Kinh tế xanh, 'chìa khóa' để TP.HCM đạt mục tiêu tăng trưởng

Tuyến kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè vốn là dòng kênh "chết" nay đã được hồi sinh là minh chứng cho nỗ lực và quyết tâm của TP.HCM trong việc xanh hóa kênh rạch, xanh hóa nền kinh tế, hướng đến sự thịnh vượng và phát triển bền vững.

Quyết định mới đây của Ủy ban nhân dân TP.HCM về việc thành lập Tổ công tác tham mưu về chuyển đổi xanh có nhiệm vụ tham mưu chiến lược, lộ trình chuyển đổi xanh, hướng tới Thành phố trung hòa carbon vào năm 2050.

“CHÌA KHÓA” ĐẠT MỤC TIÊU TĂNG TRƯỞNG

Tổ công tác này còn có nhiệm vụ tham mưu xây dựng các kế hoạch, đề xuất các giải pháp thực hiện các nội dung kinh tế xanh, chuyển đổi xanh; xây dựng đề án chuyển đổi xanh cho TP.HCM khi sáp nhập với Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu đến năm 2030, tầm nhìn 2050. Tổ cũng có nhiệm vụ tổ chức các hoạt động tọa đàm, hội thảo, các khóa nâng cao nhận thức, đào tạo gắn với các định hướng, chính sách của Thành phố.

Theo định hướng phát triển, TP.HCM đã xác định tăng trưởng xanh là chiến lược phát triển bền vững; đồng thời đặt mục tiêu giảm 10% lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2030 và đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (net zero) vào năm 2050. Một số dự án trọng lực đang được Thành phố triển khai gồm dự án chuyển đổi xanh tại Cần Giờ, chuyển đổi phương tiện giao thông từ xe xăng sang xe điện…

Tổ công tác cũng được Ủy ban nhân dân Thành phố giao nhiệm vụ xây dựng mối quan hệ hợp tác quốc tế về các nội dung về chuyển đổi xanh với các đối tác chiến lược; phối hợp với các đơn vị có liên quan truyền thông chính sách các nội dung chuyển đổi xanh; tổng hợp, định kỳ hoặc đột xuất báo cáo tình hình triển khai thực hiện kế hoạch, chương trình.

Trong vài năm trở lại đây, hai từ khóa quan trọng xuyên suốt trong tư duy, chiến lược hành động của TP.HCM, đó là “xanh” và “số”. Theo TS. Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM (HIDS), Tổ trưởng Tổ công tác tham mưu về chuyển đổi xanh, từ những khái nhiệm ban đầu, vấn đề “xanh” của Thành phố không chỉ là câu chuyện trong thảo luận mà từ nhận thức; từ một loạt hội thảo, tọa đàm trao đổi không chỉ của lãnh đạo Thành phố mà đã đi sâu xuống sở, ngành, báo chí, tổ chức quốc tế, liên minh để thúc đẩy phong trào này bén rễ.

Tăng cường mảng xanh đô thị là một trong các giải pháp thúc đẩy phát triển xanh của TP.HCM. Ảnh minh họa

Ông Vũ cho rằng để có thể “bén rễ”, Thành phố cũng phải có tiềm năng, như nguồn lực về tiềm năng tái tạo, về xe điện, tiêu dùng xanh, về ý thức nhận thức của người dân thành thị. Cùng với đó là những chính sách đã được Quốc hội cho thí điểm trong Nghị quyết 98/2023/QH15…

Theo ông, nếu không giữ gìn môi trường sống, không chống ngập lụt, TP.HCM không thể là nơi cung cấp cuộc sống tốt nhất cho người dân. “TP.HCM nếu không đi đầu về các dự án về xanh, ý tưởng về xanh, thí điểm về xanh thì không thể thu hút được các nguồn lực, xu thế của thế giới về vấn đề này”, ông khẳng định.

Theo Nghị quyết 98 của Quốc hội, có các trụ cột quan trọng về xanh quan trọng gồm điện áp mái; kiểm soát khí thải phương tiện giao thông; thu hút nhà đầu tư chiến lược về năng lượng sạch; thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo về năng lượng sạch…

CHUỖI GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG XANH

Để phát triển bền vững, hướng tới trở thành trung tâm về kinh tế, tài chính, thương mại, khoa học, công nghệ và văn hóa của khu vực Đông Nam Á, lãnh đạo TP.HCM đã xem vấn đề phát triển kinh tế xanh là trọng tâm trong xây dựng và định hướng chính sách phát triển.

Trước đó, Ủy ban nhân dân Thành phố đã có Quyết định số 1055/QĐ-UBND ngày 29/3/2021 về phê duyệt Chương trình giảm ô nhiễm môi trường giai đoạn 2020 - 2030. Đây là một trong 13 nội dung cụ thể của Chương trình đột phá phát triển hạ tầng Thành phố.

Theo Chương trình này, Thành phố đặt mục tiêu tổng quát là: “Phát huy kết quả tích cực đạt được trong việc triển khai Chương trình Giảm ô nhiễm môi trường các giai đoạn từ năm 2011 - 2020, tiếp tục tập trung các giải pháp ngăn chặn xu hướng tái ô nhiễm môi trường, từng bước cải thiện chất lượng môi trường Thành phố, thích ứng với biến đổi khí hậu và hướng tới đạt được các mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030”.

Tiếp đó, Thành phố đã ban hành Quyết định số 4589/QĐ-UBND, ngày 29/12/2022 của Ủy ban nhân dân TP.HCM phê duyệt kế hoạch triển khai thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh hướng đến phát triển bền vững trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2021 - 2030.

Kế hoạch nhấn mạnh vấn đề thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, tích hợp tăng trưởng xanh với kế hoạch phát triển kinh tế xã hội; bảo đảm tăng trưởng kinh tế bền vững, toàn diện, liên tục; tạo việc làm đầy đủ, năng suất và việc làm tốt cho tất cả mọi người; bảo đảm mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững…

Mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh đạt tối thiểu 50% và đến năm 2050 thì 100% xe buýt và taxi đều sử dụng năng lượng xanh. Ảnh: Minh Quân.

Theo kế hoạch, các giải pháp thúc đẩy phát triển xanh của TP.HCM bao gồm sáu nhóm chính sách.

Thứ nhất, nhóm giải pháp về nguồn lực, gồm tài chính xanh và nguồn nhân lực chất lượng xanh.

Thứ hai, kết nối và hợp tác xanh bao gồm mạng lưới hệ thống thông tin, dữ liệu; chương trình thu hút đầu tư, kết nối hợp tác quốc tế; quan hệ kết nghĩa và thúc đẩy hợp tác.

Thứ ba, nhóm giải pháp về tài nguyên bao gồm năng lượng “sạch và xanh”; nước sạch và hiệu quả sử dụng nước; “tuần hoàn” vật liệu.

Thứ tư, nhóm giải pháp hành vi gồm tiêu dùng xanh và giao thông xanh.

Thứ năm, tòa nhà xanh và hiệu quả năng lượng bao gồm: tiêu chuẩn công trình xanh; thí điểm xây dựng điều chỉnh biểu giá điện tăng bậc thang; nâng cao nhận thức về tiết kiệm năng lượng; thu gom và trao đổi các sản phẩm tiêu thụ điện kém hiệu quả.

Thứ sáu, nhóm giải pháp kinh tế trọng tâm, gồm: sản xuất xanh và công nghệ cao; khởi nghiệp, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; du lịch xanh; nông nghiệp và rừng; hệ sinh thái rừng ngập mặn Cần Giờ.

Kể từ ngày 01/7/2025, ba “cực” trong tứ giác phát triển Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam hợp nhất với nhau, hình thành TP.HCM mới (gồm TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu), được xem là bước ngoặt phát triển đặc biệt của TP.HCM, Đông Nam Bộ và cả nước.

Theo tính toán của HIDS, quy mô kinh tế sau hợp nhất của TP.HCM mới đạt hơn 2,7 triệu tỷ đồng, tức chiếm gần 1/4 GDP năm 2024 của cả nước. Thu ngân sách của thành phố mới cũng vượt trội khi chiếm gần 1/3 cả nước với 682.000 tỷ đồng.

Các chuyên gia cho rằng Thành phố cần có lộ trình cùng các cơ chế, chính sách cụ thể nhằm chuyển dịch cơ cấu nội ngành công nghiệp sang các ngành mũi nhọn có hàm lượng công nghệ, giá trị gia tăng cao; đồng thời chuyển đổi các ngành công nghiệp thâm dụng tài nguyên, năng lượng sang các ngành công nghiệp xanh, công nghiệp phát thải carbon thấp.

Anh Khuê