Kinh doanh phẫu thuật thẩm mỹ – quản chặt nhưng phải khoa học

Dịch vụ thẩm mỹ trái phép tăng mạnh, tiềm ẩn rủi ro cho khách hàng. Siết điều kiện quá chặt có thể khiến cơ sở lách luật để tối đa lợi nhuận. Ảnh: TL

Quy định này trên thực tế đã đặt cơ sở phẫu thuật thẩm mỹ tương tự như một cơ sở khám chữa bệnh thông thường, mặc dù mục tiêu hoạt động của hai nhóm này hoàn toàn khác nhau.

Hoạt động phẫu thuật thẩm mỹ là lĩnh vực kết hợp giữa y học và dịch vụ làm đẹp, đòi hỏi vừa phải đảm bảo an toàn y khoa, vừa cần tính linh hoạt để phục vụ nhu cầu dịch vụ trên thị trường. Xét về bản chất, phẫu thuật thẩm mỹ không nhằm mục đích điều trị bệnh lý hay khôi phục chức năng sinh học, mà chủ yếu phục vụ nhu cầu thẩm mỹ, cải thiện ngoại hình theo nguyện vọng cá nhân.

Việc áp dụng cùng một bộ tiêu chuẩn tổ chức, nhân lực, cơ sở vật chất như bệnh viện hay phòng khám điều trị bệnh đã khiến quy định trở nên thiếu tính khoa học, dẫn đến một số tác động tiêu cực trên thực tế có thể kể đến như sau:

Chi phí tuân thủ vượt quá năng lực của doanh nghiệp: yêu cầu bệnh viện phẫu thuật thẩm mỹ phải có quy mô tối thiểu diện tích sàn xây dựng 50 mét vuông/giường, mặt tiền rộng ít nhất 10 mét, có đường đi cho xe cứu thương ra vào khu vực cấp cứu, có đầy đủ phòng ban chuyên khoa và nhân sự hành nghề.

Những yêu cầu này có thể hợp lý đối với bệnh viện đa khoa hoặc chuyên khoa điều trị bệnh lý, nhưng lại vượt xa nhu cầu thực tế của các cơ sở phẫu thuật thẩm mỹ - nơi phần lớn các ca phẫu thuật là tiểu phẫu hoặc và không cần nằm viện dài ngày. Để được cấp phép hoạt động, cơ sở phải đầu tư rất nhiều nguồn lực để xây dựng mặt bằng đạt chuẩn, mua sắm thiết bị y tế, bố trí hệ thống phòng ban và sắp xếp nhân sự.

Chi phí tuân thủ cao như trên có thể tạo nên rào cản gia nhập thị trường cho nhiều nhà đầu tư, dẫn đến thị trường bị thu hẹp vào tay một số nhà đầu tư lớn, trong khi nhu cầu thẩm mỹ của xã hội ngày càng đa dạng và mang tính cá nhân hóa cao.

Sự gia tăng của dịch vụ thẩm mỹ trái phép và rủi ro cho khách hàng. Việc siết chặt quá mức điều kiện đầu vào có thể góp phần dẫn đến tình trạng các chủ cơ sở cố tình làm trái quy định để tăng mức lợi nhuận. Có thể thấy, một số cơ sở đăng ký dưới hình thức spa, thẩm mỹ viện không xâm lấn nhưng thực tế vẫn thực hiện các ca phẫu thuật can thiệp vào mô cơ thể. Khi xảy ra tai biến, việc truy cứu trách nhiệm pháp lý trở nên phức tạp do cơ sở không được cấp phép đúng phạm vi hoạt động.

Để giảm thiểu khó khăn cho các cơ sở trong hoạt động kinh doanh dịch vụ phẫu thuật thẩm mỹ và các rủi ro tiềm ẩn cho người tiêu dùng, điều quan trọng là phải thiết lập một khung pháp lý linh hoạt hơn, cân bằng giữa yêu cầu an toàn và khả năng tiếp cận của thị trường, thu hút sự tham gia của các cá nhân, tổ chức giỏi chuyên môn, vận hành trong lĩnh vực hết sức đặc thù này.

Thứ nhất, cần tách bạch rõ giữa phẫu thuật thẩm mỹ và khám, chữa bệnh truyền thống. Nên có sự chỉnh sửa, bổ sung các quy định riêng như tại Nghị định 96/2023/NĐ-CP liên quan đến các điều kiện và quản lý đối với cơ sở phẫu thuật thẩm mỹ nhằm chuyển từ “ngăn ngừa rủi ro bằng cách siết chặt toàn diện” sang “kiểm soát rủi ro bằng phân loại và tiêu chuẩn hóa”.

Các quy định riêng sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng cho những cơ sở đủ năng lực chuyên môn được mở rộng phạm vi hoạt động, khuyến khích đầu tư hợp pháp và chuyên nghiệp hóa ngành thẩm mỹ, tránh tình trạng cơ sở “chui” lẩn tránh pháp luật vì điều kiện cấp phép quá cao và đảm bảo an toàn cho người sử dụng dịch vụ.

Thứ hai, tham khảo ban hành quy định dựa trên cấp độ và rủi ro trong phẫu thuật thẩm mỹ. Cơ quan nhà nước có thể tham khảo ban hành quy định điều chỉnh hoạt động phẫu thuật thẩm mỹ dựa trên đặc tính xâm lấn, phương thức gây mê và khả năng ảnh hưởng đến chức năng sinh lý của người được phẫu thuật. Mỗi cấp độ tương ứng với yêu cầu pháp lý riêng về cơ sở vật chất, nhân sự và thẩm quyền chuyên môn.

Theo đó, các yêu cầu và tiêu chí cụ thể cần có sự tham vấn thêm từ các chuyên gia trong lĩnh vực y tế. Việc phân loại này vừa giúp cơ quan quản lý tăng cường kiểm soát an toàn y khoa, vừa tránh việc áp dụng một khung điều kiện cứng cho mọi cơ sở, gây hạn chế quyền kinh doanh của các phòng khám hợp pháp. Ở tầm dài hạn, mô hình này cũng mở ra khả năng chuẩn hóa đào tạo bác sĩ thẩm mỹ theo từng cấp độ hành nghề, từ đó nâng cao tính chuyên nghiệp và giảm thiểu rủi ro pháp lý trong lĩnh vực phẫu thuật thẩm mỹ tại Việt Nam.

Hà Minh - Công ty Luật TNNH HM&P