Kỷ lục là kỷ lục... cục

Báo chí vừa loan tin, tối 22/11, tại lễ kỷ niệm 120 năm thành lập tỉnh Đắk Lắk, Viện Kỷ lục Việt Nam đã trao bằng xác lập kỷ lục hồ Lắk (huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk) là hồ tự nhiên trên Tây Nguyên có diện tích lớn nhất Việt Nam.

Ngay lập tức, dư luận xôn xao với tin này, kể cả với những người liên quan, là những người dân Đăk Lăk và cá nhân người thực hiện cũng như cơ quan lập hồ sơ đề nghị xác lập kỷ lục.

Bởi đơn giản, phàm là đã đi học, ở lớp thấp nhất, cấp thấp nhất trong hệ thống giáo dục Việt Nam mấy chục năm nay, thì đều biết, đều được học, hồ tự nhiên lớn nhất Việt Nam hiện nay là hồ Ba Bể.

Lâu nay, dư luận đã phản ứng nhiều với một số cái gọi là kỷ lục Việt Nam, những là bánh chưng bánh tét lớn nhất, tô phở lớn nhất, chai rượu, lon bia lớn nhất, bánh xèo lớn nhất...

Nói ngay và luôn, những bánh chưng bánh tét bánh xèo... lớn nhất ấy, đa phần là để giải quyết khâu... oai, khâu kỷ lục chứ không ăn được, hoặc có cố ăn thì nó cũng không ngon, không thể là như nguyên bản. Ví dụ bánh chưng phải chín đều, rền, phải được ép, được bóp góc để bánh khô..., đây làm to thế, có ăn thì cũng "ăn thì ăn vậy kẻo là", không đau bụng là may.

Một tờ báo lớn thống kê, trung bình mỗi năm nước ta có khoảng hơn 400 kỷ lục được công nhận, và "trong đó có kỷ lục rất ít người biết đến, thậm chí bị phê phán gay gắt. Liệu các kỷ lục đó thật sự xứng đáng, cần thiết và có tác động tích cực tới cộng đồng?", trong đó bài báo dẫn chứng nhiều kỷ lục hết sức bi hài, như "Sự kiện một cụ ông gần 90 tuổi ở Tp.Hội An (Quảng Nam) được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam - Hội Kỷ lục gia Việt Nam (Vietkings) vinh danh là "Người gánh nước thuê trong thời gian dài nhất tại Việt Nam", đã thu hút sự quan tâm của dư luận".

Cũng bài báo ấy dẫn "trên trang Facebook cá nhân, nhiếp ảnh gia Thái Phiên viết cụ thể về chuyện của bản thân: "Cách đây chừng 5 năm, có một nhân viên của Vietkings liên hệ gặp tôi để viết bài giới thiệu và đưa cho tôi bốn mẫu tờ khai để tiến hành làm thủ tục Xác lập Kỷ lục Việt Nam với kỷ lục "Xuất bản sách ảnh khỏa thân nghệ thuật đầu tiên ở Việt Nam và công bố tác phẩm ảnh khỏa thân nghệ thuật nhiều nhất tại Việt Nam".

Sau khi phỏng vấn, anh ta đề nghị tôi chi năm triệu đồng (gọi là chi phí... gì gì đó). Tôi đứng dậy: "Anh về đi! Tôi không dư tiền để đánh bóng tên tuổi của mình, nếu Vietkings xác lập hoặc không xác lập kỷ lục này thì mọi người cũng đã biết cả rồi!"".

Còn rất nhiều những ví dụ về "kỷ lục" đến... kỳ cục như thế nữa.

Nhưng phải công nhận một điều là, có cung thì có cầu. Có người có nhu cầu "lập kỷ lục" thì có hẳn tổ chức làm cái việc công nhận kỷ lục, phong kỷ lục để "thỏa mãn nhu cầu" của người cần.

Và quả là, nước ta có khá đông người thích kỷ lục, nghiện kỷ lục, nên khi nghe có người khuyên, xúi, gợi ý... thì bèn hăng hái làm.

Mà lạ, dân ta vốn dĩ không to con lắm, nói thẳng là nhỏ, nhưng lại rất thích những kỷ lục lớn nhất, to nhất, dài nhất..., nói chung là cứ phải nhất.

Thôi thì cái tổ chức cấp danh hiệu kỷ lục kia, đằng nào đã được nhà nước, thông qua bộ nội vụ cấp phép, thì họ làm. Nhưng làm gì thì làm, phải có trách nhiệm chứ không thể quấy quá cho xong, không thể vơ bèo vạt tép, không thể kỷ lục... cục như đã từng.

Theo những người làm hồ sơ đề nghị công nhận kỷ lục ở Đắk Lắk thì họ đề nghị công nhận hồ Lắk là lớn nhất Tây Nguyên thôi, bởi chắc họ đã học và biết, hồ tự nhiên lớn nhất Việt Nam là Ba Bể rồi, mới mấy chục năm, không thể bỗng dưng Ba Bể teo lại và Lắk phình ra được. Nhưng các ông bà cấp giấy xác nhận kỷ lục thì hoặc là họ có căn cứ khác, hoặc là họ nghĩ độ bất biết của hồ Ba Bể là không thể, tức là có thể tự teo lại, nên họ bèn thản nhiên cấp cho hồ Lắk danh xưng kỷ lục lớn nhất Việt Nam. Và nữa, là họ vô trách nhiệm, làm cho xong, làm để... có đi có lại...

Chưa kể, đọc cái bằng công nhận kỷ lục thì thấy có vẻ như, một là họ không thạo chữ Việt, hoặc là họ cố tình viết thế để nó mang tính... quốc tế. Nguyên văn cái bằng của họ ghi: "Xác lập kỷ lục- HĐTV.VK.GXLKL. số 3248/KLVN/2024. Thời điểm xác lập kỷ lục 20/11/2024- ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN LẮK, TỈNH ĐẮK LẮK HỒ LẮK- Hồ nước ngọt tự nhiên trên Tây Nguyên có diện tích lớn nhất Việt Nam (Rộng trên 500ha, ở độ cao gần 417m so với mặt nước biển). Bỏ qua cái lỗi đánh máy ở mấy cái sẹc (/) lẽ ra phải liền chữ phía trước, ở đây họ lại cách ra, thì đọc cái bằng này rõ ràng là họ trao kỷ lục hồ tự nhiên lớn nhất Việt Nam cho Ủy ban Nhân dân huyện Lắk, rồi đến tỉnh Đắk Lắk và cuối cùng mới tới hồ Lắk.

Về hồ Ba Bể, cổng thông tin điện tử tỉnh Bắc Kạn ghi rõ: cách thành phố Bắc Kạn 70km về phía Tây Bắc, nằm ở trung tâm Vườn Quốc gia Ba Bể, thuộc xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể; phía Đông Bắc giáp xã Cao Trĩ và Khang Ninh; phía Đông Nam giáp xã Nam Cường và xã Đà Vị, huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang. Đây là một trong những hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Việt Nam.

Năm 1995, Hồ Ba Bể đã được Hội nghị Hồ nước ngọt thế giới tổ chức tại Mỹ công nhận là một trong 20 hồ nước ngọt đặc biệt của thế giới cần được bảo vệ. Hồ có chiều dài hơn 08km, nơi rộng nhất là 02km, diện tích mặt nước khoảng 500ha, độ sâu trung bình 20m, có những nơi sâu đến 35m.

Vấn đề là, thôi thì người lớn có thể biết hoặc nghi ngờ thông tin để mà tìm hiểu, mà tự hiệu đính, nhưng còn hàng triệu các cháu học sinh trên đất nước ta, học một đằng, giờ cái cơ quan cấp bằng kỷ lục ấy nói một nẻo, vậy thì biết tin ai?

* Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả

Văn Công Hùng