Kiệt tác khẳng định tư cách nghệ sĩ vĩ đại của Michelangelo

Cơ hội làm một bức tượng nhóm người kích thước như thật một tác phẩm tôn giáo được Sứ giả Pháp tại Rome đặt làm đã cho phép Michelangelo chứng tỏ với bản thân và các khách hàng tiềm năng rằng ông là một bậc thầy về điêu khắc hình người.

Ở Rome, Thần Cupid say ngủ (1496) và Thần Bacchus (1496-1497) đã làm dấy lên sự quan tâm dành cho Michelangelo và tình bạn của ông với chủ ngân hàng Jacopo Galli một lần nữa tỏ ra hữu ích.

Hồng y Jean Bilhères de Lagraulas, sứ giả Pháp của Vua Charles VIII tại triều đình giáo hoàng ở Rome, cũng là một trong các khách hàng của Galli. Ngài muốn có một tác phẩm Đức Mẹ Sầu bi cho ngôi mộ dự kiến của mình ở Santa Petronilla, Rome, phong cách của nó “...miêu tả Đức Mẹ Đồng trinh mặc áo choàng với Chúa Jesus đã chết trong vòng tay của bà”. Nhân vật Chúa Jesus phải “to như người thật”.

Galli làm người bảo đảm

Hồng y ký hợp đồng cho bức tượng vào ngày 29 tháng 8 năm 1498 mặc dù nó đã được chấp thuận vào một ngày sớm hơn nhiều. Michelangelo đã tìm kiếm tảng cẩm thạch chuẩn ở các mỏ đá của Carrara từ hẳn tháng 11 năm 1497.

Jacopo Galli đã ký hợp đồng thay mặt Michelangelo và giữ vai trò người bảo đảm rằng công việc sẽ được hoàn thành. Chi phí sẽ là 450 ducat, một số tiền xứng đáng. Sự chậm trễ giữa thỏa thuận và hợp đồng là chuyện bình thường vì giá cả có thể không được tính xong cho đến khi tất cả các chi phí, bao gồm cả chi phí của cẩm thạch, được biết rõ.

Các chuyến đi của Michelangelo đến Carrara kéo dài hàng tháng trời. Cuối cùng ông đã tìm thấy tảng đá mình muốn trong mỏ đá tại Polvaccio, với sự hỗ trợ của Domenico di Giovanni da Settignano, thợ đẽo đá được biết đến là Topolino (chuột nhỏ). Michelangelo hẳn phải cảm thấy rất thoải mái với các thợ đá và người khai thác đá, điều nhắc lại thời thơ ấu của ông ở Settignano.

Tại thời điểm này, ông không thường xuyên viết thư cho gia đình và những người bạn, nhưng được biết ông đã lập một xưởng tại Carrara để chuẩn bị vận chuyển đá đến Florence.

Đức Mẹ Sầu bi (Pietà) do Michelangelo làm, 1498 - 1500. Đức Mẹ Sầu bi bằng cẩm thạch là tác phẩm quan trọng đầu tiên của Michelangelo, nhờ nó mà sự nghiệp làm điêu khắc gia chuyên nghiệp của ông được củng cố.

Đức Mẹ Sầu bi siêu phàm

Tác phẩm Đức Mẹ Sầu bi hoàn chỉnh là một kiệt tác. Tác phẩm đã củng cố tên tuổi Michelangelo với tư cách một nghệ sĩ vĩ đại. Nhân vật Đức Mẹ Đồng trinh trẻ trung đang ngồi. Thân thể của Chúa’Jesus được đặt ngang lòng bà. Bà ôm lấy thân hình thiếu sinh lực của đứa con trai đã chết trong vòng tay mình, ôm Ngài cho cả thế giới thấy. Khuôn mặt của bà cúi xuống, khi bà nhìn Ngài. Vasari và Condivi viết đầy đủ về bản hợp đồng và phản ứng dành cho tác phẩm hoàn chỉnh.

Đối với nhiều người, khuôn mặt của Đức Mẹ Đồng trinh thể hiện hình ảnh một phụ nữ quá trẻ để làm mẹ của Chúa Jesus và cũng có lẽ là quá đẹp. Michelangelo quở trách những thách thức này. Đối với ông, khuôn mặt bà là tấm gương phản chiếu tâm hồn vô tội và không nhuốm màu thời gian của một trinh nữ, chứ không phải tuổi tác phàm tục. Người ta có thể cảm nhận được Michelangelo đang nghĩ tới lý tưởng của Chủ nghĩa Tân Plato rằng tâm hồn con người phản ánh diện mạo của Thiên Chúa, vẻ đẹp trần gian được phản chiếu bởi vẻ đẹp thiêng liêng, thần thánh.

Sự than khóc trước Chúa Jesus qua đời (Lamentation for a Dead Christ), do Raphael vẽ, 1504. Hình ảnh miêu tả Chúa Jesus của Raphael sao chép Đức Mẹ Sầu bi của Michelangelo.

Một dấu ấn đậm chất riêng

Ngay sau khi bức tượng được sắp đặt, Michelangelo đã ký tên lên tác phẩm trên thân của Đức Mẹ Đồng trinh. Vasari và Condivi viết rằng Michelangelo tình cờ nghe thấy các du khách từ Lombardy nói rằng tác phẩm làm bởi “Gobbo của chúng ta đến từ Milan”, ý nói điêu khắc gia

Cristoforo Solari (1460 - 1527). Ông không nói gì ngoài việc quyết định để lại dấu ấn trên tác phẩm. Như Vasari kể với chúng ta, một đêm Michelangelo đã mang theo những chiếc đục của mình và khắc dòng chữ: MICHELANGELUS BUONARROTUS FIORENTINUS FACIEBAT”, “Michelangelo Buonarroti, người Florence, đã làm tác phẩm này”, trên chiếc đai quàng chéo qua thân Đức Mẹ Đồng trinh. Kiểu chữ viết giống với phong cách chữ ký của các nghệ sĩ thời Rome cổ đại.

Cũng có thể nó có liên quan đến tác phẩm Thần Cupid say ngủ (1496), bức tượng bị mạo nhận là đồ cổ. Michelangelo muốn khẳng định ai đã làm tác phẩm này, gốc gác Florence của ông và gia đình đặt theo tên cha của ông Buonarroti.

Rosalind Ormiston / Omega Plus - NXB Dân trí