Kinh tế tập thể, HTX - 'chìa khóa' giảm nghèo bền vững

Tại Hội nghị tổng kết các Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021- 2025, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân nhấn mạnh, giai đoạn vừa qua là thời kỳ nhiều thách thức khi đại dịch Covid-19, thiên tai, biến đổi khí hậu và biến động kinh tế thế giới tác động trực tiếp đến sản xuất và đời sống người dân. Trong bối cảnh đó, việc triển khai hiệu quả các chương trình MTQG có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nhằm bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống và thúc đẩy phát triển bền vững. Nổi bật trong quá trình này chính là vai trò của khu vực KTTT.

Bà Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam

Thực tiễn cho thấy, mô hình HTX sản xuất gắn với chuỗi giá trị là giải pháp tổ chức lại sản xuất hiệu quả nhất hiện nay. Thông qua việc liên kết nông dân, áp dụng khoa học kỹ thuật, chuẩn hóa quy trình sản xuất và kết nối thị trường tiêu thụ, HTX giúp người dân chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ, manh mún sang sản xuất hàng hóa quy mô lớn hơn, nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm.

Hệ thống Liên minh HTX trên toàn quốc đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và địa phương trong triển khai các nhiệm vụ của Chương trình MTQG, bảo đảm hỗ trợ đúng đối tượng, đúng nhu cầu. Các HTX được huy động tham gia đào tạo nghề, chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ sản xuất và kết nối tiêu thụ nông sản, giúp người dân từng bước tiếp cận phương thức làm ăn bài bản, bền vững.

Một trong những mô hình tiêu biểu cho hiệu quả của KTTT là HTX Dịch vụ Nông nghiệp Mường Tấc, tỉnh Sơn La. Thành lập năm 2016 từ nhu cầu liên kết sản xuất nông sản sạch của một số hộ dân địa phương, HTX từng gặp nhiều khó khăn về vốn, hạ tầng, thiên tai và thói quen canh tác truyền thống.

HTX Dịch vụ Nông nghiệp Mường Tấc, tỉnh Sơn La sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, trồng rau, quả trong nhà màng, nhà lưới theo tiêu chuẩn VietGAP hướng hữu cơ

Với quyết tâm đổi mới tư duy sản xuất, từ năm 2022, HTX mạnh dạn chuyển sang sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, trồng rau, quả trong nhà màng, nhà lưới theo tiêu chuẩn VietGAP hướng hữu cơ. Các sản phẩm như dưa lưới, dưa baby, dưa hoàng kim, rau củ quả an toàn được sản xuất gắn với chuỗi giá trị, có đầu ra ổn định và giá bán cao hơn nhiều so với phương thức truyền thống.

Chỉ trong ba năm gần đây, doanh thu từ sản xuất nông nghiệp công nghệ cao của HTX đạt hơn 2,6 tỷ đồng. Hiện nay, thu nhập bình quân của các hộ thành viên đạt khoảng 120 triệu đồng/năm; người lao động thường xuyên có thu nhập từ 50–70 triệu đồng/người/năm. Nhiều hộ đã thoát nghèo, ổn định cuộc sống và có điều kiện chăm lo cho con cái học hành.

Theo ông Phạm Văn Ba, Giám đốc kiêm Chủ tịch HĐQT HTX, HTX đóng vai trò như một “bà đỡ”, giúp nông dân liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm và giảm rủi ro thị trường. Đây chính là nền tảng quan trọng để giảm nghèo bền vững, tránh tái nghèo tại địa phương.

Hay như, HTX Nông sản Tân Việt Á, tỉnh Cao Bằng, thành lập năm 2017, là mô hình tiêu biểu trong phát triển sản phẩm đặc sản địa phương gắn với chuỗi giá trị. Sản phẩm chủ lực là Miến dong Tân Việt Á đã được thị trường đánh giá cao về chất lượng, mỗi năm cung cấp ra thị trường hơn 20.000 sản phẩm, công suất sản xuất đạt 6–8 tấn/tháng.

Sản phẩm Miến dong Tân Việt Á đã được thị trường đánh giá cao về chất lượng

HTX không ngừng đổi mới công nghệ, ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất và chế biến. Từ sự hỗ trợ của các chương trình khuyến công và dự án phát triển, HTX đã đầu tư dây chuyền sản xuất bán tự động với công suất lên tới 600 kg/ngày, giúp giảm sức lao động, tiết kiệm chi phí và nâng cao năng suất.

Hiện HTX liên kết xây dựng vùng nguyên liệu dong riềng với diện tích khoảng 25 ha tại các xã của huyện Nguyên Bình, tạo việc làm ổn định cho hơn 60 lao động địa phương. Sản phẩm của HTX đã có mặt tại nhiều tỉnh, thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các chuỗi thực phẩm sạch trên cả nước, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân vùng cao.

Từ những mô hình cụ thể này cho thấy, kinh tế tập thể không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất của nông dân, từ tự cung tự cấp sang sản xuất có kế hoạch, gắn với nhu cầu thị trường. Thông qua HTX, các địa phương có điều kiện khai thác hiệu quả tiềm năng sẵn có, phát triển đặc sản vùng miền, hạn chế tình trạng di cư lao động và giữ ổn định sinh kế tại chỗ.

Vân Hồng - CTV Trần Hồng