Kiên quyết, kiên trì, chủ động đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi các hoạt động tôn giáo trái pháp luật, giữ yên bản làng

Lực lượng BĐBP, Công an và dân quân tự vệ chung tay bảo vệ biên giới. Ảnh: Hoàng Anh/Dân tộc & Phát triển

(Kỳ 3) Hệ thống chính trị ở cơ sở vùng DTTS và miền núi Nghệ An - “điểm tựa” giữ yên bản làng

Nằm ở khu vực Bắc Trung Bộ, Nghệ An không chỉ là tỉnh có diện tích tự nhiên lớn mà còn là địa phương có địa hình phức tạp với hơn 83% là đồi núi, tập trung đông đảo đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Đây là khu vực có vai trò đặc biệt quan trọng về quốc phòng - an ninh, giữ vị trí "phên dậu" của Tổ quốc ở phía Tây Nghệ An, giáp với nước bạn Lào. Trong hành trình đổi mới và phát triển, cùng với sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước, chính quyền các cấp, hệ thống chính trị ở cơ sở nơi đây đã và đang phát huy vai trò then chốt trong việc đưa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến với từng bản làng, từng hộ gia đình, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và xây dựng khối đại đoàn kết vững bền giữa các dân tộc. Đó không chỉ là yêu cầu về ổn định an ninh mà còn là khát vọng về một cuộc sống yên bình, ấm no, phát triển cho đồng bào các dân tộc miền núi. Và để hiện thực hóa điều đó, không thể không nhắc đến vai trò “điểm tựa” bền bỉ, kiên cường của hệ thống chính trị (HTCT) cơ sở - nơi mỗi cán bộ, đảng viên là một hạt nhân kết nối ý Đảng với lòng dân giữa đại ngàn miền Tây xứ Nghệ.

Vì sao hệ thống chính trị ở cơ sở phải là “điểm tựa” để giữ yên bản làng

HTCT cơ sở là nơi trực tiếp nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của đồng bào. Ở miền núi, nơi đồng bào sinh sống rải rác, điều kiện tiếp cận thông tin còn hạn chế, thì chính quyền cơ sở cùng đội ngũ cán bộ thôn bản chính là cầu nối giữa người dân với Đảng và Nhà nước. Nhờ có cán bộ gần dân, hiểu dân, biết nói tiếng đồng bào và am hiểu phong tục tập quán, những chủ trương, chính sách quan trọng của Đảng, Nhà nước mới thực sự đến được với đồng bào, trở thành hành động cụ thể trong cuộc sống hằng ngày. Nếu thiếu đi vai trò này, khoảng cách giữa chính quyền với nhân dân sẽ lớn, dễ nảy sinh những hiểu lầm, thậm chí bị các thế lực xấu lợi dụng. Vì vậy, hệ thống chính trị cơ sở đóng vai trò “tai mắt” để kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, từ đó tham mưu giải quyết những bức xúc chính đáng, không để dồn nén thành điểm nóng.

Là lực lượng giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Miền Tây Nghệ An giáp Lào, có đường biên giới dài, nhiều đường mòn, lối mở. Đây vừa là lợi thế cho giao lưu buôn bán, vừa tiềm ẩn nguy cơ về tội phạm ma túy, buôn lậu, di cư tự do… Nếu không có sự vào cuộc sát sao của HTCT cơ sở, nhất là lực lượng bộ đội biên phòng, công an xã, già làng, trưởng bản, thì khó có thể kiểm soát tình hình. Trong nhiều năm qua, nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa cấp ủy, chính quyền, mặt trận, lực lượng vũ trang và người dân, nhiều vụ việc phức tạp về an ninh trật tự đã được ngăn chặn từ sớm, từ xa. Đây là minh chứng rõ ràng rằng chỉ khi hệ thống chính trị cơ sở thực sự phát huy vai trò điểm tựa, bản làng mới có thể yên bình, không để tội phạm lộng hành hay những mầm mống bất ổn lan rộng.

Hệ thống chính trị ở cơ sở cùng với người dân bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, tạo sức mạnh nội sinh bền vững giữ yên bản làng. Bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc miền Tây Nghệ An vừa là niềm tự hào vừa là yếu tố cố kết cộng đồng. Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập và tác động của kinh tế thị trường, nhiều phong tục, lễ hội, tri thức dân gian có nguy cơ bị mai một. HTCT cơ sở chính là nơi vừa định hướng, vừa tổ chức để người dân phát huy văn hóa tốt đẹp, đồng thời loại bỏ hủ tục lạc hậu. Nhiều xã, bản đã thành công trong việc xây dựng hương ước, quy ước cộng đồng, gắn bảo tồn văn hóa với xây dựng đời sống văn minh. Khi văn hóa bản địa được gìn giữ, cộng đồng càng gắn kết, niềm tin vào chính quyền, vào hệ thống chính trị càng bền vững, và đó chính là nền tảng để bản làng yên ổn, phát triển.

HTCT ở cơ sở là người đưa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước thúc đẩy phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân. Một trong những nguyên nhân sâu xa dễ làm nảy sinh bất ổn chính là đói nghèo. Miền Tây Nghệ An tuy giàu tiềm năng đất đai, rừng, nguồn nước, nhưng nếu không có định hướng đúng đắn thì người dân khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn nghèo đói. Chính quyền cơ sở, thông qua các chương trình hỗ trợ của Nhà nước, các dự án phát triển kinh tế - xã hội, có vai trò tổ chức, hướng dẫn người dân áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, phát triển kinh tế rừng, kinh tế du lịch cộng đồng. Khi đời sống vật chất được nâng lên, nhân dân có công ăn việc làm ổn định, thì an ninh trật tự cũng được đảm bảo. Rõ ràng, giữ yên bản làng không chỉ là giữ an ninh, mà còn là giữ vững sinh kế và niềm tin của người dân.

HTCT luôn cùng với người dân kiên quyết, kiên trì trong ngăn chặn sự lợi dụng của các thế lực thù địch. Các thế lực phản động, cơ hội chính trị thường tìm cách lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo để kích động, chia rẽ khối đại đoàn kết. Ở miền núi, do trình độ dân trí không đồng đều, một số đồng bào còn nhẹ dạ, dễ bị kẻ xấu lôi kéo. Nếu hệ thống chính trị cơ sở không vững vàng, không làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, thì nguy cơ này càng lớn. Thực tiễn nhiều vụ việc cho thấy, khi cán bộ, già làng, trưởng bản kịp thời tuyên truyền, giải thích, vận động thì người dân hiểu rõ âm mưu của kẻ xấu, không nghe theo. Đây chính là minh chứng hùng hồn về vai trò “điểm tựa” của hệ thống chính trị cơ sở trong giữ gìn sự bình yên.

HTCT cơ sở là “hình ảnh” góp phần xây dựng niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước. Điểm tựa vững chắc nhất của bản làng chính là niềm tin của nhân dân. Niềm tin ấy không phải tự nhiên mà có, mà được bồi đắp từ những việc làm cụ thể, từ cách ứng xử gần gũi, tận tụy của đội ngũ cán bộ ở cơ sở. Khi cán bộ thực sự “của dân, do dân, vì dân”, thì dân sẽ tin, sẽ theo. Ngược lại, nếu cán bộ xa dân, thờ ơ với đời sống của dân, thì rất dễ làm suy giảm niềm tin, dẫn đến mất ổn định. Chính vì vậy, xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở có năng lực, tâm huyết, uy tín là yêu cầu hàng đầu để giữ yên bản làng.

Điều đó, một lần nữa có thể khẳng định rằng, ở miền Tây Nghệ An, HTCT cơ sở chính là “điểm tựa” then chốt để giữ yên bản làng. Điểm tựa ấy không chỉ nằm ở chức năng quản lý hành chính, mà còn ở khả năng nắm bắt tâm tư nguyện vọng nhân dân, bảo đảm an ninh trật tự, gìn giữ văn hóa, phát triển kinh tế, củng cố niềm tin. Khi hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh, nhân dân tin tưởng, gắn bó, thì bản làng yên bình, biên cương vững chắc, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của cả tỉnh Nghệ An và đất nước.

Giải pháp nào để hệ thống chính trị ở cơ sở miền Tây Nghệ An tiếp tục thực sự là “điểm tựa” giữ yên bản làng

Nâng cao nhận thức về phát huy vai trò của HTCT các cấp trong thực hiện chính sách dân tộc gắn với bảo đảm quốc phòng - an ninh.

Trước hết, tổ chức đảng và chính quyền địa phương, chủ thể lãnh đạo, quản lý vấn đề dân tộc gắn với vấn đề quốc phòng - an ninh cần phải nhìn nhận toàn diện, bao quát rõ tình hình thực tiễn tại địa phương. Nắm rõ thuận lợi, khó khăn, tình hình đời sống kinh tế - xã hội của nhân dân, thực trạng tính khả thi của việc triển khai thực hiện các chương trình, đề án, nhiệm vụ, giải pháp về chính sách dân tộc gắn với nhiệm vụ bảo đảm giữ vững thế trận quốc phòng và an ninh trước mọi tình hình, tình thế đặt ra. Từ đó, cấp ủy, chính quyền cần kịp thời đề ra những chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo các ban ngành, đoàn thể, các lực lượng liên quan tiến hành công tác tuyên truyền, giáo dục, đảm bảo tính kịp thời, hiệu lực trong thực hiện chính sách. Thường xuyên đôn đốc, đánh giá, kiểm tra tính hiệu lực, hiệu quả khi triển khai các chính sách dân tộc gắn với bảo đảm quốc phòng - an ninh ở các địa phương; thực hiện tốt công tác đánh giá, tổng kết nhằm tiếp tục triển khai các kết quả đã có; đồng thời sửa chữa những hạn chế, kịp thời điều chỉnh, bổ sung, đổi mới nội dung, biện pháp thực hiện.

Nâng cao nhận thức trong việc tăng cường điều hành, quản lý, theo dõi, đôn đốc thực tế việc triển khai các chủ trương, các đề án, kế hoạch thực hiện ở vùng DTTS và miền núi. Cấp ủy, chính quyền các cấp cần phải có nghị quyết, chương trình hành động thiết thực về phát triển kinh tế - xã hội; đồng thời, có sự phân công cụ thể cho các tổ chức, cá nhân, cơ quan, đơn vị liên quan chịu trách nhiệm trên từng nội dung gắn với địa phương và từng dân tộc. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ năng lực cho đội ngũ cán bộ cơ sở, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng giáp biên địa hình cách trở. Nâng cao chất lượng hoạt động của HTCT cơ sở trong việc điều hành, hướng dẫn để đưa các nội dung của chính sách vào thực tiễn đời sống kịp thời và hiệu quả nhất.

Nhận thức đúng đắn việc thực hiện tốt công tác phát hiện, theo dõi, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, phân công và sử dụng cán bộ là người DTTS cho từng vùng, từng dân tộc. Trong những năm trước mắt, cần tăng cường lực lượng cán bộ có năng lực, phẩm chất tốt đến công tác ở vùng dân tộc, nhất là ở các địa bàn vùng xung yếu chính trị, an ninh, quốc phòng. Coi trọng đối tượng là sinh viên được đào tạo học tập ở các trường đại học chính quy có chất lượng là người DTTS về làm nguồn cán bộ bổ sung cho cơ sở. Nghiên cứu, sửa đổi tiêu chuẩn tuyển dụng, bổ nhiệm và các chế độ, chính sách ưu đãi cho người làm việc ở vùng DTTS và miền núi, đặc biệt là cán bộ công tác lâu năm có nhiều đóng góp.

Nhận thức đầy đủ về việc chú trọng công tác tập hợp, đoàn kết, phát huy tinh thần tập thể đối với quần chúng trong đảm bảo thực hiện chính sách. Có cơ chế, quy định mang tính pháp lý cụ thể rõ ràng để Mặt trận tổ quốc Việt Nam cấp cơ sở và các tổ chức đoàn thể nhân dân trong việc tham gia thực hiện có hiệu quả chính sách dân tộc. Có cơ chế chính sách phù hợp để phát huy vai trò là hạt nhân, trung tâm đoàn kết trong cộng đồng dân cư của những người có uy tín trong đồng bào DTTS đối với việc thực hiện chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ở các địa bàn dân cư vùng DTTS và miền núi.

Nâng cao phẩm chất, đạo đức cán bộ, thực hiện nghiêm các chuẩn mực “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”.

Miền Tây Nghệ An là địa bàn rộng lớn, đa dân tộc, với điều kiện tự nhiên còn nhiều khó khăn, trình độ dân trí không đồng đều, đời sống nhân dân còn thiếu thốn. Trong bối cảnh đó, chất lượng đội ngũ cán bộ cơ sở có vai trò then chốt quyết định sự gắn bó giữa Đảng, Nhà nước với đồng bào, cũng như sự bình yên, ổn định của bản làng. Việc nâng cao phẩm chất, đạo đức cán bộ, đặc biệt là thực hiện nghiêm các chuẩn mực “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân, có trách nhiệm với dân” mang ý nghĩa rất thiết thực.

Trọng dân là cán bộ cơ sở phải đặt lợi ích của nhân dân lên hàng đầu, xem hạnh phúc, đời sống của bà con là mục tiêu cao nhất của mọi hoạt động. Trong giải quyết công việc, phải lắng nghe ý kiến nhân dân, tôn trọng sự lựa chọn và nguyện vọng chính đáng của đồng bào các dân tộc. Ở miền núi, một số nơi còn tồn tại tâm lý e dè với cán bộ, vì vậy cán bộ cần thể hiện sự tôn trọng bằng thái độ gần gũi, bình dị, tránh quan liêu, cửa quyền.

Gần dân là cán bộ phải thường xuyên xuống bản, cùng ăn, cùng ở, cùng làm với bà con để hiểu rõ đời sống thực tế. Các buổi sinh hoạt thôn bản, lễ hội văn hóa, lao động sản xuất cần có sự tham gia trực tiếp của cán bộ, qua đó tạo niềm tin và sự gắn bó. Không để tình trạng “cán bộ chỉ ở trụ sở, ít xuống dân”, vì khoảng cách ấy dễ làm giảm niềm tin của người dân vào chính quyền.

Hiểu dân là cán bộ cần nắm vững phong tục tập quán, ngôn ngữ, tín ngưỡng của từng dân tộc. Hiểu dân không chỉ để vận động hiệu quả, mà còn để có chính sách phù hợp, tránh áp đặt, máy móc. Đặc biệt, phải biết người dân cần gì: đất sản xuất, đường giao thông, trường học, trạm y tế… từ đó tham mưu chính sách đúng, giải quyết nhu cầu thiết thực. Ở miền Tây Nghệ An, nơi đồng bào Thái, Mông, Khơ Mú… có nhiều tập tục riêng, cán bộ nếu không hiểu sẽ dễ xảy ra khoảng cách, thậm chí xung đột văn hóa.

Học dân là nhân dân có nhiều tri thức quý báu về sản xuất nông - lâm nghiệp, về giữ rừng, bảo vệ nguồn nước, về văn hóa truyền thống. Cán bộ phải khiêm tốn học hỏi, không coi thường kinh nghiệm dân gian. Học dân còn là học cách ứng xử cộng đồng, học tính cần cù, đoàn kết. Khi cán bộ học dân, tôn trọng dân, thì dân cũng dễ tin và nghe theo cán bộ.

Có trách nhiệm với dân là mọi hành động, quyết định của cán bộ cơ sở đều tác động trực tiếp đến đời sống đồng bào. Vì vậy, phải có trách nhiệm giải quyết công việc minh bạch, công tâm, không tham nhũng, không gây phiền hà. Có trách nhiệm cũng có nghĩa là dám nhận khuyết điểm, dám đối thoại, dám chịu trách nhiệm trước dân khi công việc chậm trễ hay sai sót. Đặc biệt ở vùng biên giới, khi xảy ra vấn đề phức tạp (như ma túy, di cư tự do, tranh chấp đất đai…), cán bộ phải dám đối diện, kiên quyết xử lý, không né tránh, đùn đẩy.

Đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cơ sở, giữ vững vai trò là “điểm tựa” cho nhân dân, giữ yên bản làng.

Trong bối cảnh tình hình tôn giáo, dân tộc ở vùng đồng bào DTTS và miền núi Nghệ An còn tiềm ẩn những yếu tố phức tạp, việc đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cơ sở trở thành một yêu cầu cấp thiết, nhằm bảo đảm hệ HTCT thật sự là điểm tựa tin cậy của nhân dân, kiên quyết, kiên trì và chủ động ngăn chặn, đẩy lùi các hoạt động tôn giáo trái pháp luật, giữ vững sự ổn định bản làng. Trước hết, cấp ủy, chính quyền cơ sở cần khắc phục tình trạng lãnh đạo theo lối mệnh lệnh, hành chính thuần túy, thay vào đó xây dựng phong cách lãnh đạo dân chủ, công khai, minh bạch và gắn với thực tiễn. Mọi chủ trương, nghị quyết ở cơ sở chỉ thực sự đi vào cuộc sống khi được xuất phát từ nhu cầu chính đáng của nhân dân, được nhân dân tham gia bàn bạc, góp ý, giám sát và cùng thực hiện. Đây là bước đổi mới cốt lõi, biến nhân dân từ đối tượng thụ hưởng chính sách thành chủ thể đồng hành với chính quyền trong quá trình quản lý và phát triển bản làng.

Để đổi mới phương thức lãnh đạo, cần chú trọng cơ chế đối thoại, lắng nghe và phản hồi kịp thời các kiến nghị, bức xúc của người dân. Ở miền núi Nghệ An, nơi đồng bào các dân tộc còn nhiều khó khăn, trình độ dân trí không đồng đều, việc chính quyền xuống tận bản làng, cùng sinh hoạt với nhân dân, cùng bàn bạc giải pháp là cách làm thiết thực để tạo dựng niềm tin. Song song với đó, việc phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng là yếu tố đặc biệt quan trọng. Họ không chỉ là “cầu nối” truyền tải chủ trương, chính sách đến đồng bào bằng ngôn ngữ, phong tục gần gũi, mà còn là chỗ dựa tinh thần giúp HTCT cơ sở vận động nhân dân kiên quyết đấu tranh, không nghe theo các luận điệu xuyên tạc, không để bị lôi kéo vào các hoạt động tôn giáo trái pháp luật.

Đổi mới phương thức quản lý cũng cần gắn liền với ứng dụng công nghệ thông tin và cải cách thủ tục hành chính. Một chính quyền cơ sở minh bạch, giải quyết nhanh gọn các thủ tục liên quan đến đất đai, an sinh, chính sách hỗ trợ sẽ tạo niềm tin và sự hài lòng của nhân dân, từ đó củng cố “lá chắn” của HTCT ngay từ gốc. Đồng thời, trong xử lý các vấn đề nhạy cảm liên quan đến tôn giáo, cán bộ lãnh đạo phải có bản lĩnh, kiên quyết và kiên trì đấu tranh, nhưng đồng thời phải biết vận dụng linh hoạt, mềm dẻo, kết hợp chặt chẽ giữa thượng tôn pháp luật với giữ gìn sự đoàn kết, ổn định trong cộng đồng.

Như vậy, đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý ở cơ sở không chỉ là thay đổi cách thức điều hành mà còn là đổi mới tư duy tiếp cận nhân dân, lấy nhân dân làm trung tâm, coi trọng văn hóa bản địa, tạo sự đồng thuận xã hội và sức mạnh đoàn kết. Khi hệ HTCT cơ sở thực sự gần dân, vì dân, quản lý hiệu quả, dân chủ và minh bạch, thì sẽ trở thành điểm tựa vững chắc, góp phần chủ động ngăn chặn, đẩy lùi mọi hoạt động tôn giáo trái pháp luật, giữ yên bản làng, bảo đảm sự ổn định và phát triển bền vững cho miền Tây Nghệ An.

Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và cơ chế hoạt động của hệ thống chính trị cơ sở vùng DTTS và miền núi Nghệ An trong giai đoạn thực hiện chính quyền 2 cấp ở cơ sở hiện nay.

Trong bối cảnh thực hiện chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, thôn bản nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, vấn đề đặt ra cấp thiết đối với Nghệ An nói chung và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi nói riêng là phải hoàn thiện cơ cấu tổ chức và cơ chế hoạt động của HTCT cơ sở cho phù hợp. Sau sáp nhập, quy mô địa bàn rộng hơn, dân số đông và đa dạng thành phần dân tộc, phong tục tập quán khác nhau, đòi hỏi bộ máy HTCT cơ sở không chỉ tinh gọn về hình thức mà còn phải thật sự hiệu quả, bảo đảm “ít tầng nấc nhưng nhiều hiệu lực”. Trước hết, cần rà soát, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của từng tổ chức trong hệ thống chính trị: cấp ủy lãnh đạo toàn diện, chính quyền điều hành linh hoạt, Mặt trận và đoàn thể phát huy vai trò giám sát, vận động nhân dân. Việc phân công, phối hợp phải cụ thể, tránh chồng chéo, hình thức hoặc bỏ sót nhiệm vụ. Đồng thời, cần kiện toàn đội ngũ cán bộ sau sáp nhập theo hướng tinh giản, nhưng bảo đảm chất lượng, có đủ năng lực, phẩm chất, uy tín để đáp ứng yêu cầu quản lý ở địa bàn rộng và phức tạp. Đặc biệt, ở miền núi Nghệ An, phải chú trọng bố trí cán bộ là người dân tộc thiểu số, am hiểu ngôn ngữ, phong tục bản địa để dễ dàng vận động quần chúng, tạo niềm tin trong nhân dân. Song song với sắp xếp tổ chức, cần hoàn thiện cơ chế hoạt động theo hướng công khai, minh bạch, dân chủ, thực hiện nghiêm quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy vai trò của nhân dân trong giám sát, phản biện và tham gia xây dựng Đảng, chính quyền. Có như vậy, HTCT cơ sở sau sáp nhập mới thật sự trở thành bộ máy gọn nhẹ nhưng vận hành thông suốt, vừa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước hiện đại, vừa gắn bó mật thiết với đồng bào, giữ vững ổn định chính trị và trật tự xã hội, góp phần phát triển bền vững miền Tây Nghệ An trong giai đoạn mới.

Văn Điều - Lan Hương