Kỳ lân logistics Ninja Van chật vật trước sự trỗi dậy của hệ thống giao nhận nội bộ sàn thương mại điện tử

Mất lợi thế sân nhà vào tay các "đội quân" nội bộ của sàn

Thành lập năm 2014 tại Singapore, Ninja Van từng được xem là hiện tượng của giới khởi nghiệp Đông Nam Á khi giải quyết bài toán giao vận khu vực cho các nền tảng thương mại điện tử mới nổi như Lazada hay Shopee. Sự tăng trưởng nóng của thị trường này đã giúp quy mô xử lý đơn hàng của Ninja Van tăng gấp đôi, từ 1 triệu đơn/ngày năm 2019 lên 2 triệu đơn/ngày vào năm 2021. Dòng vốn đầu tư theo đó cũng chảy mạnh vào doanh nghiệp, đưa định giá công ty từ mức khởi điểm vài triệu USD lên 1,5 tỷ USD sau vòng gọi vốn năm 2021. Tuy nhiên, các biến động thị trường gần đây đã khiến định giá của kỳ lân này điều chỉnh về mức 1 tỷ USD.

Gia nhập thị trường Việt Nam từ năm 2016, Ninja Van nhanh chóng mở rộng mạng lưới thông qua mô hình nhượng quyền bưu cục với chi phí gia nhập thấp và nhiều chính sách hỗ trợ vật tư. Tuy nhiên, chiến lược phụ thuộc vào nguồn đơn từ các sàn thương mại điện tử - vốn từng là bệ phóng cho sự tăng trưởng - nay lại trở thành gánh nặng. Các nền tảng lớn như Shopee, Lazada hay TikTok Shop đã thay đổi cuộc chơi bằng cách tự xây dựng hoặc liên kết chặt chẽ với các đơn vị giao nhận nội bộ như Shopee Express, LEX hay J&T Express.

Sự thống trị của các nền tảng này thể hiện rõ qua số liệu tổng giá trị hàng hóa (GMV) thương mại điện tử khu vực năm 2024 đạt 145,2 tỷ USD, trong đó 85% thị phần thuộc về các sàn lớn. Với doanh thu logistics chiếm khoảng 10-15% tổng ngành, miếng bánh trị giá từ 14 tỷ USD đến hơn 21 tỷ USD đang được các sàn ưu tiên giữ lại cho hệ sinh thái của mình. Tại Việt Nam, các đơn hàng "ngon" trong nội thành thường được ưu tiên cho đội ngũ giao nhận trực thuộc, trong khi các đơn hàng giao xa, cồng kềnh với chi phí cao mới được đẩy sang các đối tác thứ ba như Ninja Van, buộc họ phải cạnh tranh gay gắt về giá khiến biên lợi nhuận ngày càng mỏng.

Áp lực từ đối thủ nội địa và nỗ lực tái cấu trúc dòng tiền

Bên cạnh sức ép từ các sàn, thị trường Việt Nam còn sở hữu đặc thù riêng với tỷ lệ thanh toán tiền mặt cao và sự hiện diện của những tay chơi nội địa sừng sỏ. Các doanh nghiệp như Viettel Post, VNPT Post, Giao Hàng Nhanh hay Giao Hàng Tiết Kiệm không chỉ am hiểu địa phương mà còn nhanh nhạy chuyển đổi mô hình phục vụ các cửa hàng nhỏ lẻ ngay từ khi nhận thấy sự thay đổi chiến lược của các sàn thương mại điện tử. Dự báo đến năm 2030, doanh nghiệp dẫn đầu thị trường nội địa có thể đạt năng suất xử lý 3 tỷ kiện hàng mỗi năm, tạo ra rào cản lớn cho các đơn vị ngoại muốn duy trì thị phần.

Đứng trước nguy cơ bị thu hẹp vùng hoạt động, Ninja Van buộc phải đa dạng hóa nguồn thu. Năm 2022, doanh nghiệp triển khai dịch vụ Ninja Direct để khai thác nhu cầu mua sắm xuyên biên giới, phục vụ hơn 600 doanh nghiệp kinh doanh online với lượng đơn hàng vận chuyển quốc tế đạt giá trị trung bình hơn 60 tỷ đồng mỗi tháng. Mới đây, công ty tiếp tục ra mắt giải pháp Ninja B2B Stock Replenishment Solutions, tập trung vào mảng tiếp vận bán lẻ, kết nối trực tiếp từ kho trung tâm đến điểm bán để tối ưu hóa chuỗi cung ứng.

Mặc dù nỗ lực xoay trục kinh doanh, áp lực vận hành đa thị trường vẫn đè nặng lên cấu trúc tài chính của công ty. Lợi nhuận chưa rõ ràng trong khi chi phí duy trì hệ thống lớn buộc Ninja Van phải thực hiện cắt giảm nhân sự tại nhiều thị trường trọng điểm như Singapore, Philippines và Indonesia. Tại thị trường cạnh tranh khốc liệt như Việt Nam, việc tái cơ cấu hay thậm chí thu hẹp quy mô được xem là bước đi cần thiết để đảm bảo các chỉ số tài chính trong giai đoạn đầy biến động này.

Khánh Linh