Kiến nghị cơ chế tài chính gắn với bảo hiểm y tế trong hiến-ghép tạng

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn phát biểu tại Hội thảo. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Thực tế cho thấy cần có sự thay đổi về cơ chế tài chính cụ thể, gắn với chính sách bảo hiểm y tế, ngân sách nhà nước và các nguồn hợp pháp khác, để chi trả chi phí cho các hoạt động trong hiến-ghép tạng, bảo đảm công bằng, minh bạch và phát triển bền vững.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn đã nhấn mạnh như vậy tại Hội thảo đóng góp ý kiến vào dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến lấy xác, do Bộ Y tế tổ chức ngày 27/6, tại Hà Nội.

Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến lấy xác được Quốc hội thông qua từ năm 2006. Nhờ hành lang pháp lý này, Việt Nam đã thực hiện hơn 9.500 ca ghép tạng, phát triển mạng lưới gồm 27 cơ sở đủ năng lực kỹ thuật, từng bước làm chủ nhiều kỹ thuật ghép phức tạp như ghép tim-gan đồng thời, khí quản, phổi…

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, sau gần 2 thập kỷ, trình độ công nghệ, nhu cầu người bệnh và yêu cầu quản trị đã thay đổi căn bản, trong khi Luật hiện hành bộc lộ nhiều bất cập, chưa theo kịp tốc độ phát triển của ngành y tế. Thực tiễn đặt ra nhiều vấn đề chưa được Luật hiện hành điều chỉnh hoặc chưa điều chỉnh đầy đủ, chẳng hạn chưa có cơ chế tài chính đồng bộ cho toàn bộ chuỗi hoạt động hiến-lấy-vận chuyển-bảo quản-ghép tạng.

Người dưới 18 tuổi hiện cũng chưa được phép hiến tạng, kể cả trong trường hợp có ý chí tự nguyện và sự đồng thuận của gia đình. Quy trình chẩn đoán chết não (điều kiện tiên quyết để xác định khả năng hiến) còn phức tạp, thiếu quy chuẩn dễ áp dụng tại các cơ sở khám chữa bệnh.

Bên cạnh đó, tỷ lệ hiến từ người chết não rất thấp trong khi hơn 90% số tạng được ghép hiện nay vẫn đến từ người hiến sống, gây ra nhiều thách thức về đạo đức và pháp lý. Hoạt động tư vấn, điều phối ghép tạng chưa được luật hóa đầy đủ, thiếu chính sách đào tạo, công nhận và đãi ngộ.

Phó giáo sư Đồng Văn Hệ - Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Theo Phó giáo sư Đồng Văn Hệ - Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, Phó Giám đốc Bệnh viện Việt Đức, Luật hiện hành đang bộc lộ nhiều bất cập, vướng mắc, đòi hỏi cần sửa đổi. Trước hết, cần bổ sung quy định cho phép trẻ em và người chết tim được hiến tạng. Cùng với đó, cần quy định rõ cơ chế tài chính cho cả người ghép và người hiến.

Hiện nay, cơ chế tài chính cho người ghép chưa có, còn cho người hiến thì đã có nhưng vẫn rất hạn chế. Với 31 trung tâm ghép trên cả nước, đáng lẽ Việt Nam có thể thực hiện được gấp 10 số ca ghép tạng so với hiện tại. Vấn đề là hạn chế nguồn hiến. Nếu không có cơ chế tài chính đủ lớn thì hoạt động hiến, ghép tạng gặp rất nhiều khó khăn.

Ông Nguyễn Trọng Khoa - Phó cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), cho hay dự thảo sửa đổi lần này cũng đề xuất đơn giản hóa quy trình chẩn đoán chết não, rút ngắn thời gian để tránh mất cơ hội ghép tạng; xây dựng hệ thống tổ chức điều phối hiến - ghép chuyên nghiệp, hiện đại và ứng dụng công nghệ số để quản lý danh sách chờ, kết nối dữ liệu toàn quốc, bảo đảm công bằng, nhân đạo và chống thương mại hóa tạng.

Tại Hội thảo, các chuyên gia cũng đề xuất bổ sung quy định nếu một người đã đăng ký hiến tạng trước khi qua đời, thì sau khi được xác định chết não hoặc chết tim, cơ sở y tế có thể tiến hành lấy mô, tạng mà không cần có thêm sự đồng ý của gia đình. Theo các chuyên gia, thay đổi này nhằm tôn trọng tuyệt đối ý nguyện của người hiến, giảm bớt vướng mắc về thủ tục, đồng thời phù hợp với thông lệ quốc tế…/.

(Vietnam+)