Kỷ niệm 115 năm ngày sinh Tổng Bí thư Trường Chinh: Người đặt nền móng cho sự nghiệp đổi mới

Để chuẩn bị cho Đại hội VI của Đảng, Tổng Bí thư Trường Chinh đã đi khảo sát thực tế tại nhiều địa phương từ miền Nam ra miền Trung và về miền Bắc nhằm tìm ra những bài học thành công và thất bại, để trên cơ sở đó đổi mới cách nghĩ, cách làm trong xây dựng và phát triển đất nước. Ảnh tư liệu

Từ trước Đại hội VI của Đảng, Tổng Bí thư Trường Chinh đã nhận thấy sự cấp bách của đất nước cần đổi mới. Đó là thời điểm thật ngặt nghèo của đất nước. Bối cảnh quốc tế là các nước bao vây cấm vận nước ta. Liên Xô và Đông Âu bắt đầu cải cách mở cửa nên cắt giảm viện trợ. Đất nước lâm vào khủng hoảng kinh tế - xã hội nặng nề. Nền kinh tế vận hành thiếu năng động, kém hiệu quả. Đời sống nhân dân đói nghèo đến cùng cực. Với những người sống trong hoàn cảnh đất nước lúc bấy giờ mới thấu hiểu hết giá trị của đổi mới.

Trước tình hình đó, có một số nơi manh nha đổi mới. Tuy nhiên, để trở thành chủ trương lớn của toàn Đảng, toàn dân về đổi mới thì chưa có. Tổng Bí thư Trường Chinh đã thành lập một nhóm gồm những trí thức, nhà khoa học... có tư duy đổi mới (còn gọi là nhóm cố vấn Tổng Bí thư) để nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực tiễn đất nước, làm căn cứ phương pháp luận cho việc đổi mới. Đồng thời, tiến hành khảo sát thực tế tại 20 tỉnh, thành phố từ miền Nam, ra miền Trung và về miền Bắc. Mỗi tỉnh, mỗi địa phương là những đúc kết quan trọng làm cơ sở trong tư duy kinh tế của Tổng Bí thư Trường Chinh.

Qua khảo sát, Tổng Bí thư Trường Chinh bắt đầu nhận ra đã đến lúc đổi mới tư duy về lý luận cũng như tư duy về kinh tế. Đó là, phải bãi bỏ nền kinh tế hiện tại, xóa bỏ cơ chế quan liêu bao cấp, phải có cơ chế tự hạch toán, tự chủ tài chính, phải bắt đầu áp dụng nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần có sự quản lý của Nhà nước.

Tuy nhiên, quá trình đổi mới không hề bằng phẳng, không phải nói là thực hiện được ngay. Ở thời điểm đó vẫn còn tư duy, nhận thức khác nhau. Có lý do chủ quan và lý do khách quan. Có cả những lý do về nhận thức, hiểu biết chưa thay đổi được thói quen cũ. Đồng thời cũng có lý do của những người xa rời nhân dân, quan liêu hóa, chưa nhận thức hết vai trò quan trọng của đổi mới.

Từ khảo sát thực tế sinh động và quyết tâm tự đổi mới mình, đổi mới Đảng, tại các Hội nghị Trung ương 6, 7, 8, 9 (khóa V), những phát biểu tâm huyết của Tổng Bí thư Trường Chinh đã gây tiếng vang trong cả nước, người dân truyền tay nhau đọc. Những tâm tư, nguyện vọng, những trăn trở, suy tư của cán bộ, đảng viên, của quần chúng nhân dân trong bao lâu không nói ra được thì lúc này, nhờ những quan điểm đổi mới, những phân tích sâu sắc của Tổng Bí thư Trường Chinh đã nói thay cho họ.

Theo đồng chí Trường Chinh, chỉ có đổi mới tư duy kinh tế, đời sống nhân dân được cải thiện và nâng cao thì mới tạo được niềm tin vào Đảng và công cuộc đổi mới. Đổi mới tư duy kinh tế có hiệu quả sẽ tạo điều kiện cho đổi mới toàn diện. Song không phải chờ đổi mới tư duy kinh tế xong mới bắt đầu đổi mới hệ thống chính trị, mà phải tính toán bước đi thích hợp để đổi mới từng bước hệ thống chính trị.

Trong bài phát biểu tại Hội nghị Trung ương 8 (khóa V), đồng chí Trường Chinh đã khẳng định mối quan hệ giữa quản lý kinh tế và đổi mới hệ thống chính trị. Theo đồng chí: "Chuyển sang hoạch toán, kinh doanh xã hội chủ nghĩa, một vấn đề có tầm quan trọng quyết định, đó là tổ chức, bộ máy và công tác cán bộ. Cần tiến hành ngay việc đổi mới và kiện toàn tổ chức, bộ máy và công tác cán bộ, trước hết đối với những bộ phận liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh". Quá trình đổi mới tư duy, đồng chí bắt đầu từ đổi mới tư duy kinh tế.

Nguyên Thường trực Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Phạm Thế Duyệt khẳng định: “Không phải chỉ đến lúc chúng tôi trưởng thành tham gia công tác ở Trung ương mới hiểu mà chúng tôi đã có lòng ngưỡng mộ Tổng Bí thư Trường Chinh từ rất sớm. Một con người toàn tâm, toàn ý, kiên định cách mạng, sáng tạo trong đường lối, suy nghĩ, tư duy của những bước chuyển kịp thời. Chú ý những vấn đề đổi mới nhưng không đổi màu. Đổi mới nhưng không để mất chủ nghĩa xã hội. Tất cả những cái đó thể hiện rõ trong Nghị quyết Đại hội VI. Chúng ta phải ghi nhận công lao to lớn của Tổng Bí thư Trường Chinh”.

Bằng lý luận, phương pháp luận, nghiên cứu thực tiễn, rút ra bài học kinh nghiệm, Tổng Bí thư Trường Chinh là người lát viên gạch đầu tiên để xây nên ngôi nhà “đổi mới”, dũng cảm tiến hành cuộc đấu tranh với những quan điểm bảo thủ, giáo điều, cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp. Tổng Bí thư Trường Chinh đã cùng Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương Đảng hình thành tư duy đổi mới và xác lập đường lối đổi mới toàn diện tại Đại hội lần thứ VI của Đảng.

Đồng chí Trường Chinh là một trong những nhà lý luận chiến lược của cách mạng Việt Nam; luôn nắm vững nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; nắm vững quan điểm thực tiễn của chủ nghĩa duy vật biện chứng, từ thực tiễn để tìm ra chân lý, góp phần xây dựng đường lối đúng đắn và sáng tạo của Đảng. Đồng chí luôn có tinh thần chí công vô tư, coi trọng chân lý, không chịu ảnh hưởng của chủ nghĩa cá nhân; luôn đoàn kết lãnh đạo, đoàn kết cán bộ, đoàn kết nhân dân. 81 tuổi đời, 63 năm hoạt động cách mạng kiên cường và liên tục, đồng chí Trường Chinh đã nêu gương sáng của người chiến sĩ cộng sản mẫu mực, kiên cường, người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà lãnh đạo kiệt xuất của cách mạng Việt Nam.

LÊ QUANG VĨNH - LẠI HOA