềm chế 'ngọn lửa' xung đột

Nội dung sửa đổi dự thảo Ðạo luật chi tiêu quốc phòng (NDAA) có điều khoản cấm cấp ngân sách cho việc triển khai hành động quân sự của Mỹ nhằm vào Iran nếu Quốc hội không tuyên bố tình trạng chiến tranh hoặc không ban hành một văn kiện pháp lý cụ thể cho phép. Ðiều này thể hiện ý chí chung của các nghị sĩ Mỹ cần thận trọng trước những quyết định được đưa ra trong cuộc đối đầu với Iran. Căng thẳng giữa Washington và Tehran leo thang kéo theo lo ngại về nguy cơ đụng độ quân sự kể từ khi xảy ra các vụ tiến công tàu chở dầu ở vịnh Oman và ngoài khơi Các Tiểu vương quốc A-rập thống nhất (UAE). Quân đội Mỹ đã điều động lực lượng, gồm nhóm tác chiến tàu sân bay và máy bay ném bom chiến lược B-52 đến Trung Ðông. Dù Tổng thống MỹD.Trump tuyên bố không muốn chiến tranh với Iran, nhưng những động thái từ phía Mỹ khiến dư luận lo ngại nguy cơ xảy ra tính toán sai lầm, có thể đẩy hai bên vào một cuộc xung đột.

Sau khi Iran tuyên bố đã vượt quá giới hạn dự trữ u-ra-ni theo thỏa thuận hạt nhân cũng như tăng cấp độ làm giàu u-ra-ni, Mỹ tiếp tục gây sức ép đối với Tehran cả về kinh tế lẫn quân sự. Mỹ tuyên bố đang lên danh sách gồm các nước đồng minh hoặc thành lập một liên quân quốc tế nhằm bảo vệ tuyến đường biển chiến lược đi qua lãnh hải của Iran và Yemen, khu vực xảy ra các vụ tiến công tàu chở dầu mà Washington cho là do Iran và các tay súng ủng hộ Tehran thực hiện. Ðể thực hiện kế hoạch này, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ, Tướng J.Dunford cho biết, Washington đang thảo luận với một loạt các nước về việc xem xét thành lập liên quân bảo đảm an toàn hàng hải ở Eo biển Hormuz và biển Bab el Mandeb. Cùng với Hormuz, Bab el Mandeb, tuyến đường biển chiến lược nối biển Ðỏ với vịnh Aden và biển A-rập, là tuyến vận tải biển then chốt kết nối các nhà xuất khẩu dầu mỏ Trung Ðông tới các thị trường ở châu Á, châu Âu, Bắc Mỹ và nhiều nơi khác. Mỗi ngày ước tính có gần bốn triệu thùng dầu, cùng các loại hàng hóa khác được vận chuyển qua tuyến đường biển này. Việc đưa thêm vùng biển thuộc lãnh hải Yemen vào kế hoạch bảo vệ an ninh được xem là một yếu tố mới, cho thấy Mỹ và các đồng minh muốn tăng cường sự hiện diện và kiểm soát ở vùng Vịnh.

Nỗ lực của Mỹ về tập hợp một liên minh nhằm triển khai hoạt động hộ tống quân sự cho các tàu thuyền thương mại ở vùng Vịnh được đưa ra sau khi Anh thông báo các tàu vũ trang của Iran đã tìm cách chặn tàu chở dầu lớn Heritage của Anh đi qua eo biển Hormuz. Tàu khu trục HMS Montrose của Anh đã phải can thiệp đưa ra cảnh báo đối với các tàu Iran. Anh tiếp tục điều tàu chiến thứ hai HMS Duncan tới khu vực này. Ðây được cho là diễn biến gây lo ngại làm leo thang căng thẳng với Iran sau khi lực lượng Thủy quân lục chiến Hoàng gia Anh bắt giữ một tàu chở dầu của Tehran ở ngoài khơi vùng lãnh thổ Gibralta thuộc Anh. Với những diễn biến mới này, Luân Ðôn tuyên bố sẽ nâng mức báo động an ninh đối với các tàu thuyền đi qua vùng biển của Iran lên mức cao nhất trong thang cảnh báo ba cấp độ. Mức này đồng nghĩa với việc Anh đánh giá các nguy cơ an ninh đe dọa tàu thương mại di chuyển qua vùng biển của Iran là "nghiêm trọng".

Mỹ cùng các đồng minh và Iran có thể rơi vào một "trò chơi nguy hiểm" nếu hai bên tiếp tục thực hiện các bước tiến trên nấc thang căng thẳng. Trước những động thái đe dọa làm đổ vỡ thỏa thuận hạt nhân Iran, cố vấn ngoại giao hàng đầu của Tổng thống Pháp E.Bon-nê đã tới Tehran để thảo luận giải pháp giúp giảm căng thẳng giữa các bên liên quan. Trong khi đó, Mỹ vừa quyết định tạm thời chưa áp đặt trừng phạt đối với Bộ trưởng Ngoại giao Iran M.Da-ríp, một tín hiệu cho thấy Washington có thể để ngỏ "cánh cửa" ngoại giao với Iran. Trong bối cảnh những nguy cơ xung đột tại vùng Vịnh đã được cảnh báo, bất cứ nỗ lực hòa giải và động thái ngoại giao nào hiện nay đều cần thiết và được dư luận hoan nghênh, nhằm góp phần ngăn ngừa xảy ra "kịch bản tồi tệ" trong cuộc đối đầu Mỹ - Iran.

ĐAN ANH