Kiểm toán chuyên đề về khoa học, công nghệ: Hướng tới chất lượng, hiệu quả

Kết quả kiểm toán lĩnh vực KHCN có sự đóng góp không nhỏ của các kiểm toán viên nhà nước. Ảnh N.LỘC

Thách thức trong kiểm toán chuyên đề khoa học công nghệ

Thực hiện nhiệm vụ kiểm toán đối với lĩnh vực KHCN, đặc biệt là các chuyên đề kiểm toán KHCN, KTNN đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, từ sớm với nhiều giải pháp nâng cao chất lượng kiểm toán.

Nêu cụ thể về vấn đề này qua hoạt động kiểm soát chất lượng kiểm toán, Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán (KTNN) cho biết, về cơ bản, đề cương kiểm toán chuyên đề được thiết kế và thực hiện các thủ tục kiểm toán phù hợp nhằm thu thập được đầy đủ bằng chứng thích hợp đặc biệt đối với các sai sót, làm cơ sở đưa ra ý kiến kiểm toán tại báo cáo kiểm toán (BCKT) chuyên đề KHCN.

Cụ thể, Đoàn kiểm toán sớm triển khai xây dựng đề cương và cụ thể hóa các phương pháp thu thập bằng chứng theo từng nội dung kiểm toán và một số tiêu chí đánh giá.

Các kiểm toán viên (KTV) đã bám sát vào nội dung công việc được phân công, thực hiện các thủ tục, chuẩn mực kiểm toán phù hợp để để thu thập bằng chứng kiểm toán. Sử dụng linh hoạt phương pháp thu thập bằng chứng trong bối cảnh cụ thể và gắn với xét đoán chuyên môn để lựa chọn phương pháp thu thập được bằng chứng đầy đủ, thích hợp - lãnh đạo Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán cho biết.

Dẫn chứng từ cuộc kiểm toán chuyên đề “Việc quản lý, sử dụng kinh phí đầu tư cho lĩnh vực KHCN giai đoạn 2020-2022 tại các Bộ, cơ quan Trung ương và địa phương”, bà Nguyễn Thị Kiều Thu - Trưởng phòng, KTNN chuyên ngành III - cho biết, các KTV đã đánh giá bằng chứng kiểm toán nhằm xác định mức độ thuyết phục của bằng chứng kiểm toán, bao gồm cả các nhân tố ảnh hưởng, có đáp ứng các điều kiện. Việc làm này góp phần đảm bảo các đánh giá, kết luận và kiến nghị tại BCKT đảm bảo tính khách quan và có cơ sở.

Bên cạnh đó, Đoàn kiểm toán đã tích cực triển khai ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ mới để tạo thuận lợi cho hoạt động kiểm toán, để thu thập, kiểm tra tính hợp lý, hợp lệ của chứng từ, tài liệu được cung cấp, nâng cao chất lượng bằng chứng kiểm toán.

Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán cũng chỉ ra một số khó khăn, thách thức trong hoạt động kiểm toán đối với lĩnh vực KHCN. Đơn cử, ở cấp độ chuyên đề toàn Ngành, việc kiểm toán kinh phí đầu tư cho lĩnh vực KHCN có quy mô lớn, hệ thống văn bản quy định nhiều, số lượng đề tài, nhiệm vụ lớn… liên quan nhiều đến chuyên môn sâu của các lĩnh vực, dẫn đến những khó khăn trong tiếp cận.
Đoàn kiểm toán còn gặp khó khăn trong việc thu thập bằng chứng làm cơ sở đánh giá xác nhận số liệu tổng hợp quyết toán chi đầu tư cho lĩnh vực KHCN. Nguyên nhân là do phạm vi rộng, nhiều đầu mối Bộ, ngành và địa phương và việc tổng hợp quyết toán lĩnh vực KHCN chưa có đầu mối cụ thể.

Đồng bộ các giải pháp để nâng cao chất lượng kiểm toán

Trong bối cảnh yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra cho hoạt động kiểm toán của KTNN ngày càng cao, việc thực hiện đồng bộ các giải pháp để nâng cao chất lượng kiểm toán là nhiệm vụ hàng đầu đối với các đoàn kiểm toán, trong đó có các đoàn kiểm toán về lĩnh vực KHCN.

Theo đó, các đơn vị kiểm toán cho rằng, đoàn kiểm toán cần tập trung nghiên cứu, sử dụng các phương pháp, thủ tục kiểm toán phù hợp, thu thập đầy đủ bằng chứng chứng để có sự phân tích sâu sắc và tổng hợp đầy đủ liên quan đến bất cập, vướng mắc về cơ chế chính sách trong lĩnh vực KHCN qua hoạt động kiểm toán.

Trên cơ sở đó, đoàn kiểm toán có kiến nghị kịp thời với Chính phủ, Quốc hội và các cơ quan ban hành chính sách về KHCN để KHCN thực sự trở thành động lực cho sự phát triển kinh tế của đất nước.

Chú trọng nâng cao chất lượng kiểm toán chuyên đề về khoa học, công nghệ. Ảnh TL

Đồng thời, cần tổ chức tọa đàm, hội thảo để tổng kết đánh giá, rút kinh nghiệm về cuộc kiểm toán chuyên đề được tổ chức thường xuyên, liên tục, trước, trong và sau khi cuộc kiểm toán kết thúc, làm cơ sở cho việc triển khai tốt hơn các cuộc kiểm toán vào năm tiếp theo.

Từ góc độ đơn vị kiểm soát, lãnh đạo Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán cho rằng, cần tiếp tục đổi mới cách thức tổ chức kiểm toán, công tác chỉ đạo tập trung thống nhất đối với các cuộc kiểm toán chuyên đề có quy mô lớn để đảm bảo xuyên suốt trong tổ chức thực hiện; thống nhất trong kết luận, kiến nghị kiểm toán, tạo thuận lợi cho quá trình tổng hợp kết quả cuộc kiểm toán của toàn Ngành.

Các KTNN chuyên ngành, khu vực tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn nghiệp vụ nói chung và kiến thức liên quan đến cuộc kiểm toán chuyên đề KHCN; thúc đẩy trao đổi thông tin nội bộ để chia sẻ kinh nghiệm và khắc phục khó khăn, vướng mắc trong quá trình kiểm toán.

Cần tăng cường kiểm tra, kiểm soát rủi ro kiểm toán để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, cũng như phòng ngừa vi phạm từ sớm, trong đó, cần đề cao vai trò người đứng đầu. Bộ phận kiểm soát chất lượng kiểm toán cần nâng cao chất lượng kiểm soát thu thập bằng chứng, chất lượng kiểm toán.

Hoàn thiện Hệ thống cơ sở dữ liệu đầu mối kiểm toán để phục vụ công tác thu thập thông tin đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu tại các đơn vị được kiểm toán một cách hiệu quả. Nghiên cứu và kế thừa các kết quả phát hiện kiểm toán của các năm trước để củng cố cho các phát hiện kiểm toán các năm sau.

N.LỘC