Kiếm tiền triệu mỗi ngày nhờ dịch vụ mùa ngập lụt

Mưa lớn kéo dài trong hai ngày qua đã khiến nhiều tuyến phố Hà Nội biến thành “sông”. Cảnh xe chết máy, tài xế bì bõm giữa dòng nước quen thuộc lại tái diễn. Nhưng kèm theo đó, một dịch vụ “ăn theo” cũng nhanh chóng nở rộ: người dân dùng xe kéo tự chế, thậm chí là xe tải nhỏ, xe công nông để chở ô tô, xe máy qua chỗ ngập.

Nhiều người mang xe kéo đến những điểm ngập sâu để ứng trực.

Khi nước ngập, dịch vụ “ăn theo” lên ngôi

Tại khu vực phường Tây Mỗ (Hà Nội), tình trạng nước ngập sâu gần nửa mét khiến hàng loạt các phương tiện bị chết máy, chị Nguyễn Thị Hồng Ngọc (30 tuổi) chia sẻ: “Hiện nay nước vẫn chưa rút, vào khung giờ cao điểm, người dân di chuyển nhiều, tuy nhiên một số đoạn đường bị gián đoạn vì nước ngập, nhiều hội nhóm mang phương tiện như xe kéo để chở xe giúp người dân qua khu vực ngập úng”.

“Giá cho một lượt chở xe qua khu vực ngập là 100 nghìn, nhiều người quay đầu về nhưng cũng nhiều người phải sử dụng dịch vụ vì phải đến công ty làm việc”, chị Ngọc nói.

Hiện tượng này không còn mới, nhưng mỗi mùa mưa bão lại bùng phát. Ở những “điểm đen” ngập úng như đường Nguyễn Xiển, Trường Chinh, hầm chui Thanh Xuân hay như khu vực Nam An Khánh… dịch vụ xe kéo đã trở thành hình ảnh quen thuộc. Người dân tạm gọi đây là “kinh tế mùa ngập” - xuất phát từ nhu cầu cấp bách và ngắn hạn.

Thay vì bỏ ra số tiền lớn để sửa chữa nếu xe ngập và chết máy, nhiều người bèn sử dụng dịch vụ để tiết kiệm chi phí.

Với mức giá phổ biến 100.000 - 200.000 đồng/lượt, có lúc cao hơn vào giờ cao điểm, mỗi nhóm làm dịch vụ có thể kiếm vài triệu đồng/ngày mưa lớn. So với thu nhập trung bình của lao động phổ thông, đây là khoản không nhỏ. Điều này giải thích vì sao ngày càng nhiều người tranh thủ tận dụng xe cũ, xe tải nhỏ để tham gia.

Tuy nhiên, dịch vụ này chủ yếu tự phát, không có giấy phép hay kiểm định kỹ thuật nào. Các phương tiện kéo chở đa phần được chế lại thủ công, thậm chí không có thiết bị an toàn. Sự tiện lợi trước mắt khiến nhiều chủ xe chấp nhận, nhưng rủi ro luôn tiềm ẩn.

Khi ngập lụt tạo dịch vụ

Ở một góc độ nào đó, dịch vụ xe kéo mùa ngập là minh chứng rõ nét cho tính thích ứng của người dân đô thị. Khi hạ tầng chưa đáp ứng kịp, thị trường tự phát hình thành để bù đắp khoảng trống. Nhu cầu càng lớn, dịch vụ càng dễ sinh lời. Đây chính là quy luật cung - cầu cơ bản trong kinh tế thị trường.

Song đằng sau tính linh hoạt này là câu chuyện quản lý. Thứ nhất, dịch vụ xe kéo hiện nay hoàn toàn tự phát, không có khung pháp lý nào điều chỉnh. Trong khi đó, việc chở ô tô, xe máy qua vùng ngập nếu xảy ra sự cố như: xe rơi khỏi sàn kéo, tai nạn giữa dòng nước sẽ không có ai chịu trách nhiệm. Người tiêu dùng chịu rủi ro hoàn toàn.

Thứ hai, về góc độ kinh tế vĩ mô, hiện tượng này phản ánh phần nào chi phí xã hội phát sinh từ tình trạng ngập úng đô thị. Mỗi lần xe chết máy, chủ xe mất tiền sửa chữa, mất thời gian, người đi đường mất thêm chi phí thuê dịch vụ kéo.

Ngoài ra, dịch vụ kéo xe trong mùa ngập cũng có thể coi là một dạng “kinh tế phi chính thức”. Hoạt động này hiện chưa nằm trong khuôn khổ quản lý hay đăng ký kinh doanh chính thức. Điều này đặt ra câu hỏi: có nên xem đây là một lĩnh vực cần định hướng, hay đơn thuần chỉ là giải pháp tạm thời phát sinh trong tình huống thiên tai?

Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, thay vì chỉ nhìn vào mặt tiêu cực, có thể nghiên cứu để đưa dịch vụ này vào khuôn khổ, giống như mô hình cứu hộ giao thông hiện nay. Khi được cấp phép, kiểm định phương tiện, dịch vụ kéo xe qua vùng ngập sẽ an toàn hơn, đồng thời tạo công ăn việc làm hợp pháp cho lao động tự do.

Song song, giải pháp căn cơ vẫn là nâng cấp hạ tầng thoát nước và quy hoạch giao thông đô thị. Nếu bài toán ngập úng không được xử lý, các dịch vụ “ăn theo” sẽ tiếp tục tồn tại, phản ánh sự ứng biến linh hoạt nhưng cũng làm lộ rõ những lỗ hổng trong quản lý đô thị.

Tiến Anh