Kiến tạo động lực mới cho Thủ đô bứt phá

Nghị quyết này không chỉ là câu chuyện của một văn bản pháp lý, mà còn là vấn đề của tầm nhìn, trách nhiệm và khát vọng phát triển.

Tuyến đường Phạm Hùng (Hà Nội). Ảnh: Quang Thái

1. Hà Nội đang mang trên mình trọng trách lớn lao của trung tâm đầu não chính trị, hành chính quốc gia, trái tim của cả nước; trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục và đào tạo, khoa học - công nghệ và hội nhập quốc tế. Thành phố còn có trách nhiệm tiên phong trong kỷ nguyên mới của dân tộc, hướng tới hai mục tiêu 100 năm và trước mắt là mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong giai đoạn 2026 - 2030; gần nhất là tăng trưởng từ 11% trở lên ngay trong năm 2026.

Đó là trách nhiệm nặng nề, phải giải quyết hàng loạt vấn đề cấp thiết, cấp bách mà thực tiễn đòi hỏi, đời sống nhân dân đặt ra, quan trọng nhất là khắc phục 5 “điểm nghẽn”: Trật tự đô thị, ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, úng ngập và vệ sinh an toàn thực phẩm.

Giữa bối cảnh đó, Hà Nội phải đối mặt với những áp lực rất lớn: Dân số tăng nhanh, nhu cầu hạ tầng bùng nổ, chất lượng sống đô thị đòi hỏi ngày càng cao. Trong khi đó, hàng loạt dự án trọng điểm lại bị “giam chân” bởi sự chồng chéo pháp luật và quy trình kéo dài theo năm tháng.

Từ các tuyến đường vành đai, metro, đến các dự án tái thiết khu vực đông dân; rồi xử lý nước thải, rác thải, di dời cơ sở ô nhiễm, phát triển không gian xanh, không gian văn hóa... tất cả đều cần một thể chế đủ mạnh, đủ linh hoạt để rút ngắn thời gian, vừa giải quyết hiệu quả và kịp thời yêu cầu đặt ra, vừa tiết kiệm, chống lãng phí và kiến tạo động lực mới cho phát triển kinh tế - xã hội.

Thấu hiểu thực tế đó, ngay sau khi nhận nhiệm vụ Bí thư Thành ủy Hà Nội, đồng chí Nguyễn Duy Ngọc đã chỉ đạo thành lập và kiện toàn 3 Ban Chỉ đạo, đồng thời triển khai thực hiện ngay nhiệm vụ. Trong đó, ngay sau khi thành lập ngày 18-11, Ban Chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách đặc thù phát triển Thủ đô đã chỉ đạo xây dựng dự thảo Nghị quyết về những cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai các dự án lớn tại địa bàn Thủ đô để kịp trình Quốc hội ngay tại kỳ họp thứ mười, dự kiến bế mạc ngày 11-12-2025. Chỉ đạo về nhiệm vụ đặc biệt này, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Nguyễn Duy Ngọc khẳng định: Nếu chậm trễ, không kịp trình tại kỳ họp thứ mười, Thành phố sẽ phải chờ đến kỳ họp sang năm 2026; thời gian có thể mất một năm, rất lãng phí cả tiền của ngân sách và cơ hội phát triển. Chính vì vậy, Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc phải hoạt động ngay.

Việc Tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai các dự án lớn tại địa bàn Thủ đô được Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày tại Quốc hội sáng ngày 8-12 mang ý nghĩa đặc biệt. Đây là minh chứng cho thấy không chỉ Hà Nội cần cơ chế mới, mà Trung ương cũng thấu hiểu sự cấp bách từ thực tiễn và chia sẻ trách nhiệm tháo gỡ cùng Thủ đô.

2. Điều đáng ghi nhận là Hà Nội không thụ động chờ đợi. Dưới sự chỉ đạo của Ban Chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách đặc thù phát triển Thủ đô do Bí thư Thành ủy Nguyễn Duy Ngọc làm Trưởng ban, Hà Nội đã thể hiện một tinh thần hành động rất mới, rất quyết liệt. Chỉ trong một thời gian ngắn, với tinh thần đầy trách nhiệm, Thành phố đã làm việc liên tục với các bộ, ngành; rà soát từng dự án, bóc tách từng khó khăn; phân tích từng quy định pháp luật đang gây ách tắc; đồng thời đề xuất những cơ chế hoàn toàn khả thi, có cơ sở rõ ràng.

Không còn những vòng chờ đợi kéo dài, không còn những “nút thắt” nằm lại qua năm tháng, lãnh đạo thành phố đã “đẩy” tiến độ đến mức tối đa để hoàn thiện hồ sơ, đủ điều kiện trình Quốc hội. Triển khai công việc trên quy mô lớn với tốc độ nhanh nhưng vẫn bảo đảm chắc chắn, thận trọng, có luận cứ đầy đủ.

Tinh thần hành động ấy - từ quyết tâm chính trị của lãnh đạo thành phố đến sự vào cuộc đồng bộ của các sở, ngành, cho thấy Hà Nội thực sự muốn bứt phá, không còn chấp nhận bị níu lại bởi sự chồng chéo thể chế, pháp luật.

Dự thảo Nghị quyết được xây dựng với 7 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù. Trong đó, để tăng phân cấp, phân quyền cho Hà Nội, đồng thời rút ngắn thời gian phê duyệt, nâng cao tính chủ động nhưng vẫn bảo đảm giám sát chặt chẽ, dự thảo Nghị quyết quy định HĐND thành phố, Chủ tịch UBND thành phố được quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư công, PPP, tư nhân không bị giới hạn về quy mô vốn, sử dụng đất, yêu cầu di dân tái định cư... vốn thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ theo quy định hiện hành.

Áp dụng những cơ chế đặc thù trong nghị quyết có thể giúp rút ngắn đáng kể thời gian hoàn thành các thủ tục đầu tư. Những thủ tục trước đây phải mất 2 - 3 năm, nay có thể rút xuống chỉ còn 6 - 12 tháng. Chỉ riêng các dự án giao thông như Vành đai 4, Vành đai 5, các trục hướng tâm, nếu giải phóng được nút thắt về quy trình và phân cấp, thời gian hoàn thành có thể sớm hơn mỗi dự án từ 1 - 2 năm. Điều đó không chỉ tiết kiệm nguồn lực khổng lồ, mà còn trực tiếp tác động tới chất lượng sống của hàng triệu người dân, nhất là khi Thành phố có điều kiện tăng tốc triển khai hàng loạt dự án nhằm giải quyết 5 “điểm nghẽn” phát triển của Thủ đô.

Phối cảnh dự án đầu tư xây dựng Trục Đại lộ cảnh quan sông Hồng. Ảnh: PT

3. Nghị quyết này nếu được thông qua sẽ đánh dấu một bước ngoặt lớn trong tư duy quốc gia về phát triển Thủ đô. Hà Nội phải được trao cơ chế mạnh hơn để dẫn dắt; và ngược lại, Hà Nội cũng phải thể hiện trách nhiệm lớn hơn trong việc sử dụng cơ chế đó một cách minh bạch, hiệu quả.

Hà Nội có hàng trăm dự án bị chậm tiến độ, thậm chí bỏ hoang do vướng thủ tục, vướng quy hoạch, vướng luật. Nghị quyết mới lần này có thể cho phép Thành phố chủ động hơn trong thẩm quyền phê duyệt, khai thác và tổ chức lại không gian đất đai.

Nghị quyết sẽ mở đường cho phân cấp, phân quyền mạnh hơn; rõ trách nhiệm hơn; tinh gọn hơn trong thực thi công vụ. Khi thủ tục rút ngắn, khi hệ thống chính quyền hai cấp vận hành mạch lạc hơn, khi các dự án được làm đúng hẹn, gánh nặng tâm lý “chờ đợi” của người dân sẽ được tháo bỏ. Hà Nội không chỉ là trung tâm của cả nước mà trở thành nơi đáng sống, đáng đầu tư. Nhìn rộng hơn, một nghị quyết mang tính đặc thù cho Hà Nội còn gửi đi thông điệp: Hà Nội phải phát triển nhanh hơn, mạnh hơn, đóng góp nhiều hơn cho đất nước. Khi Quốc hội trao cơ chế đặc thù, cũng đồng nghĩa với việc Hà Nội phải chứng minh năng lực mới, quyết tâm mới và chất lượng quản trị mới. Đó là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị thành phố; là bài kiểm tra của từng sở, ngành; là thước đo hiệu quả của từng cán bộ trong bộ máy. Quan trọng hơn, đó là lời cam kết của Hà Nội với người dân rằng những dự án từng “đắp chiếu”, kéo dài, gây bức xúc sẽ không còn lặp lại.

Để sẵn sàng triển khai thực hiện ngay sau khi Nghị quyết được Quốc hội thông qua, những ngày này, nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương Thủ đô đã bắt tay vào chuẩn bị các văn bản cụ thể hóa và tổ chức thực hiện Nghị quyết.

Với sự chủ động này, Nghị quyết được Quốc hội thông qua chắc chắn sẽ trở thành chìa khóa mở ra những cánh cửa mà trước đây Hà Nội rất khó mở, trước hết là cơ hội triển khai hàng loạt dự án quy mô lớn có tính chất “mở đường”, kiến tạo không gian mới, diện mạo mới, động lực phát triển mới cho Thủ đô như khu đô thị thể thao Olympic, trục đại lộ cảnh quan sông Hồng, công viên hai bên sông Tô Lịch, cầu Trần Hưng Đạo...

Hà Nội đang ở vào thời điểm mang tính lịch sử với yêu cầu phải thay đổi thật nhanh, thật quyết liệt nếu không muốn bỏ lỡ cơ hội bứt phá. Với Nghị quyết lần này, Hà Nội cho thấy đang chủ động nắm lấy cơ hội và sẵn sàng bứt phá phát triển.

Minh Nguyệt