Kỳ cuối: Những hòa giải viên cơ sở nhiệt huyết

Các hòa giải viên ấp Thanh An, xã An Bình (huyện Châu Thành) trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong công tác hòa giải. Ảnh minh họa

Tận tâm và trách nhiệm

Ông Lý Văn Trí- trưởng ấp, tổ trưởng tổ hòa giải ấp Thanh An, xã An Bình, huyện Châu Thành có “thâm niên” hơn 17 năm làm công tác hòa giải ở cơ sở. Theo ông Trí, chỉ cần nghe phản ánh hoặc những mâu thuẫn manh nha phát sinh là các thành viên tổ hòa giải có mặt, tìm cách giải quyết với phương châm “Việc lớn thành việc nhỏ, việc nhỏ thành không có gì”, không cần chờ người dân làm đơn gửi. Ngoài ra, tổ hòa giải cùng với chính quyền địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, qua đó, tạo được sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của người dân, góp phần hạn chế đơn thư khiếu kiện, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Mỗi khi nhận đơn yêu cầu của người dân, tổ hòa giải tập hợp các hòa giải viên để tìm hiểu rõ nguyên nhân, sau đó đề xuất các giải pháp xử lý trước rồi mới tổ chức hòa giải nên tỷ lệ hòa giải thành rất cao. Quá trình giải quyết bảo đảm khách quan, công bằng, theo phương châm “đúng sai phân minh - lý tình trọn vẹn” để thuyết phục các bên thỏa thuận, hóa giải mâu thuẫn, xóa tan tranh chấp. Ông Trí cho biết, cách đây không lâu, tổ hòa giải của ấp đã hòa giải thành một vụ tranh chấp về nợ tiền. Theo đó, do hoàn cảnh khó khăn, một nông dân đã mua thiếu muối diêm để phục vụ trồng trọt hoa màu.

Ðến hạn trả, người nông dân trên không có đủ tiền thanh toán nên chủ cửa hàng đã làm đơn gửi tổ hòa giải nhờ giải quyết vụ việc. Nhận được đơn, tổ hòa giải tìm hiểu nguyên nhân sự việc, họp, xem xét kỹ tình tiết và tổ chức hòa giải. Kết quả, chủ cửa hàng đồng ý cho người nông dân này trả góp tiền theo định kỳ.

“Cái nghề này đòi hỏi những hòa giải viên vừa phải nắm vững chính sách pháp luật, vừa phải tế nhị hài hòa, phân tích có lý, hợp tình để các bên xoa dịu được không khí căng thẳng. Ðặc biệt, cần biết vận dụng những phong tục tập quán của địa phương, những quy ước của khu dân cư, phát huy sức mạnh của đoàn thể, người thân và người có uy tín, có tiếng nói trong cộng đồng dân cư trong công tác hòa giải, từ đó góp phần nâng cao tỷ lệ hòa giải thành, ngăn chặn mâu thuẫn, tranh chấp xảy ra” - tổ trưởng tổ hòa giải ấp Thanh An nói.

Chia sẻ những kinh nghiệm trong thực tế hòa giải của mình, bà Võ Thị Ngọc Nhị- thành viên tổ hòa giải ấp Thanh An cho biết, các hòa giải viên phải thường xuyên tìm hiểu thêm kiến thức pháp luật liên quan đến các sự việc thường gặp. Bên cạnh đó, hòa giải viên cần kiên trì, nhiệt tình và đặc biệt phải gần dân thì mới giải quyết kịp thời những thắc mắc, những tranh chấp. “Công tác hòa giải ở cơ sở phải có lòng kiên nhẫn và sự nhiệt tình. Không ít vụ việc hòa giải một lần đã thành công, mà phải đi lại nhiều lần, lựa lời hỏi han, chia sẻ. Lúc thì trò chuyện với người này, khi thì tâm sự với người kia, để các bên cùng lắng nghe, thấu hiểu, dần dần hóa giải được mâu thuẫn”- bà Nhị nói.

Với khoảng 10 năm tham gia công tác hòa giải, bà Hà Thị Ngọc Phú- tổ trưởng tổ hòa giải ấp Bông Trang (xã Thạnh Ðức) và các thành viên tổ hòa giải khu vực đã giải quyết kịp thời nhiều tranh chấp, mâu thuẫn tại địa phương. Theo bà Phú, trong cuộc sống, mâu thuẫn xuất phát có khi chỉ từ lời nói, ranh đất, bất hòa chuyện tiền bạc...

Khi tiếp nhận đơn yêu cầu hòa giải, bà Phú và các thành viên trong tổ dành thời gian xác minh, tìm hiểu nguyên nhân, từ đó đưa ra cách giải quyết hợp lý, có tình có nghĩa. “Hòa giải không chỉ để giải quyết mâu thuẫn nhất thời mà còn giúp hàn gắn tình làng nghĩa xóm, tình cảm gia đình. Làm việc này phải từ cái tâm, trách nhiệm thì mới bền, mới lâu được”- tổ trưởng tổ hòa giải ấp Bông Trang chia sẻ.

Kể lại câu chuyện hòa giải đáng nhớ nhất, bà Phú cho hay, trước đó, bà có hòa giải mâu thuẫn cho hai vợ chồng ở gần khu vực bà sinh sống. Do hai vợ chồng không tìm được tiếng nói chung, hay đánh nhau khi xảy có mâu thuẫn. Người vợ sau đó đã tìm đến bà Phú nhờ viết đơn kiện.

Tại đây, bà Phú hỏi rõ nguyên nhân vì sao hai vợ chồng mâu thuẫn, phân tích đúng sai giữa các bên, chia sẻ cách hàn gắn, giữ hạnh phúc gia đình. Sau đó, bà Phú tìm gặp riêng người chồng để lắng nghe, động viên, hóa giải những bức xúc, giúp cho hai vợ chồng dần “gương vỡ lại lành”, cùng thay đổi bản thân, nuôi dạy con cái và xây dựng kinh tế gia đình.

“Chia sẻ, vận động, thuyết phục các bên thì dễ nhưng dùng lý lẽ, căn cứ vừa hợp tình, hợp lý vừa đúng luật rất khó, nhất là trong các vụ tranh chấp về đất đai hay dân sự, các bên trong không khí căng thẳng, nóng nảy ai cũng muốn phần mình, không nhường nhịn ai. Do đó, khi nhận đơn yêu cầu, chúng tôi gặp gỡ riêng các bên nắm bắt thông tin, đồng thời đưa ra nhiều cách giải quyết để họ có thời gian suy nghĩ. Sau đó, mới tổ chức hòa giải nên cũng có nhiều thuận lợi, kết quả là tỷ lệ hòa giải thành rất cao”- tổ trưởng tổ hòa giải ấp Bông Trang cho hay.

Trao giải cho các đội tham dự hội thi Hòa giải viên giỏi cấp tỉnh lần thứ IV năm 2022. Ảnh minh họa

Tiếp tục nâng cao chất lượng các tổ hòa giải và hòa giải viên

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác hòa giải ở cơ sở hiện nay vẫn còn có một số khó khăn, hạn chế như ở một số địa phương chưa thực sự nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của công tác này đối với đời sống xã hội, vì vậy thiếu sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất cho công tác này; một bộ phận đội ngũ hòa giải viên còn thiếu phương pháp, kỹ năng và kiến thức pháp luật chuyên sâu về hòa giải.

Mặt khác, các mâu thuẫn, tranh chấp trong nội bộ nhân dân, nhất là tranh chấp trong lĩnh vực đất đai ngày càng gia tăng và phức tạp hơn. Nguồn ngân sách nhà nước ở cấp huyện, đặc biệt là ở cấp xã còn khó khăn nên việc bố trí kinh phí cho công tác hòa giải chưa nhiều, việc huy động nguồn kinh phí cho công tác hòa giải còn hạn chế…

Ðể tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác hòa giải cơ sở, thời gian tới, Hội đồng Phối hợp PBGDPL tỉnh sẽ thường xuyên rà soát, củng cố, kiện toàn tổ hòa giải ở cơ sở và đội ngũ hòa giải viên theo quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở và Nghị quyết liên tịch số 01/2014/NQLT/CP-UBTƯMTTQVN ngày 18.11.2014 của Chính phủ và Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hướng dẫn phối hợp thực hiện một số quy định của pháp luật về hòa giải ở cơ sở.

Tiếp tục tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức và thực hiện có hiệu quả chủ trương của Ðảng, pháp luật của Nhà nước về hòa giải ở cơ sở, nhất là các biện pháp xử lý chuyển hướng về hòa giải quy định tại Bộ luật Hình sự năm 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017), Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 và thủ tục công nhận kết quả hòa giải thành ngoài Tòa án quy định tại Chương XXXIII của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, hướng dẫn của Bộ Tư pháp tại Công văn số 1503/BTP-PBGDPL ngày 5.5.2017.

Thực hiện tốt công tác kiểm tra và chế độ thông tin, báo cáo, thống kê; kịp thời khen thưởng đối với tổ hòa giải, hòa giải viên có thành tích xuất sắc trong công tác hòa giải ở cơ sở; tổ chức hội nghị tập huấn bảo đảm bình đẳng giới trong quá trình hòa giải ở cơ sở, cuộc thi viết tìm hiểu pháp luật về hòa giải ở cơ sở dành cho tập thể tổ hòa giải.

Thiên Di