Kiến tạo và phát triển kỷ nguyên Việt Nam phú cường
Kinh nghiệm lịch sử xác tín, mọi thành công đều bởi sức công phá cơ bản và trước hết từ bên trong phù hợp với bên ngoài.
Phiên bán hàng trực tuyến các sản phẩm của Hội chợ Mùa Thu - 2025 trên các nền tảng số ngày 30-10. Ảnh: TTXVN
Xây dựng triết lý Việt Nam phú cường thấm đẫm bản sắc - sáng tạo - và nhân văn phát triển đa chiều, bền vững, sâu sắc chỉ là bước khởi nguyên. Điều quan trọng là hiện thực hóa nó. Đó là thước đo sức sống hiện thực thấm đẫm triết lý phát triển Việt Nam.
Tất cả nhằm tích lũy và phát triển nội lực làm căn bản nền kinh tế và xã hội Việt Nam trí tuệ và hiện đại.
Chuyển mạnh từ tồn tại sang mô hình cơ cấu phát triển xanh, bền vững, sáng tạo
Trên nền tảng chuyển mạnh từ xã hội tồn tại sang xã hội phát triển theo cơ cấu và hệ giá trị, xây dựng nền kinh tế dựa trên: trí tuệ sáng tạo, giá trị gia tăng cao, văn hóa đặc sắc.
Nắm lấy kinh tế tri thức, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.
Nghiền ngẫm toàn diện và đoạn tuyệt với mô hình tồn tại quyết tâm chuyển sang kiến tạo mô hình cơ cấu phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước tương dung với thời đại đang biến động và thay đổi rất khác. Trước mắt, đoạn tuyệt từng bước sự cạnh tranh bằng lao động rẻ hay tài nguyên thô; xử lý mối quan hệ giữa tăng trưởng và phát triển, giữa cục bộ và tổng thể, giữa kinh tế và văn hóa, giữa đạo đức và thị trường… theo chuẩn mực quốc tế, chuỗi giá trị toàn cầu và phù hợp với thực lực đất nước.
Tình trạng sa mạc hóa lan rộng, mực nước biển dâng đe dọa sự sinh tồn của các vùng đồng bằng quan trọng - những vựa lúa của cả nước và thế giới. Do đó, phát triển xanh và thích ứng thông minh, hơn bao giờ hết, phải là yêu cầu sống còn.
Đổi mới thể chế đồng bộ: Pháp quyền, dân chủ hóa, quản trị hiện đại
Kinh nghiệm lịch sử xác tín: Một thể chế tồi sẽ khiến cho người dù tốt rất dễ làm điều xấu xa; ngược lại, một thể chế tốt sẽ buộc người xấu xa làm điều tốt.
Và bài học từ các quốc gia phát triển cũng bảo chứng: Sự thành bại, một phần căn bản được quyết định bởi thể chế - thể chế và thể chế!
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và trước yêu cầu phát triển mới, Việt Nam không thể phát triển bằng con đường đi tắt, hay ngắn hạn, nếu không cải cách thể chế một cách căn cơ, hiện đại, phù hợp và sâu rộng.
Theo đó, trên nền pháp quyền và đạo lý, không thể không xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển - xã hội học tập - cá nhân cầu thị bằng hệ thể chế phù hợp và đồng bộ với phương châm Nhà nước kiến tạo - xã hội hợp tác - công dân chủ động - với bộ máy tinh hoa, gọn nhẹ, liên thông, chuyên nghiệp và hiện đại. Nghĩa là, cần dỡ bỏ mô hình Nhà nước quản lý tất cả - nhân dân thụ động - đã lỗi thời.
Nói cách khác, đất nước cần nhà nước kiến tạo: Tạo khuôn khổ pháp lý vận hành xã hội một cách toàn diện, dân chủ, với hệ điều kiện cần và đủ tối ưu và phù hợp, khơi thông mọi ách tắc và thức dậy mọi động lực kinh tế, văn hóa và xã hội.
Dân tộc cần bảo đảm xã hội hài hòa và hợp tác: Các chủ thể kinh tế, xã hội phối hợp đồng bộ, thống nhất trong sáng tạo giá trị.
Mỗi người cần vươn tới công dân chủ động, tự chủ và tự tôn: Tự chủ phát triển là nguyên tắc để bảo vệ chủ quyền trong mọi lĩnh vực, để tự lực, sáng tạo và hội nhập. Càng tự chủ cao độ càng hội nhập vững vàng!
Phát triển và thực thi triết lý phù hợp với thời kỳ hội nhập và chuyển đổi số hiện nay đã hoàn toàn khác trước: Chính trị độc lập và phù hợp; kinh tế trí tuệ và bền vững; giáo dục mở, hiện đại và thực nghiệp, xã hội học tập liên tục… trên nền móng pháp luật song hành với đạo đức.
Đầu tư chiến lược phát triển giáo dục, khoa học - công nghệ và văn hóa
Giáo dục - đào tạo hiện đại là nền móng chiến lược với phương châm dạy làm người song hành với dạy để hành động một cách thực học, thực tài, thực nghiệp nhằm góp phần kiến tạo và phát triển nền tảng văn hóa. Phương thức phát triển rút ngắn, đi thẳng vào công nghệ cao, phát triển trí tuệ giữ vị thế động lực cốt lõi. Khơi dậy khát vọng và tâm lý quốc dân tự chủ, tự lập, tự cường, tự trọng và vươn tới thịnh vượng.
Bảo vệ và phát huy bản sắc văn hóa Việt Nam trong hội nhập quốc tế
Toàn cầu hóa, nhất là các cuộc “xâm lăng văn hóa” đã và đang nguy cơ nhấn chìm không ít quốc gia dân tộc không gìn giữ bản sắc phát triển.
Bản sắc không chỉ là truyền thống mà còn là trí tuệ, tinh thần cải cách, sáng tạo và bản lĩnh chính trị; trong đó, văn hóa là nền tảng tư tưởng và động lực của phát triển và sự độc lập tư duy là điều kiện để tránh lệ thuộc, bám sát chân lý, đứng vững và phát triển trên mảnh đất quốc gia dân tộc trong trào lưu nhân loại.
Hơn bao giờ hết, văn hóa là “căn cước dân tộc”, là chất keo gắn kết đại đoàn kết toàn dân tộc và ngày càng phải là gương mặt, tư chất và bản sắc Việt Nam dân tộc, hiện đại. Văn hóa phải trở thành nền tảng và chất keo gắn bó cộng đồng dân tộc; là nội lực bền vững làm cho quốc dân thấm đẫm tinh thần tự lập, tự cường, nhân ái và bao dung, rường mối của tất cả các mối quan hệ ngoại giao và phát triển quốc gia, với phương châm bản sắc dân tộc, con người hiện đại hóa, xã hội công bằng, phát triển bền vững và nhân văn.
Mất văn hóa tất mất nước, dân tộc tất nô lệ.
Kiên định con đường phát triển độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế
Giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc: Tự quyết về chính trị, độc lập về kinh tế, bản sắc về văn hóa, ổn định về xã hội, vững chắc về an ninh quốc phòng.
Giữ vững chủ kiến hội nhập theo hệ giá trị toàn cầu một cách đa dạng hóa, đa phương hóa các mối quan hệ; cân bằng các mối quan hệ chiến lược quốc tế, với tinh thần không gây thù oán với một ai; xử lý nhuần nhuyễn giữa độc lập và hội nhập, giữa tự quyết và hài hòa, không rơi vào bất kỳ liên minh đối đầu nào gây phương hại đất nước; phòng, tránh và hóa giải mọi hình thái nô dịch về chính trị hay cạm bẫy phản phát triển về kinh tế, bảo vệ vô điều kiện quyền tự quyết, ý chí tự cường, tinh thần tự tôn, tự lập dân tộc.
(còn tiếp)
TS Nhị Lê, nguyên Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản
