Kỳ 2: Dàn trận bằng drone

Quần thảo bầu trời

Mở đầu bài viết, hai cây bút Siobhán O, Grady và Kostiantyn Khudov đã tường thuật tình hình thực địa từ khu vực Donetsk - phía Đông Ukraine: Vào tháng 4/2024, khu vực tiền tuyến này có rất nhiều máy bay không người lái (drone) tựa những đàn ruồi vo ve ngày đêm trên bầu trời khiến lực lượng của Nga lẫn Ukraine khó có khả năng di chuyển mà không bị chúng phát hiện.

Để tránh những chiếc drone lượn trên đầu khi làm nhiệm vụ, binh sĩ hai bên buộc phải di chuyển thật nhanh với hy vọng các phi công điều khiển drone của đối phương không đủ kỹ năng tìm thấy mình. Những người điều khiển drone chuyên nghiệp nay trở thành thế lực đáng gờm: Với khả năng được mài giũa trên chiến trận, họ có thể rình rập một người lính bộ binh từ khi xung trận cho đến lúc bị tiêu diệt hay lao theo họ vào nơi ẩn náu lẫn chiến hào.

Oleksandr Nastenko - chỉ huy của Code 9.2, đơn vị drone trực thuộc Quân đoàn 92 của Ukraine - cho biết, sự gia tăng về lượng drone cỡ nhỏ ở Ukraine đã biến khu vực nằm ngoài hai bên đường số 0 (thường được gọi là "vùng xám") trở thành "tử địa". Vị chỉ huy này nhận định: "Bạn sẽ chết ngay lập tức nếu di chuyển cả ngày lẫn đêm dưới con mắt tò mò của những chiếc drone từ phía đối phương".

Drone giá rẻ được triển khai ở Ukraine đã khiến chiến tranh hiện đại thay đổi. Mặc dù bước đầu chúng mang lại lợi thế cho quân đội nước này trên chiến trường, nhưng người Nga đã nhanh chóng bắt kịp và đưa vào sản xuất hàng loạt drone của riêng mình. Andrew Coté - Chánh văn phòng của BRINC Drones, công ty sản xuất drone có trụ sở tại Seattle - Mỹ đã gửi thiết bị đến Ukraine - nhận định: "Những gì chúng ta đang chứng kiến hiện nay là cuộc chiến tranh chớp nhoáng bằng drone. Vai trò của chúng ở chiến trường Ukraine đang thay đổi cục diện giống xe tăng trong Thế chiến thứ nhất. Mọi chuyện khá bế tắc, bởi nếu bạn ở ngoài trời sẽ bị chúng săn lùng".

Nhiều chiếc drone được trang bị camera tầm nhiệt có khả năng hoạt động vào ban đêm đã thu hẹp không gian nơi quân đội hai bên có thể di chuyển an toàn mà không bị phát hiện. Điều này dẫn đến thương vong cao và trong những tháng gần đây đã ngăn cả hai bên đạt được bước đột phá lớn trên chiến trường.

Binh sĩ Ukraine điều khiển một chiếc drone trên chiến trường. Ảnh: Washington Post

Cuộc đua về sản xuất, vận hành

Để đối phó với việc sản xuất drone quy mô lớn đang được tiến hành ở Nga, trong năm nay Ukraine đang chạy đua để sản xuất hơn 1 triệu chiếc drone với hy vọng qua đó sẽ giúp "bẻ gãy" thế mạnh của đối phương. Nhiệm vụ này càng trở nên cấp bách hơn khi Kiev cạn kiệt đạn pháo và hệ thống phòng không từ các đối tác phương Tây, trong đó có Mỹ.

Ukraine ngoài việc dựa vào pháo binh, nay còn phải "nhờ vào drone để cản trở quân địch", như lời người lính điều khiển drone có biệt danh "Nepal" (32 tuổi) chia sẻ. Kiev đã đào tạo hàng chục nghìn binh sĩ như "Nepal" làm phi công drone - vai trò chưa từng được nước này nghĩ đến khi Nga sát nhập bán đảo Crimea vào năm 2014. Nhưng chỉ một thập kỷ sau, "gió đã đổi chiều" khi những chiếc drone giờ đây bỗng chốc thành "siêu sao" trên chiến trường.

Tháng 02/2024, Tổng thống Ukraine - Zelensky đã tôn vinh vai trò của những người điều khiển drone khi ông cho thành lập nhánh quân sự mới chuyên vận hành loại thiết bị này. "Đẩy lùi các cuộc tấn công trên bộ chủ yếu là nhiệm vụ của drone" - ông nhấn mạnh. Chúng khiến vai trò của lực lượng bộ binh thay đổi đáng kể trên chiến trường.

Các nhà máy của Ukraine đang sản xuất nhiều loại drone và tình nguyện viên dân sự của họ cũng tự chế tạo chúng theo hướng dẫn trên YouTube. Số lượng khủng của những chiếc drone tham chiến cho thấy chiến trường giờ đây "gần như trở nên công bằng cho cả hai bên" - "Nepal" nhận định. Giá thành chế tạo một chiếc drone giờ khá rẻ, nhưng chúng lại có giá trị chiến lược đến mức những người lính như "Nepal" phải dành hàng giờ ngồi tại bàn làm việc chỉ để sửa lại chúng, trong đó có cả drone tịch thu từ người Nga lẫn thiết bị do chính họ chế tạo với hy vọng có thể tái sử dụng.

Người điều hành một đơn vị drone ở miền Đông Ukraine tên Stanislav (35 tuổi) tiết lộ, chỉ trong vòng bán kính 10km do lữ đoàn của anh và hai người khác kiểm soát khả năng có đến 100 chiếc drone được các bên điều đi trinh sát và tấn công, chúng cứ lượn lờ trên đầu. "Điều khó khăn nhất mà chúng tôi gặp phải là xác định drone của Nga hay Ukraine. Khi bạn nhìn thấy 10 chiếc drone trên bầu trời, không có cách nào nhận biết đó là drone của "phe ta" trở về sau chuyến trinh sát hay là drone của địch quân đang lao đến do thám hoặc tấn công" - anh chia sẻ. Biết các phi công điều khiển drone có giá trị như thế nào đối với Ukraine, Nga liên tục "nhắm vào họ bằng bom dẫn đường trên không" - một người lính có biệt danh "Fox" (32 tuổi) chia sẻ.

Quả là sự thay đổi đáng kinh ngạc: Chỉ một thập kỷ trước, không ai có thể hình dung ra cảnh này; nhưng ngày nay những con "robot bay" đã thực sự làm chủ chiến trường trong chiến tranh hiện đại. Chúng ngày đêm thay nhau gieo rắc nỗi kinh hoàng cho những đội quân người, bất kể là bên nào tham chiến.

(Còn tiếp...)

Anh Duy