Kỳ họp bất thường: Hoạt động bình thường của 1 Quốc hội chuyên nghiệp

Hôm nay (15-1), kỳ họp bất thường lần thứ năm, Quốc hội (QH) khóa XV chính thức khai mạc.

Như những kỳ trước, kỳ họp bất thường lần thứ năm của Quốc hội (QH) sẽ quyết nghị những vấn đề mang tính cấp thiết để kịp thời tháo gỡ các vướng mắc về quốc kế dân sinh.

Điều 83 Hiến pháp năm 2013 quy định QH họp mỗi năm hai kỳ, trường hợp Chủ tịch nước, Ủy ban Thường vụ QH, Thủ tướng hoặc ít nhất 1/3 tổng số đại biểu QH yêu cầu thì QH họp bất thường.

Cơ sở thực tiễn để QH họp bất thường là những yêu cầu cấp thiết từ cuộc sống cần phải có đáp án từ QH. Nếu không có giải pháp chính thức và chính danh từ QH, những bế tắc đã phát sinh sẽ không được giải quyết, ảnh hưởng đến sự phát triển cũng như an ninh của đất nước.

Trước kỳ họp bất thường lần này, QH đã họp bốn kỳ họp bất thường. Đầu năm 2022, kỳ họp bất thường lần thứ nhất của QH được tổ chức nhằm đề ra những quyết sách quan trọng khôi phục kinh tế, ổn định đất nước sau khi đại dịch COVID-19 vừa được đẩy lùi.

Nối tiếp thành công đó, ba kỳ họp bất thường tiếp theo của QH đã diễn ra và để lại những dấu ấn khó phai khi QH đưa ra những quyết nghị hệ trọng, đáp ứng kịp thời yêu cầu, đòi hỏi cấp bách của thực tiễn.

Tại kỳ họp bất thường lần thứ năm, QH sẽ xem xét và thông qua bốn nội dung, trong đó có Luật Đất đai (sửa đổi) - một đạo luật rất quan trọng, có phạm vi điều chỉnh rộng bởi nó tác động đến hơn 37 luật liên quan.

Các kỳ họp bất thường đã thể hiện sự đồng hành của QH với Chính phủ trong việc giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra trong quản lý nhà nước; kịp thời tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc, không chỉ trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của QH mà còn tạo ra sự thuận lợi trong quản trị nhà nước hiện đại.

Trong điều kiện hiện nay, khi thực tiễn cuộc sống có những chuyển biến hết sức nhanh chóng thì việc tổ chức các kỳ họp bất thường là rất cần thiết để QH kịp thời giải quyết những vấn đề thuộc thẩm quyền. Đây cũng là việc cần làm để xây dựng một QH hoạt động chuyên nghiệp hơn, hiệu quả hơn, đáp ứng cao nhất yêu cầu phát triển của đất nước.

Chủ tịch QH Vương Đình Huệ cũng đã khẳng định: “Với việc tổ chức thành công kỳ họp bất thường lần thứ nhất, chúng ta có bài học quý để những kỳ họp “bất thường” trở thành hoạt động “bình thường” của QH, nhằm đáp ứng kịp thời đòi hỏi cấp bách của thực tiễn”.

Chủ tịch QH Vương Đình Huệ. Ảnh: QH

Rõ ràng việc QH họp bất thường là hoạt động hết sức bình thường và hoàn toàn hợp pháp. Sự bình thường của phiên họp bất thường cũng thể hiện trách nhiệm của QH, của các đại biểu QH với những vấn đề cấp thiết của đất nước.

Các kỳ họp bất thường cho thấy quyết tâm của QH trong việc phấn đấu trở thành một QH chuyên nghiệp - là QH dành phần lớn thời gian để giải quyết các công việc quan trọng thuộc thẩm quyền của mình nhằm đáp ứng những đòi hỏi mang tính biến thiên của cuộc sống. Chính tính nhanh chóng, kịp thời trong các quyết nghị của QH mới là điều cá nhân, tổ chức mong chờ. Một QH với cách họp “xuân thu nhị kỳ” sẽ không thể giải quyết kịp thời, thấu đáo các đòi hỏi của cuộc sống.

Do đó, kỳ họp bất thường của QH là để tìm kiếm dư địa hoạt động mới, thực sự đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn cuộc sống. Đặc biệt, việc QH tổ chức kỳ họp bất thường đã khẳng định thông điệp về một QH luôn đổi mới, hành động quyết liệt vì lợi ích của nhân dân.

Cái tên “kỳ họp bất thường” là dùng để chỉ yếu tố cấp thiết, chứ không có nghĩa là thảm họa hay bất trắc. Tuy nhiên, việc điều chỉnh tên gọi cũng cần được cân nhắc nhằm loại trừ sự hoang mang của dư luận cũng như sự suy diễn của các thế lực thù địch.

Trước đây, khoản 1 Điều 44 Luật Tổ chức chính phủ 2015 quy định: “Chính phủ họp thường kỳ mỗi tháng một phiên hoặc họp bất thường theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ […]”. Tuy nhiên, thuật ngữ “bất thường” lại gây ra những sự ngộ nhận không cần thiết.

Chính vì vậy, năm 2019, QH đã quyết định thay thế thuật ngữ “bất thường” thành “chuyên đề hoặc họp để giải quyết công việc phát sinh đột xuất”.

Đây cũng là một kinh nghiệm lập pháp có thể tiếp thu khi sửa đổi các quy định liên quan đến tên gọi “kỳ họp bất thường“ của QH. Trong tương lai, nhà làm luật có thể nghiên cứu thay đổi thuật ngữ “kỳ họp bất thường” thành “kỳ họp đột xuất”.

TS CAO VŨ MINH, Trường ĐH Kinh tế - Luật, ĐH Quốc gia TP.HCM