KOL, KOC quảng cáo sai sự thật: Bán hàng hay đánh cắp niềm tin?

Ngày trước, muốn biết một sản phẩm có tốt không, người tiêu dùng thường hỏi bạn bè, hàng xóm, hoặc đọc báo chí chính thống. Ngày nay, chỉ cần lướt mạng xã hội, người tiêu dùng sẽ được hàng loạt KOL (người có tầm ảnh hưởng) và KOC (người tiêu dùng có sức ảnh hưởng) tận tình chia sẻ về sản phẩm với đủ mọi lời có cánh.

Từ những lời khen…

Câu chuyện về TikToker Hằng Du Mục là ví dụ điển hình. Tháng 2-2024, cô từng khẳng định một hũ yến sào 70ml chứa đến 30 gram yến tươi, loại tổ yến A5 cao cấp, nhưng giá bán lại rẻ bất ngờ – chỉ 188.000 đồng cho 6 hũ. Nghe quá hời, hàng ngàn người đặt mua. Để rồi khi sự thật được phơi bày, cô phải xin lỗi và gỡ bỏ quảng cáo, nhưng niềm tin của người tiêu dùng thì đã bị tổn thương.

Mới đây thôi, lại Tiktoker này và Quang Linh Vlogs - một KOL có lượng người theo dõi lớn, cũng vướng vào tranh cãi khi quảng bá quá lố cho một một loại kẹo rau củ.

Chưa bàn đến thành phần dinh dưỡng, câu nói này đã làm dấy lên tranh cãi về việc liệu sản phẩm có thực sự thay thế rau xanh trong chế độ ăn hằng ngày hay không. Sau khi bị phản ứng, Quang Linh, hoa hậu Thùy Tiên đã lên tiếng xin lỗi.

Quang Linh Vlogs và Hằng Du Mục trong một buổi quảng cáo sản phẩm của mình. Ảnh: MXH

Hay trước đó, nhiều nghệ sĩ có tiếng cũng từng lao đao vì quảng cáo quá đà, quảng cáo sai sự thật. Cụ thể, một NSƯT đã xuất hiện trên mạng xã hội, giới thiệu một loại sữa có thể giúp hết đau xương khớp, tê bì chân tay, ngăn ngừa thoái hóa.

Nhưng chỉ vài tháng sau, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã lên tiếng khẳng định sản phẩm này không hề có tác dụng điều trị bệnh như những gì được quảng bá. Nhưng lúc đó, bao nhiêu người đã tin tưởng và bỏ tiền mua?.

...đến sự vỡ mộng

Chị Phạm Hạnh (35 tuổi, TP. Thủ Đức) là một trong số đó. Chị cho biết mình từng mua một loại sữa hỗ trợ xương khớp do KOL quảng cáo.

“Sau đó, tôi mới biết sản phẩm mà tôi mua chỉ là thực phẩm chức năng, nhưng cách họ quảng cáo sai sự thật khiến tôi hiểu nhầm” - chị Hạnh nói.

Không riêng chị Hạnh, anh Hữu Thắng (40 tuổi, quận Bình Thạnh) cũng từng cả tin. Thấy nhiều KOL quảng bá thực phẩm chức năng giảm cân nhanh, anh quyết định thử.

“Nhưng khi uống vào, tôi thấy người mệt mỏi, mất nước. Sau đó mới phát hiện trong thành phần có chất gây tác dụng phụ. Khi liên hệ nơi bán, họ không phản hồi gì nên đành bỏ sản phẩm luôn” - anh Thắng nói.

Đáng buồn nhất là vụ cô gái trẻ 21 tuổi ở Hà Nội phải nhập viện trong tình trạng tổn thương não nặng, sau khi uống thuốc giảm cân không rõ nguồn gốc mua trên Tiktok.

Cụ thể, ngày 4-3-2025, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận điều trị cho cô gái trẻ này. Sau đó, Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai đã gửi mẫu thuốc bệnh nhân uống cho Viện Kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm quốc gia để kiểm tra. Kết quả cho thấy trong thuốc giảm cân có chứa thành phần Sibutramin.

Nữ bệnh nhân cho biết đã mua thuốc giảm cân này trên TikTok, quan sát thấy trên lọ thuốc có nội dung "7 ngày giảm 7kg" bằng tiếng Anh. Bệnh nhân đã uống liên tục được mỗi ngày một viên trong hơn một tháng. Sau thời gian uống thuốc và nhịn ăn, bệnh nhân giảm 4-5kg.

BS CK1 Lê Thuận Linh, Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Thành phố Thủ Đức.

Theo BS CK1 Lê Thuận Linh, Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Thành phố Thủ Đức, quảng cáo sai sự thật không chỉ gây tổn thất tài chính mà còn tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe.

“Việc tự ý sử dụng thực phẩm chức năng theo quảng cáo mà không có hướng dẫn y khoa có thể gây ra những hậu quả khó lường.

Không ít người tin vào các sản phẩm "thay thế bữa ăn", dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng vì bỏ qua thực phẩm tự nhiên. Một số sản phẩm kém chất lượng còn chứa kim loại nặng, chất bảo quản vượt mức cho phép, ảnh hưởng nghiêm trọng đến gan, thận khi sử dụng lâu dài” - BS Linh nói.

Cạnh đó, theo BS Linh, nhiều sản phẩm giảm cân chứa sibutramine – một chất cấm có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, hay trà detox có senna – một loại nhuận tràng mạnh có thể gây mất nước, rối loạn điện giải. Một số viên uống trị đau khớp còn chứa corticoid, giúp giảm đau tức thì nhưng về lâu dài có thể dẫn đến loãng xương, suy thận…

“Những quảng cáo thiếu kiểm chứng, quảng cáo sai sự thật không chỉ khiến người bệnh chậm trễ trong điều trị, làm gia tăng tỷ lệ bệnh mạn tính và chi phí y tế, mà còn khiến thị trường tràn lan sản phẩm kém chất lượng, làm suy giảm niềm tin vào những sản phẩm thực sự hiệu quả và lời khuyên từ chuyên gia y tế” - BS Linh nhấn mạnh.

Tổn hại không chỉ riêng người tiêu dùng

Theo Ths Nguyễn Văn Tâm, giảng viên chuyên ngành Maketing, Trường Đại học Văn Lang cho hay mục tiêu cuối cùng của quảng cáo là bán hàng.

Dù là quảng cáo trên truyền hình, báo chí hay livestream trên mạng xã hội, nguyên tắc quan trọng nhất vẫn là trung thực. KOL, KOC có thể giúp doanh nghiệp bán hàng nhanh chóng, nhưng nếu chạy theo lợi nhuận mà bỏ qua sự thật, họ không chỉ đánh mất lòng tin của người tiêu dùng mà còn đặt chính mình vào rủi ro pháp lý.

DI LINH