Kinh nghiệm của cường quốc xe điện Na Uy trong mở rộng hạ tầng sạc xe điện

Nỗ lực mở rộng quy mô EVCI để đáp ứng nhu cầu

Việc mở rộng cơ sở hạ tầng sạc xe điện (EVCI) của Na Uy để bắt kịp với nhu cầu ngày càng tăng của nước này tỏ ra có nhiều vấn đề mà các quốc gia khác có thể tham khảo. Con đường hướng tới EVCI quy mô lớn của Na Uy mang lại những hiểu biết có giá trị cho cácnhà bán lẻ nhiên liệu, OEM trong ngành ô tô, tiện ích và công ty khởi nghiệp đang cạnh tranh để giành vị trí dẫn đầu EVCI ở các thị trường khác.

Kể từ những năm 1990, chính phủ Na Uy đã thực hiện các hành động để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang xe điện. Đây là một trong những quốc gia đầu tiên tạo ra các ưu đãi về thuế khi mua xe điện. Tiếp theo đó là các khuyến khích hướng tới người tiêu dùng để mua xe điện, từ giảm phí đường bộ đến bãi đậu xe miễn phí trong thành phố và sử dụng làn đường dành cho xe buýt.

Khi việc sử dụng xe điện tăng lên, những khuyến khích này dần dần bị loại bỏ. Một yếu tố khác góp phần vào sự thành công trong việc áp dụng của Na Uy là lượng thủy điện dồi dào của nước này, chiếm hơn 90% sản lượng điện của đất nước. Nguồn năng lượng sạch này hỗ trợ một hệ thống điện ổn định cho phép cung cấp điện với chi phí thấp, đáng tin cậy cho xe điện. Các trạm sạc công cộng của Na Uy được hưởng lợi từ lưới điện đáng tin cậy, cũng như tỷ lệ tương đối cao các ngôi nhà dành cho một gia đình có khả năng sạc xe điện.

EVCI của Na Uy đang mở rộng nhanh chóng để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng. Cho đến nay, hơn 22.000 bộ sạc công cộng đã được lắp đặt để phục vụ hơn nửa triệu xe điện chạy trên đường của đất nước này.

Nhiều bộ sạc đang nhanh chóng xuất hiện tại các trung tâm thương mại, phòng tập thể dục, trường đại học và trên đường cao tốc. Và tại một số trạm xăng đô thị hạn chế về không gian, bộ sạc EV nhỏ gọn đang thay thế các bố trí máy bơm và bình xăng lớn hơn nhiều. Tuy nhiên, việc mở rộng không phải là không có những khó khăn ngày càng tăng đáng kể và việc mở rộng quy mô hệ thống sẽ mất một thời gian.

Nhiều địa điểm sạc xe điện công cộng của Na Uy là bằng chứng cho thấy quốc gia này đã áp dụng xe điện tương đối nhanh chóng, mạnh mẽ và các phương pháp đôi khi đặc biệt được thực hiện để đáp ứng nhu cầu sạc phát sinh. Những trường hợp này đã góp phần vào hệ thống trạm sạc xe điện hiện tại của Na Uy có dấu hiệu rời rạc. Việc xem xét kỹ hơn thị trường này cho thấy những lợi ích của việc thực hiện hành động sớm, quyết đoán để tạo ra một chiến lược có thể mở rộng một chiến lược được thông báo bởi những hiểu biết sâu sắc và được củng cố bởi năng lực vận hành và công nghệ vững chắc nhưng linh hoạt.

Phải mất bốn năm để bán được 10.000 chiếc xe điện đầu tiên ở Na Uy, từ năm 2008 đến năm 2011. Nhưng cũng chính số lượng xe điện đó được bán trong khoảng bốn tuần vào năm 2022, cho thấy sự gia tăng trong việc áp dụng các biện pháp thúc đẩy phát triển xe điện. Nhưng doanh số bán xe điện đã tăng mạnh ở Na Uy khi tổng chi phí Quyền sở hữu EV đạt ngang bằng với quyền sở hữu phương tiện sử dụng động cơ đốt trong (ICE). Điều này đã giúp kích hoạt nhu cầu về trạm sạc tăng đột biến, cho thấy lợi thế cạnh tranh cho những người đầu tư và mở rộng quy mô công suất sạc EV trước khi EV đạt được mức chi phí ngang bằng với xe ICE tại thị trường của chính họ.

Phí bảo hiểm về giá tại các trạm sạc công cộng của Na Uy là bằng chứng thuyết phục về lợi thế của người đi đầu. Ở Na Uy, việc sạc khi đang di chuyển (trên đường cao tốc và tại các trạm nhiên liệu) khiến người tiêu dùng tốn kém gấp ba đến bốn lần so với sạc xe điện tại nhà.

Mô hình Cơ sở hạ tầng sạc cho xe điện toàn cầu của McKinsey ước tính rằng đến năm 2030, việc sạc khi đang di chuyển sẽ và sạc tại điểm đến (ví dụ như tại trung tâm thương mại, rạp chiếu phim và nhà hàng) ở Na Uy sẽ chiếm khoảng 3/4 tổng lợi nhuận từ sạc EV nhưng chỉ chiếm khoảng 40% tổng nhu cầu điện. Ngược lại, sạc tại nhà sẽ cung cấp 1/4 nhu cầu điện nhưng sẽ chỉ chiếm 1/10 tổng lợi nhuận.

Lợi nhuận có thể thắt chặt khi có nhiều bộ sạc công cộng hơn. Tuy nhiên, việc sạc EV công cộng có khả năng duy trì lợi nhuận, do số lượng hạn chế các địa điểm sạc hấp dẫn và dần dần thu hút sự quan tâm từ các nhà đầu tư và nhà khai thác trong thời gian dài không chỉ ở Na Uy mà còn trên toàn thế giới.

Cạnh tranh tăng cường với sự phát triển kỳ vọng của khách hàng

Một loạt doanh nghiệp mới và đã thành lập đang cạnh tranh rất khốc liệt để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về sạc xe điện ở Na Uy. Các nhà bán lẻ nhiên liệu đang thêm bộ sạc EV vào trạm của họ, trong khi các OEM ngành ô tô đang tận dụng khả năng tiếp cận người mua phương tiện mới của họ bằng cách cung cấp bộ sạc tường để sử dụng tại nhà và mạo hiểm sử dụng sạc công cộng.

Các tiện ích cũng đang dựa trên các mối quan hệ khách hàng hiện có để khẳng định mình trong thị trường sạc tại nhà và sạc công cộng. Ngoài những công ty đương nhiệm, một loạt những người chơi độc lập và được các công ty năng lượng hậu thuẫn đang tham gia vào không gian EVCI, bao gồm Mer, Easee, Zaptech và Aneo.

Bởi vì phạm vi nhu cầu chưa được đáp ứng cao nên tất cả người chơi đã đạt được một số lực kéo trong thị trường EVCI của Na Uy. Tuy nhiên, một nhà lãnh đạo rõ ràng đã không xuất hiện, đặc biệt là khi thị trường non trẻ chỉ tập trung vào việc đáp ứng nhu cầu của những khách hàng chấp nhận sớm.

Ngày nay, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt khi nhu cầu tăng lên và kỳ vọng của khách hàng ngày càng phức tạp, gây áp lực lên các nhà khai thác để mang lại những trải nghiệm đặc biệt. Động lực này có thể sẽ diễn ra ở những nơi khác khi việc áp dụng xe điện, công nghệ và kỳ vọng của khách hàng phát triển.

Các địa điểm và hoạt động được tối ưu hóa

Có rất nhiều nhà cung cấp dịch vụ sạc công cộng để lựa chọn ở Na Uy và đã có vấn đề đó là khách hàng cảm thấy bất tiện khi duy trì nhiều ứng dụng di động. Các trục trặc hệ thống phổ biến bao gồm các tùy chọn hạn chế để thanh toán trực tiếp, điểm đỗ xe được thiết kế kém, cáp sạc ngắn và phần cứng bị trục trặc khiến khách hàng thất vọng và có thể làm tăng sự lo lắng của họ về tính khả dụng của bộ sạc. Trong cuộc khảo sát về sạc xe điện hàng năm mới nhất của Na Uy, một nửa số người được hỏi cho rằng bộ sạc nhanh đôi khi không hoạt động.

Tiếp tục thử thách sự kiên nhẫn của khách hàng và tạo ra sự lo lắng là hệ thống sạc EV phân tán cao của Na Uy và số lượng bộ sạc tương đối thấp trên mỗi địa điểm, cả hai đều tạo ra hàng đợi và kéo dài thời gian chờ đợi. Cần có các địa điểm lớn hơn với mật độ bộ sạc cao hơn thay vì các địa điểm nhỏ hơn trải rộng trên toàn quốc. Giải quyết nhu cầu này đặt ra những thách thức đối với các nhà điều hành trang web tính phí ban đầu dự định lưu trữ một vài bộ sạc trên các trang web nhỏ. Giờ đây họ gặp khó khăn trong việc lắp đặt bộ sạc mới và nâng cấp hệ thống quản lý năng lượng tại chỗ tại các địa điểm lớn hơn.

Các nhà khai thác của Na Uy hiện đang điều chỉnh hướng đi, giới thiệu một loạt các địa điểm sạc xe điện lớn, được xây dựng có mục đích tại các địa điểm có mức độ sử dụng cao, đặc biệt là dọc theo các đường cao tốc.

Phân tích đã chỉ ra rằng việc sử dụng bộ sạc EV phụ thuộc phần lớn vào thời gian trong ngày và vị trí của bộ sạc. Việc sử dụng bộ sạc EV là khá cục bộ. Việc sử dụng bộ sạc nằm trên cùng một khu nhà với quán cà phê hoặc rạp chiếu phim đông đúc có thể khác biệt rõ rệt so với việc sử dụng bộ sạc cách xa những địa điểm này hai dãy nhà. Do đó, việc xác định và đảm bảo sớm các địa điểm phổ biến nhất có thể mang lại lợi thế cạnh tranh, đặc biệt là ở các trung tâm đô thị hạn chế về không gian và trên đường cao tốc. Và khi sự cạnh tranh về các địa điểm sạc công cộng hàng đầu ngày càng gia tăng, việc các nhà khai thác sở hữu hoặc ký hợp đồng với các địa điểm trong thời gian dài ngày càng trở nên quan trọng. Điều này giúp tránh khả năng không gia hạn hợp đồng do chủ sở hữu trang web chọn thiết lập hoạt động tính phí của riêng họ tại các địa điểm này.

Một số khu vực nhất định có thể hỗ trợ các giải pháp sạc ngoài việc đặt bộ sạc tại các trạm dịch vụ hoặc trước phòng tập thể dục và khách sạn. Các giải pháp này có thể bao gồm tạo ra các trung tâm di động điện tử công cộng, đa mục đích, quy mô lớn tại các địa điểm sạc EV phổ biến nhất và tích hợp hoán đổi pin và chia sẻ ô tô với các mục đích sử dụng tài sản thương mại và dân cư khác.

Cơ hội để tạo ra các trạm đa dụng như vậy ở Na Uy đang gia tăng. Tiềm năng của các trạm này trong việc thúc đẩy việc sử dụng xe điện, nâng cao sự hài lòng và tự tin của người lái xe, đồng thời đa dạng hóa các lựa chọn đầu tư và tiện ích công cộng là rất đáng kể. Ngoài ra, các dự án phát triển giao thông đô thị mới nổi như xe tự hành sẽ tạo ra sự đổi mới và đầu tư hơn nữa vào cơ sở hạ tầng thu phí. Khi các công nghệ mới phát triển, các công ty nhanh nhạy với các vị trí EV đã được thiết lập sẽ có vị trí tốt nhất để thích ứng với chúng và giành được lợi thế thị trường.

Cung cấp dịch vụ phù hợp với nhu cầu của khách hàng

Các trạm sạc có thể thiếu hụt khi đáp ứng nhu cầu của nhóm người lái xe điện ngày càng đa dạng ở Na Uy. Vào bất kỳ ngày nào, khách hàng của trạm sạc có thể bao gồm một tài xế taxi giữa các chuyến đi, một gia đình đang đi du lịch đường dài hoặc một người giao hàng giữa các điểm dừng. Mỗi khách hàng này có sở thích vị trí và nhu cầu sạc khác nhau.

Thật không may, nhiều nhà khai thác không cung cấp tài khoản khách hàng tích hợp kết hợp sạc tại nhà và sạc công cộng, họ cũng không điều chỉnh các dịch vụ của mình cho các phân khúc khách hàng khác nhau. Hậu quả của việc không đa dạng hóa các dịch vụ dựa trên nguyên mẫu khách hàng có thể bao gồm các dịch vụ ít được sử dụng và tỷ lệ chuyển đổi thấp.

Một số nhà khai thác đang lắp đặt bộ sạc siêu nhanh để báo hiệu cho người lái xe điện khả năng dẫn đầu và năng lực vượt trội của họ, đồng thời để chuẩn bị cho các phương tiện tiên tiến hơn. Hơn 200 bộ sạc siêu nhanh đã được lắp đặt tại các trạm sạc công cộng trên khắp Na Uy, mặc dù 20 mẫu xe điện hàng đầu hiện có ở quốc gia này có thể sử dụng trung bình khoảng một nửa công suất đó. Chiến thuật tiếp thị có tiềm năng hiệu quả này nhằm điều chỉnh các nhà khai thác riêng lẻ với thế hệ xe điện tiếp theo hiện không được hầu hết các nhà khai thác ở Na Uy sử dụng.

Đạt được lợi thế cạnh tranh thông qua các hành động sớm

Chuẩn bị ngay từ đầu cho tốc độ và quy mô: đây có lẽ là kết luận chính được rút ra từ quá trình phát triển sạc EV của Na Uy.

Định vị để thành công trong thị trường sạc EV đang phát triển và tăng tốc nhanh chóng thường có nghĩa là tạo ra một doanh nghiệp từ đầu đồng thời phát triển nhanh chóng và nhanh chóng vị thế thị trường cũng như nâng cao khả năng của mình. Để đạt được điều này, nên bắt đầu với một chiến lược toàn diện. Lý tưởng nhất là chiến lược này dựa trên sự hiểu biết sâu sắc về mọi thứ, từ nhóm giá trị đến phân khúc mục tiêu và đầu tư thời gian, tất cả đều dựa trên các biển chỉ dẫn cụ thể. Khi đã có chiến lược, các dịch vụ thương mại được xác định rõ ràng phù hợp với từng phân khúc mục tiêu có thể được thiết lập. Mỗi ưu đãi nên bao gồm một đề xuất giá trị khách hàng rõ ràng, giá cả và hành trình tích hợp của khách hàng.

Đồng thời, nên xây dựng khả năng vận hành mạnh mẽ cho mọi thứ, từ bảo trì bộ sạc đến thiết kế trung tâm liên lạc. Như kinh nghiệm của Na Uy cho thấy, việc chọn hệ thống quản lý điểm sạc (CPMS), phần mềm phụ trợ, mô hình hoạt động (làm so với mua) và phần cứng phù hợp có thể rất quan trọng vì chúng ảnh hưởng trực tiếp đến sự hài lòng của khách hàng.

Vị trí tối ưu, cách bố trí, tính khả dụng của lưới điện và hỗn hợp bộ sạc tại mỗi địa điểm ảnh hưởng lớn đến chi tiêu vốn. Tương tự như vậy, một chiến lược mua sắm, kinh doanh và phòng ngừa rủi ro điện hợp lý hoạt động song song với quản lý năng lượng nghiêm ngặt tại chỗ là trọng tâm để tối ưu hóa chi phí điện năng.

Cuối cùng, một cách tiếp cận tổ chức linh hoạt là nền tảng để hiện thực hóa đầy đủ tất cả các khả năng vận hành và mở rộng quy mô nhanh chóng trong bối cảnh EVCI năng động, đang chuyển đổi.

Việc xem xét quá trình phát triển EVCI của Na Uy cho thấy rằng các nhà đầu tư và nhà khai thác hiện đang xem xét và áp dụng kinh nghiệm của các thị trường xe điện sớm áp dụng có thể định vị tốt hơn họ với tư cách là người dẫn đầu trong không gian di động đang chuyển đổi nhanh chóng. Một khi chúng được xác định rõ ràng và các chiến lược được đưa ra để giải quyết chúng thì có thể tránh được những rủi ro.

Những người mới tham gia và những người chơi đã thành danh ở vị trí hàng đầu trong lĩnh vực sạc xe điện đang đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng trong môi trường điện khí hóa phương tiện ngày càng biến động, nơi các điều kiện thay đổi nhanh hơn nhiều so với những thập kỷ trước. Họ đang xác định các chiến lược chủ động để chiếm lĩnh và duy trì các điểm kiểm soát chính như vị trí và giao diện khách hàng, đồng thời đang đầu tư mạnh vào việc xây dựng và mở rộng các khả năng cốt lõi như phần cứng, phần mềm, kỹ thuật số và hoạt động. Khi làm như vậy, họ đang thiết lập tốc độ và đảm bảo tương lai của giai đoạn tiếp theo trong quá trình phát triển xe điện.

Hoàng Lâm