Kiểm soát, giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh

Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Phùng Khánh Tài phát biểu tại Hội nghị.

Hội nghị có sự tham dự của đại diện lãnh đạo Tổng cục Dân số - Bộ Y tế, cùng đại diện cán bộ Mặt trận cơ sở, khu dân cư của 10 tỉnh: Phú Thọ, Yên Bái, Tuyên Quang, Vĩnh Phúc, Thái Nguyên, Sơn La, Hòa Bình, Bắc Kạn, Hưng Yên, Bắc Ninh.

Năm 2026, dự báo sẽ dư thừa 1,38 triệu đàn ông

Theo ThS, Bs Mai Xuân Phương, Phó Vụ trưởng Vụ Truyền thông - Giáo dục, Tổng cục Dân số KHHGĐ, Bộ Y tế, Việt Nam hiện đã đạt được mức sinh thay thế một cách vững chắc, tuy nhiên, mức sinh không đồng đều giữa các vùng, các tỉnh. Cùng với đó, cơ cấu dân số theo tuổi biến đổi nhanh, dân số Việt Nam đang bước vào quá trình giá hóa và sớm trở thành nước có dân số già.

Đặc biệt, hiện tượng mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS) đã tăng cao trong những năm gần đây. Theo dự báo của Tổng cục Thống kê Việt Nam, vào năm 2026, sẽ dư thừa 1,38 triệu đàn ông và nếu không có can thiệp kịp thời để chặn đứng sự gia tăng mất cân bằng giới tính khi sinh thì đến năm 2050, dự báo sẽ chênh lệch giữa số lượng nam và nữ từ 2,3 đến 4,3 triệu người.

ThS, Bs Mai Xuân Phương, Phó Vụ trưởng Vụ Truyền thông - Giáo dục, Tổng cục Dân số KHHGĐ, Bộ Y tế giảng bài tại Hội nghị.

Nguyên nhân sâu xa nhất dẫn đến sự mất cân bằng giới tính khi sinh là từ nhận thức không đúng về bình đẳng giới dẫn đến những hành vi tiêu cực, trong đó có cả hành vi mà cả luật pháp và giáo lý, giáo luật của các tôn giáo đều ngăn cấm như việc lựa chọn giới tính thai nhi thông qua can thiệp bằng kỹ thuật, khoa học.

Tại Hội nghị, các đại biểu được truyền tải các nội dung về thực trạng, nguyên nhân và hệ lụy của tình trạng MCBGTKS; giải pháp nhằm giảm thiểu tình trạng MCBGTKS tại Việt Nam; giải pháp nhằm duy trì vững chắc mức sinh thay thế, tôn trọng quy luật tự nhiên; phát huy lợi thế dân số vàng; tập trung chăm sóc sức khỏe chủ động cho người cao tuổi và phòng chống các bệnh hiểm nghèo; chăm sóc sức khỏe cho vị thành niên; các phương pháp tuyên truyền về chính sách dân số với đồng bào dân tộc, miền núi, vùng sâu vùng xa, vùng biên giới, hải đảo; các biện pháp nhằm “Điều chỉnh mức sinh phù hợp với các vùng, đối tượng đến năm 2030”; kế hoạch truyền thông dân số đến năm 2030.

Nâng cao toàn diện chất lượng dân số

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Phùng Khánh Tài cho biết, những năm qua, Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam và cả hệ thống chính trị đã có nhiều cố gắng để giải quyết các vấn đề về dân số. Một trong những giải pháp quan trọng mà chúng ta đang thực hiện là vận động mọi tầng lớp nhân dân, bằng nhiều phương thức phù hợp với điều kiện, phong tục, tập quán, tín ngưỡng, tôn giáo... của mình để cùng nhau phấn đấu thực hiện có kết quả Chiến lược Dân số và Sức khỏe sinh sản Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020 và trong thời gian tới tập trung tuyên truyền trọng tâm nhiệm vụ dân số và phát triển.

“Công tác dân số cần chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với cá yếu tố kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo đảm phát triển nhanh, bền vững”, Phó Chủ tịch Phùng Khánh Tài nhấn mạnh.

Theo Phó Chủ tịch Phùng Khánh Tài, với vai trò, chức năng, nhiệm vụ của mình, trong những năm qua Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp đã lồng ghép công tác dân số vào cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” trong đó có nội dung: Vận động nhân dân tập luyện thể dục, thể thao; chủ động phòng, chống các dịch bệnh, chăm sóc sức khỏe; thực hiện tốt công tác dân số- kế hoạch hóa gia đình; đồng thời “Vận động nhân dân các dân tộc trong tỉnh thực hiện tốt hương ước, quy ước của thôn, bản, tổ dân phố” trong đó có lồng ghép các vấn đề dân số.

Nội dung cuộc vận động cũng coi trọng vai trò của Trưởng Ban Công tác Mặt trận, người tiêu biểu các dân tộc thiểu số, các vị chức sắc tôn giáo, những người có uy tín trong cộng đồng. Thông qua lực lượng quan trọng này ở cơ sở để tuyên truyền, phổ biến, vận động các tầng lớp nhân dân tích cực thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về dân số để góp phần xây dựng cuộc sống bình đẳng, ấm no, hạnh phúc của mỗi gia đình, mỗi người dân.

Theo đó, từ năm 2005 đến nay, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam đã hỗ trợ xây dựng các Câu lạc bộ "Đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" và các mô hình điểm "Khu dân cư đoàn kết thực hiện gia đình no ấm, tiến bộ, bình đẳng và hạnh phúc" tại một số tỉnh, thành phố. Đặc biệt là mô hình “Gia đình đồng bào phật tử tham gia khắc phục tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh” và mô hình “Gia đình đồng bào Công giáo tham gia khắc phục tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh” trong đồng bào tôn giáo.

Phó Chủ tịch Phùng Khánh Tài mong muốn, với những nội dung được truyền tải tại Hội nghị, cán bộ Mặt trận cơ sở sẽ đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức và chuyển đổi hành vi trong triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6, khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới, Chiến lược Quốc gia về Dân số Việt Nam đến năm 2030, Chương trình hành động quốc gia về Bình đẳng giới giai đoạn 2020-2030.

Từ đó, nâng cao toàn diện chất lượng dân số, đảm bảo mức sinh thay thế một cách bền vững và can thiệp một cách có hiệu quả, góp phần kiểm soát, giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh trong thời gian tới. Đồng thời, đẩy mạnh việc thực thi nghiêm minh pháp luật về giải quyết mất cân bằng giới tính khi sinh, nghiêm cấm xác định giới tính trước khi sinh tại các cơ sở y tế và tại cộng đồng.

Hương Diệp