Kiểm soát chặt chẽ việc đăng ký để hạn chế doanh nghiệp 'ma'

Theo thông tin thì đối tượng này đã bị cơ quan công an bắt cùng với nhiều đối tượng khác liên quan đến tội "rửa tiền", "vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới". Từ đó, có thể thấy hành vi thành lập nhiều doanh nghiệp là bất thường, vì mục đích "không trong sáng", có dấu hiệu lừa đảo, gian lận.

Mặc dù, phát hiện sự việc bất thường nên cơ quan thuế chưa cấp phép sử dụng hóa đơn điện tử cũng như chưa phát sinh hoạt động kinh doanh nhưng có thể thấy lỗ hổng về mặt pháp lý, về quy trình thành lập doanh nghiệp ở đây là khá lớn. Trước nhất, đó là cơ quan đăng ký kinh doanh không phát hiện hoặc phát hiện nhưng không kịp thời ngăn chặn việc một cá nhân dùng chỉ một căn cước công dân để lập 116 doanh nghiệp trong một thời gian rất ngắn. Tiếp đến là việc cho phép một cá nhân được thành lập bao nhiêu doanh nghiệp cũng được, thành lập... tùy thích là chưa hợp lý. Bất hợp lý cả về mặt lý thuyết lẫn thực tiễn đời sống xã hội, nhất là lĩnh vực kinh doanh. Bởi không ai có thể cùng lúc điều hành, đại diện theo pháp luật trên 100 doanh nghiệp mới thành lập gần như cùng một thời điểm được, đây là điều phi thực tế.

Trên thế giới chỉ có một số người khởi nghiệp với việc thành lập một vài doanh nghiệp rồi mở rộng kinh doanh nhưng sau thời gian hàng chục năm thì mới có thể đứng tên hoặc góp vốn vào trăm doanh nghiệp như thế nhưng rất hiếm, các chủ doanh nghiệp thành công chỉ đếm đầu ngón tay. Ngoài ra, điều bất thường nữa ở đây là khi người này thành lập hàng trăm doanh nghiệp cùng lúc và đã toàn đặt tên nước ngoài nhưng các cơ quan đăng ký, quản lý doanh nghiệp không có biện pháp kiểm tra, xử lý kịp thời.

Có thể nói, hiện nay nhiều đối tượng thành lập các doanh nghiệp "ma" để lừa đảo, buôn bán hóa đơn diễn ra tràn lan, phổ biến như hiện nay mà cơ quan đăng ký kinh doanh lại không xác minh, nắm bắt đã cấp giấy phép hàng loạt như thế là quá dễ dãi. Dù pháp luật không cấm nhưng không thể dễ dãi, cấp phép ồ ạt như vậy được, bởi đây là hành vi hành chính của cơ quan nhà nước đăng ký để thành lập doanh nghiệp - hình thành một pháp nhân đầy đủ, chứ không phải đơn giản như đăng ký đi du lịch, đăng ký mua hàng mà không cần các bước xác minh nếu có dấu hiệu bất thường!

Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng cần sớm nghiên cứu bổ sung quy định về hạn chế số lượng các doanh nghiệp mà một cá nhân được phép thành lập trong cùng một thời gian nhất định, ví dụ mỗi năm chỉ thành lập tối đa 2 - 5 doanh nghiệp. Đặc biệt quy định cá nhân chỉ được phép thành lập doanh nghiệp mới sau khi hoàn thành nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp cũ không còn hoạt động.

Đồng thời, triển khai các biện pháp kiểm soát, quản lý chặt chẽ việc đăng ký thành lập doanh nghiệp như liên thông hệ thống điện tử cá nhân và đăng ký doanh nghiệp để chống gian lận; bổ sung nội dung thông tin đã thành lập bao nhiêu doanh nghiệp đối với người đăng ký kinh doanh. Mặt khác, cần ứng dụng công nghệ thông tin tra cứu, xác minh thông tin về địa chỉ, hoạt động kinh doanh, nhân sự đối với những trường hợp thành lập từ 2 doanh nghiệp trở lên, nếu thấy bất thường là có thể xác minh, điều tra, làm rõ ngay để hạn chế tiêu cực, thiệt hại.

Có như vậy, mới chấn chỉnh được tình trạng lợi dụng sự thông thoáng của pháp luật để thành lập doanh nghiệp "ma" nhằm lừa đảo, trục lợi, gian dối. Đồng thời, góp phần vào việc phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng tội phạm đang ngày càng gia tăng, diễn biến phức tạp hiện nay liên quan đến rửa tiền, lừa đảo khách hàng, mua bán hóa đơn trái phép, vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới...

ThS, luật gia PHẠM VĂN CHUNG