Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh

Cán bộ Trung tâm Y tế huyện Điện Biên Đông tuyên truyền về sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình, giới tính, bình đẳng giới cho người dân bản Tìa Ghênh A, xã Keo Lôm.

Chỉ số giới tính khi sinh được coi là bình thường trong khoảng 103-106 nam/100 nữ. Duy trì chỉ số này trong giới hạn trên sẽ bảo đảm sự cân bằng trong phát triển tự nhiên và xã hội của một quốc gia, địa phương. Tại tỉnh ta, tỷ số giới tính khi sinh đang có chiều hướng tăng cao hơn mức bình thường, khi tỷ số giới tính khi sinh năm 2020 là 105,81 thì năm 2021 và ước 9 tháng năm 2022 đã tăng lên 111,42 và 108,8. Thực tế cho thấy, nguyên nhân mất cân bằng giới tính khi sinh chủ yếu là do phong tục tập quán, tâm lý xã hội truyền thống phải có con trai nối dõi tông đường, thờ cúng tổ tiên ăn sâu vào tiềm thức người dân. Do mỗi cặp vợ chồng chỉ có 1 - 2 con, nhưng hầu hết các cặp vợ chồng đều mong muốn có con trai; vì vậy, đã tìm cách lựa chọn giới tính khi sinh. Ngoài ra, nguyên nhân trực tiếp là lạm dụng tiến bộ khoa học công nghệ để thực hiện lựa chọn giới tính thai nhi ngay từ trước lúc mang thai hoặc chẩn đoán lựa chọn giới tính trước sinh trong thời gian đầu thai kỳ.

Mất cân bằng giới tính khi sinh ở mức cao, sẽ gây ảnh hưởng đáng kể đến cơ cấu giới tính và nhân khẩu học; dẫn đến tình trạng khan hiếm phụ nữ trong tương lai, gây thêm áp lực về kết hôn độ tuổi trẻ hơn, tảo hôn, gia tăng nhiều nguy cơ ảnh hưởng về sức khỏe và chất lượng cuộc sống mà phụ nữ, các em gái phải đối mặt. Tình trạng thiếu nữ giới để kết hôn sẽ dẫn đến xu hướng nam giới kết hôn muộn hoặc không muốn kết hôn, đặc biệt là đối với những trường hợp nghèo khó, trình độ học vấn thấp. Việc kết hôn muộn hoặc không muốn kết hôn ở nam giới sẽ kéo theo độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu của nam giới tăng lên. Nam giới kết hôn muộn hoặc không kết hôn sẽ phải đối mặt với các rắc rối về tâm lý, tinh thần, tăng nguy cơ bệnh tật khi mà các nhu cầu tâm lý, tình cảm, sinh lý không được đáp ứng. Đây là một trong những lý do làm gia tăng các tệ nạn xã hội, đặc biệt là nạn mại dâm; các nguy cơ về lây nhiễm HIV/AIDS; tội phạm, tội phạm buôn bán phụ nữ, trẻ em cũng vì thế gia tăng. Cùng với đó, những ngành nghề vốn thích hợp với phụ nữ sẽ phải đối mặt với nguy cơ thiếu lao động như giáo viên, y tá, may mặc...

Bác sĩ Vũ Thị Thùy, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình cho biết: Để giảm thiểu những hệ lụy cũng như kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, đòi hỏi cần sự vào cuộc và chung tay của cả cộng đồng, nhất là các cấp, các ngành liên quan trong việc tích cực triển khai đồng bộ, hiệu quả các hoạt động tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức, thái độ và chuyển đổi hành vi của người dân, dần xóa bỏ quan niệm phải có con trai nối dõi tông đường. Tích cực truyền thông nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi đối với công tác kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh và truyền thông nâng cao vị thế của phụ nữ. Cung cấp thông tin về tình hình, hậu quả và giải pháp khắc phục tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đến mỗi cấp ủy đảng, chính quyền và mọi tầng lớp dân cư. Giáo dục dân số, sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình về giới tính, bình đẳng giới cho vị thành niên/thanh niên và nam, nữ chuẩn bị kết hôn. Đáp ứng nhu cầu về các dịch vụ y tế nói chung, chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình nói riêng cho mọi đối tượng, địa bàn. Cùng với đó, tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, kiểm soát các cơ sở y tế công lập và tư nhân trên địa bàn nhằm phát hiện ngăn chặn kịp thời những hành vi vi phạm lựa chọn giới tính thai nhi khi sinh. Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quy định của Pháp lệnh Dân số về nghiêm cấm các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức.

Bài, ảnh: Minh Thảo