Kinh tế dữ liệu đang dần trở thành hạ tầng cốt lõi của tăng trưởng quốc gia

Việt Nam xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia hiện đại, an toàn, liên thông

Dự hội thảo có các đồng chí: Nguyễn Thị Thanh, Phó Chủ tịch Quốc hội; Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương; Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia, Bộ Công an, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia; đại diện lãnh đạo các bộ, ban ngành Trung ương và địa phương; các tổ chức quốc tế cùng đông đảo các nhà khoa học, chuyên gia trong nước và quốc tế.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh và các đại biểu tham dự hội thảo.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia khẳng định: Một trật tự phát triển mới đang hình thành. Nếu thế kỷ 20 được thúc đẩy bởi dầu mỏ và công nghiệp nặng thì thế kỷ 21 được thúc đẩy bởi dữ liệu, tri thức và năng lực phân tích. Trong kỷ nguyên dữ liệu, dữ liệu trở thành yếu tố sản xuất ngang hàng với đất đai, lao động và vốn; được định giá, được giao dịch, được khai thác để nâng cao năng suất, làm nền tảng cho đổi mới sáng tạo và trí tuệ nhân tạo và đóng góp trực tiếp vào GDP ở nhiều nền kinh tế OECD và châu Âu.

Quốc gia nào quản trị dữ liệu tốt hơn, khai thác dữ liệu thông minh hơn sẽ nắm lợi thế vượt trội trong cạnh tranh toàn cầu. Việt Nam lựa chọn bước vào kỷ nguyên dữ liệu bằng cách xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia hiện đại, an toàn, liên thông và bằng việc đặt vai trò dẫn dắt cho một cơ quan đủ năng lực, đủ hạ tầng, đủ trách nhiệm. Đó cũng là là lý do Chính phủ giao Bộ Công an làm đầu mối quốc gia về dữ liệu.

Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu Quốc gia, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia phát biểu tại hội thảo.

Theo Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, trong những năm qua, Bộ Công an đã xây dựng và vận hành nhiều nền tảng dữ liệu cốt lõi: Cơ sở Dữ liệu Quốc gia về Dân cư, hệ thống định danh và xác thực điện tử, hệ thống kết nối, chia sẻ dữ liệu quốc gia và đặc biệt triển khai Trung tâm Dữ liệu Quốc gia - dự án hạ tầng dữ liệu quy mô nhất, có tầm ảnh hưởng sâu rộng nhất, đặt nền tảng cho việc hình thành thị trường dữ liệu và phát triển kinh tế dữ liệu tại Việt Nam.

Trung tâm Dữ liệu Quốc gia sẽ tạo lớp dữ liệu tin cậy cho Chính phủ số; cung cấp hạ tầng cho AI và dịch vụ số; chuẩn hóa kết nối dữ liệu toàn quốc, góp phần bảo đảm an ninh, an toàn và chủ quyền dữ liệu đồng thời mở ra kiến trúc dữ liệu hiện đại để hội nhập khu vực và quốc tế. Nói cách khác, Bộ Công an không chỉ quản lý dữ liệu, Bộ Công an là lực lượng kiến tạo hạ tầng, tiêu chuẩn và trật tự vận hành của hệ sinh thái dữ liệu quốc gia, một vai trò đặc biệt quan trọng trong kỷ nguyên dữ liệu.

Hội thảo này không chỉ nhằm trao đổi học thuật. Đây là diễn đàn đặt nền tảng cho hợp tác khu vực và hợp tác quốc tế về kinh tế dữ liệu, nơi Việt Nam mong muốn kết nối sâu hơn với các trường đại học hàng đầu thế giới, các cơ quan hoạch định chính sách, các tổ chức nghiên cứu quốc tế, các doanh nghiệp công nghệ toàn cầu và mạng lưới chuyên gia về dữ liệu và AI.

Hiệp hội Dữ liệu quốc gia và các trường đại học quốc tế ký kết bản ghi nhớ dưới sự chứng kiến của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh và các đại biểu.

“Bộ Công an Việt Nam rất vinh dự chủ trì Hội thảo quốc tế về Kinh tế dữ liệu ngày hôm nay. Chúng tôi kỳ vọng sự kiện này sẽ mở ra ba hướng hợp tác dài hạn. Thứ nhất là hợp tác nghiên cứu về kinh tế dữ liệu và đo lường giá trị dữ liệu, đặc biệt là các mô hình theo chuẩn OECD, EU, Anh, Úc, để xây dựng bộ chỉ số kinh tế dữ liệu của Việt Nam. Thứ hai, hợp tác trong quản trị dữ liệu và an ninh dữ liệu bao gồm chuẩn dữ liệu, chia sẻ dữ liệu, quyền dữ liệu, bảo vệ chủ quyền dữ liệu quốc gia. Thứ ba, hợp tác trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao giữa Việt Nam và các trung tâm nghiên cứu quốc tế, nhằm xây dựng năng lực phân tích dữ liệu, kinh tế dữ liệu và trí tuệ nhân tạo. Đây không chỉ là hợp tác giữa các viện, trường và chuyên gia mà là mong muốn xây dựng một mạng lưới quốc tế về Kinh tế dữ liệu, lấy Việt Nam làm điểm kết nối khu vực Đông Nam Á”- Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương chia sẻ.

GS Raymond Gordon, Hiệu trưởng Trường Đại học BUV phát biểu tại hội thảo.

GS Raymond Gordon, Hiệu trưởng Trường Đại học BUV cho rằng, kinh tế dữ liệu là động lực quan trọng giúp nâng cao năng suất, nhưng không chỉ đơn thuần là câu chuyện công nghệ, mà cốt lõi nằm ở quản trị, phát triển nguồn nhân lực tài năng và tư duy chiến lược để đạt tăng trưởng bền vững. Việt Nam đã sớm nhận thức được vai trò của dữ liệu thông qua việc xây dựng các khung phát triển số. Dữ liệu không chỉ phục vụ nghiên cứu học thuật mà đã trở thành yếu tố chiến lược, định hình tư duy phát triển mới.

Trường Đại học BUV tự hào là cầu nối trong hợp tác quốc tế, hướng tới các chuẩn mực toàn cầu dựa trên sự tin cậy, minh bạch và liêm chính. Trong bối cảnh AI dẫn dắt nền kinh tế thông minh, kinh tế dữ liệu là trọng tâm đào tạo của BUV nhằm phát triển lực lượng lao động chất lượng cao, ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo vào chính sách, hạ tầng và phát triển kinh tế. Nhà trường cam kết hợp tác lâu dài với tầm nhìn rõ ràng, có thể đo lường và kiểm chứng, không chỉ đầu tư cơ sở vật chất mà còn xây dựng nền giáo dục vững chắc, đồng hành cùng Việt Nam phát triển kinh tế dữ liệu, đào tạo đội ngũ lao động đẳng cấp và mở ra những cơ hội mới trong kỷ nguyên dữ liệu.

Mô hình kinh tế dữ liệu nào phù hợp với Việt Nam?

Theo các đại biểu tại hội thảo, kinh tế dữ liệu không còn là một xu hướng công nghệ mà đã trở thành kiến trúc hạ tầng mới định hình năng suất, đổi mới sáng tạo và sức mạnh cạnh tranh của các quốc gia trong thập kỷ tới. Dữ liệu là “mạch sống” của đổi mới sáng tạo, nền tảng cho năng suất mới, là ngôn ngữ chung của mọi ra quyết định hiện đại. Nhìn tương lai qua lăng kính dữ liệu chính là cách các quốc gia tiên tiến đang thiết kế mô hình tăng trưởng thế hệ tiếp theo.

Để bước vào cấu trúc kinh tế mới, Việt Nam cần quy hoạch đồng bộ hạ tầng dữ liệu, chuẩn dữ liệu dùng chung, cơ chế chia sẻ an toàn và minh bạch, khung pháp lý hiện đại cho dữ liệu và đặc biệt một đầu mối đủ năng lực dẫn dắt lĩnh vực dữ liệu quốc gia.

PGS. James Abdey, Phó Giám đốc Học thuật phụ trách các Chương trình Quốc tế, Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London (LSE) chia sẻ thông tin tại hội thảo.

GS Muttukrishnan Rajarajan, Ngành Kỹ thuật An ninh & Giám đốc Viện An ninh Mạng, Đại học City St George, Đại học tổng hợp London đã phân tích bức tranh toàn cảnh về quá trình chuyển đổi từ kinh tế tri thức sang kinh tế số và tiến tới kinh tế dữ liệu - mô hình đang định hình lại năng lực cạnh tranh của các quốc gia. Theo GS, dữ liệu hiện trở thành tài sản kinh tế chiến lược, quyết định hiệu quả vận hành, khả năng đổi mới và tăng trưởng của doanh nghiệp cũng như quốc gia. Với các động lực chuyển đổi mạnh mẽ và chính sách đang hoàn thiện, Việt Nam có cơ hội lớn để tham gia sâu vào chuỗi giá trị dữ liệu toàn cầu nếu ưu tiên đầu tư hạ tầng số, chuẩn hóa quản trị dữ liệu và thúc đẩy hợp tác liên ngành.

PGS. Ali Al-Dulaimi, Trưởng khoa Công nghệ & Khoa học Máy tính, Đại học BUV cho rằng, với lợi thế dân số trẻ, tốc độ chuyển đổi số nhanh và sự linh hoạt trong hoạch định chính sách, Việt Nam có điều kiện xây dựng mô hình “lai” (hybrid), kết hợp định hướng của Nhà nước, năng lực đổi mới của khu vực tư nhân và các chính sách bảo vệ người dân.

GS Chu Hoàng Long, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Chính sách Việt Nam, Trường Chính sách Công Crawford, Đại học Quốc gia Australia chia sẻ thông tin tại hội thảo.

PGS. James Abdey, Phó Giám đốc Học thuật phụ trách các Chương trình Quốc tế, Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London (LSE) nhấn mạnh rằng, dữ liệu đã trở thành tài sản vô hình cốt lõi tạo nên sức cạnh tranh của các nền kinh tế hiện đại, thậm chí trong nhiều lĩnh vực vượt giá trị của tài sản truyền thống. Tuy nhiên, việc chưa có hệ thống đo lường đầy đủ khiến phần lớn giá trị kinh tế từ dữ liệu chưa được phản ánh trong GDP, làm cho năng suất và quy mô hoạt động kinh tế bị đánh giá thấp có hệ thống, gây khó khăn cho hoạch định chính sách, theo dõi tiến độ chuyển đổi số cũng như thu hút đầu tư. Từ kinh nghiệm của Vương quốc Anh, OECD và Ngân hàng Thế giới, ông đề xuất Việt Nam xây dựng khuôn khổ đo lường kết hợp chuẩn quốc tế với cách tiếp cận thực tiễn, bắt đầu bằng các chương trình thí điểm ở ba lĩnh vực có cường độ dữ liệu cao - y tế, giáo dục và tài chính, nhằm nhanh chóng tạo minh chứng về giá trị kinh tế trước khi nhân rộng toàn quốc.

GS Chu Hoàng Long, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Chính sách Việt Nam, Trường Chính sách Công Crawford, Đại học Quốc gia Australia nhấn mạnh rằng để thúc đẩy một nền kinh tế dữ liệu lành mạnh, Việt Nam cần đo lường đồng thời ba nhóm yếu tố: Khai thác dữ liệu, cung cấp dữ liệu, và môi trường chính sách - kinh doanh. Trong đó, việc xây dựng chính sách dữ liệu cần dựa trên đạo đức, minh bạch và vai trò dẫn dắt của Chính phủ thông qua số hóa dịch vụ công và tăng cường hợp tác công - tư.

GS Trần Ngọc Anh, Đại học Indiana, Chủ tịch Viện Sáng kiến Việt Nam chia sẻ thông tin tại hội thảo từ đầu cầu Đại học Indiana.

GS Trần Ngọc Anh, Đại học Indiana, Chủ tịch Viện Sáng kiến Việt Nam, thành viên Tổ tư vấn Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia cũng khẳng định, dữ liệu đang trở thành tài nguyên chiến lược của thế kỷ XXI, quyết định năng lực cạnh tranh và vị thế phát triển quốc gia. Hợp tác quốc tế về kinh tế dữ liệu là điều kiện để Việt Nam “đi nhanh - đi đúng - đi xa”, hiện nay Việt Nam chủ động, tích cực và có trách nhiệm trong hội nhập quốc tế với ba giá trị hấp dẫn thế giới: Dân số trẻ, tốc độ số hóa nhanh, hệ thống dữ liệu quốc gia đang hình thành.

Để hướng tới mục tiêu trở thành “Cường quốc Dữ liệu” hàng đầu châu Á vào năm 2045, nền kinh tế dữ liệu cần được xây dựng trên ba trụ cột then chốt: Hạ tầng số (5G/6G, trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây, IoT); nhân lực số (khoa học dữ liệu, AI, an ninh mạng, kỹ năng số); thể chế số (bảo vệ dữ liệu cá nhân, chia sẻ dữ liệu mở, an ninh mạng, sandbox chính sách). mới sáng tạo và tạo ra của cải mới cho nền kinh tế.

Phát biểu tổng kết hội thảo, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu Quốc gia, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia cho biết, Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục hoàn thiện thể chế, chuẩn hóa và chia sẻ dữ liệu có trách nhiệm, phát triển thị trường dữ liệu minh bạch, xây dựng nguồn nhân lực dữ liệu - AI, mở rộng hợp tác quốc tế tất cả vì mục tiêu dữ liệu phục vụ con người - thúc đẩy đổi mới - nâng cao chất lượng sống và nâng tầm quốc gia.

Huyền Thanh-Lưu Hiệp